عامل خارجی، مانع توسعه روابط ایران و مصر

نویسنده: عصام عبد الشافی

دیپلماسی ایرانی: یکی از مشکلات واقعی حاکم بر روابط مصر و ایران در طول هفت دهه گذشته به ویژه از سال 1952 و وقوع تحولات سیاسی در مصر نقش برخی کشورهایی است که طرف سوم را در این روابط تشکیل می‌دهند و بر روند این روابط تأثیرگذار بوده‌اند.

پس از موفقیت انقلاب مصر در سرنگونی مبارک، میزانی از استقلال در سیاست خارجی مصر در قبال ایران پدیدار شد. محمد مرسی، رئیس جمهور فقید مصر در سال 2012 برای مشارکت در نشست عدم تعهد به تهران سفر کرد. محمود احمدی نژاد نیز در فوریه سال 2013 به مصر سفر کرد و دیدارهای متعددی میان مسئولان و هیئت‌های اقتصادی دو کشور برگزار شد؛ اما این مرحله به علت کودتا در مصر چندان به طول نینجامید و اوضاع همانند گذشته شد و تاثیر عربستان سعودی، اسرائیل، ایالات متحده آمریکا و امارات متحده عربی بر روابط مصر – ایران افزایش یافت. اگرچه هیچ مانع واقعی برای تقویت روابط مصر و ایران در دوره پس از کودتا (در مصر) وجود نداشت؛ اما وابستگی حکومت مصر به این سه طرف مانع مهمی بوده است.

در چارچوب ملاحظات پیشین و دگرگونی‌هایی که روابط مصر و ایران شاهد آن بوده است می‌توان گفت که عدم تعادل ساختاری که فرآیند سیاست گذاری خارجی مصر از آن رنج می‌برد با توجه به بحران‌های سیاسی و اقتصادی نظام سیاسی مصر ادامه خواهد یافت و این عدم تعادل پس از سیاست‌های عادی سازی که اکثر کشورهای حاشیه خلیج فارس با ایران اتخاذ کردند، چندین نتیجه اساسی خواهد داشت.

نخستین آنها این است که حکومت مصر یکی از اهرم‌هایی را از دست داد که آن را برای ترساندن حکومت‌های حاشیه خلیج فارس از ایران به کار می‌گرفت. دوم این‌که نظام مصر در سیاست خارجی خود وابسته‌تر خواهد شد و به علت قابلیت تسلیم شدن بیشتر در برابر فشارها به خاطر بحران‌های کنونی‌اش طرف سوم در کوتاه مدت تاثیر و سیطره بیشتری بر روابط نظام با ایران پیدا خواهد کرد.

سومین نتیجه این است که این تحولات رخ داده در منطقه بلکه در جهان حکومت مصر را در سایه ضعف اقتصادی‌اش وادار می‌کند در موارد بسیاری سیاست‌هایی را بپذیرد که به آن دیکته می‌شود.

مجالی برای خروج از این وابستگی وجود ندارد تا زمانی که این حکومت پابرجا است و سیاست‌های داخلی و خارجی‌اش بر همین مبنا پیش می‌رود مگر این‌که تاحدودی از اراده سیاسی‌ای برخوردار شود که به این کشور اجازه مانور با برگه چین و روسیه را بدهد. به ویژه در سایه تحول نقش چین طی سه سال اخیر و ضعف دولت کنونی آمریکا  و این‌که مصر کشوری است که از امکانات و توانمندی‌هایی برخوردار است اگر به خوبی آنها را مدیریت کند و اراده داشته باشد می‌تواند در تمام موضوعات منطقه تاثیر بگذارد.

منبع: العربی الجدید / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11