تلاش امریکا برای کاهش تنش با ایران

نویسنده: لاورا روزن 

دیپلماسی ایرانی: با اعلام توافق مبادله زندانیان در ابتدای این ماه، گزارش‌ها حاکی از آن است که ایران تا حد زیادی فرآیند انباشت اورانیوم با غنای  ۶۰درصد را کاهش داده، ضمن آنکه تمدید غیررسمی آتش بس در یمن که اکنون وارد هجدهمین ماه خود می شود، بهبود روابط ایران و عربستان سعودی، همچنین عدم تکرار حملات مرگبار متقابل میان نیروهای نیابتی ایران با آمریکا  که در ماه مارس به کشته شدن یک پیمانکار آمریکایی در سوریه منجر شد، دلایلی است که ایالات متحده نشانه‌های کاهش تنش با ایران و آرام سازی منطقه‌ای گسترده‌تری را ببیند که از آن حمایت می‌کند. یک مقام آمریکایی که از گفت وگوهای غیرمستقیم با ایران آگاه است در مصاحبه ای این نکته را تایید کرد. این مقام آمریکایی که نخواست نامش فاش شود، افزود: "این ذهنیت نادرست در سطح عمومی وجود دارد که ما در قبال ایران نرمش نشان می دهیم یا که بیشتر از ایرانی ها خواهان بازگشت سریع به میز گفت وگو هستیم... من فکر می‌کنم ایرانی‌ها می دانند که ما در چنین نقطه ای نیستیم. همچنین این را کاملا روشن کرده‌ایم، به ویژه از سال گذشته به بعد که ما در حال بازدارندگی هستیم، فشار می‌آوریم، دیپلماسی به خرج می‌دهیم."

این مقام آمریکایی درباره حمله پهپادی ۲۳ مارس که به کشته شدن یک پیمانکار وزارت دفاع آمریکا و زخمی شدن شش آمریکایی دیگر در پایگاهی در شمال شرقی سوریه منجر شد، گفت: "ما بسیار سریع پاسخ دادیم. ما بسیار صراحت داریم که می خواهیم منافع خود را حفظ کنیم، قصد داریم از نیروهای خود محافظت کنیم و با ایران هیچ مسامحه ای نمی کنیم." وی افزود: "فکر می‌کنم مواردی مانند اینکه ما به موضع بازدارنده خود ادامه داده‌ایم، از جمله در دامنهٔ دریایی و در منطقه... اینکه با شرکا و متحدان مان همکاری می‌کنیم، همگی یک علامت بسیار واضح به ایرانی‌ها داده است‌ که ما در برابر آنها نرمش نشان نمی دهیم. فکر می‌کنم آنها شروع به درک این واقعیت می کنند که ما در قبال آنها نرم نیستیم و فکر می‌کنم که افراد داخل دستگاه حکومتی آنها نیز این را می‌بینند."

کانال عمان 

درگیری‌های مرگبار ماه مارس در سوریه، ایالات متحده آمریکا را برانگیخت تا از طریق عمان مذاکرات غیرمستقیم با ایران را آغاز کند تا مسیر محتملی را برای کاهش تنش‌ها بیازماید. مقام های آمریکایی حاضر در این مذاکرات شاملِ برت مک‌گورک، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه در شورای امنیت ملی، و همچنین آبراهام پِیلی، معاون نماینده ویژه آمریکا در امور ایران بودند که این دومی از ژوئن به این سو، انجام وظایف رابرت مالی را بر عهده دارد. پیلی، یک مقام کارکشته وزارت امور خارجه آمریکاست که قبلاً به عنوان مشاور خاورمیانه کامالا هریس و پیشتر هم در سفارتخانه های آمریکا در عربستان سعودی، اسرائیل، عراق و چین خدمت کرده است. وی همچنین عضو تیم امنیت ملی دولت اوباما بود که در زمینه یمن فعالیت داشت.

میانجیگری قطر در گفت وگوهای غیرمستقیم آمریکا – ایران برای آزادی زندانیان 

یک کانال جداگانه هم که توسط قطر هدایت شده، در این ماه موفق به انجام معامله‌ای شد که چهار شهروند آمریکایی را از زندان اوین به حبس خانگی در یک هتل منتقل کرد و یک شهروند آمریکایی دیگر هم که قبلاً در حبس خانگی بود، به آنان پیوست. مقامات آمریکایی در این ماه اعلام کردند که این پنج شهروند آمریکایی پس از آنکه ۶ میلیارد دلار از اموال ایران در حساب‌های بانکی در کره جنوبی به حساب‌های بانکی در قطر منتقل شوند، به آمریکا بازگردانده می شوند. انتظار می‌رفت که این فرایند چند هفته به طول بیانجامد و احتمالاً آمریکایی‌های بازداشتی در ماه سپتامبر به خانه بازخواهند گشت.

همان مقام آمریکایی در پاسخ به سوالی درباره ارزیابی اش از تمایل ایرانی‌ها به کاهش تنش با آمریکا گفت که فکر می‌کند جناح ‌هایی از ایران تمایل به تشدید تنش دارند، اما بخش‌های دیگری بر این باورند که این کار به منافع ایران خدمت نمی‌کند. وی افزود: "فکر می‌کنم که بخش‌هایی از سیستم آنها متوجه شده‌اند که تشدید تنش به برخی از نیازهای اساسی‌شان پاسخ نمی‌دهد... تشدید تنش به شرایطی منجر نخواهد شد که به آنچه نیاز دارند، برسند، مثلا گشایش در تحریم‌ها." این مقام آمریکایی افزود. "و آنها همچنین دیدند که ما از منافع خود دفاع می کنیم، به حملاتشان واکنش نشان می‌دهیم و کوتاه نمی آییم. من فکر می‌کنم ایرانی‌ها اینها را دیده‌اند و این محاسباتشان را تغییر می‌دهد." وی افزود: "این دولت بسیار روشن ساخته که ما قصد داریم که با اسرائیلی‌ها همگرایی نزدیکی داشته باشیم و در تماس مداوم با آنها خواهیم بود. همچنین با سایر شرکای منطقه‌ای آمریکا و با اروپایی‌ها. ما به منطقه نگاهی عملگرا داریم، به ایران نیز نگاهی عملگرا داریم. ما تلاش نمی‌کنیم که تمام منطقه را تغییر دهیم. همچنین در زمینه از سرگیری مذاکرات هسته‌ای، ما به سرعت به هیچ گفت وگویی باز نمی‌گردیم."

این مقام آمریکایی گفت که تلاش دولت آمریکا برای کاهش جرقه ها در منطقه و حمایت از درهم بافتگی بیشتر منطقه ای، "کاملا در (هماهنگی) با شرکا و متحدانمان" در این منطقه و در اروپا جریان یافته است. در پاسخ به این سوال که آیا ایالات متحده امکان از سرگیری نوعی گفت وگوهای هسته‌ای با ایران را در یک شکل یا فرمت خاص و در نقطه ای از زمان می‌بیند یا نه، مقام آمریکایی اشاره کرد که ادامه کاهش تنش ممکن است فضایی را برای دیپلماسی هسته‌ای ایجاد کند، اما تاکید کرد که ایالات متحده، شتابی به خرج نخواهد داد. وی گفت: "ما شتابی برای انجام هیچ کاری نداریم. به وضوح گفته‌ایم که فکر می‌کنیم نیاز به کاهش تنش هست تا فضا برای دیپلماسی آماده شود." وی گفت: "آنچه ما تلاش داریم انجام دهیم، این است که راهی را برای جلو بردن توپ پیدا کنیم اما ایران هم باید در تمام این مسیر به عنوان یک بازیگر منطقی عمل کند. اگر آنها به تشدید رو آورند، هیچ راهی برای انجام هیچ کدام از این‌ها وجود ندارد. اگر با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) همکاری کنند، اگر نشان دهند که برای ادامه این روندها در منطقه آماده اند تا نوعی کاهش تنش حاصل شود - مثل دیدار وزیر امور خارجه (ایران) از عربستان سعودی... این چیزی است که همیشه حمایت کرده‌ایم و همچنان حمایت خواهیم کرد."

این مقام آمریکایی گزارش یازدهم اوت وال‌استریت ژورنال را تایید نکرد که گفته بود ایران به طرز قابل توجهی فرایند انباشت اورانیوم شصت درصدی را کاهش داده و بخشی از ذخایر شصت درصدی خود را تبدیل کرده است اما گفت اگر چنین چیزی درست باشد، ایالات متحده از این تدابیر استقبال می کند. انتظار می‌رود که سازمان بین المللی انرژی هسته ای (IAEA) گزارش‌  بعدی خود درباره برنامه هسته ای ایران را پیش از نشست آینده شورای حکام که یازدهم سپتامبر در وین برگزار خواهد شد، منتشر کند.

منبع: دیپلماتیک / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11