کردها، پاشته آشیل اردوغان در انتخابات پیش رو

حسین فاطمی، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: در گرماگرم انتخابات ریات جمهوی ترکیه، پنجشنبه هفته گذشته اردوغان از اولین نیروگاه هسته ای ترکیه رونمایی کرد که به اذعان بسیاری یک اقدام انتخاباتی از سوی رئس جمهوری این کشور بود. رجب طیب اردوغان و ولادیمیر پوتین، روسای جمهوری ترکیه و روسیه از طریق تماس ویدئویی در مراسم تحویل سوخت هسته‌ای به نیروگاه هسته‌ای «آق‌ قویو» شرکت کردند.

ولادیمیر پوتین در این تماس ویدئویی از این نیروگاه به عنوان مهم‌ترین پروژه روسیه در ترکیه نام برد که امکان توسعه روابط اقتصادی و همسایگی کشورها را فراهم می‌کند. به گزارش اسپوتنیک، پوتین افزود: «اگر رئیس‌جمهوری مانند اردوغان نبود، صحبت درباره موفقیت در این پروژه دشوار بود.»

رجب طیب اردوغان هم در مراسم تحویل سوخت هسته‌ای به نیروگاه «آق‌ قویو» گفت: «ترکیه با 60 سال تاخیر به باشگاه کشورهای انرژی هسته‌ای می‌پیوندد.»رئیس جمهور ترکیه تصریح کرد وقتی این نیروگاه هسته‌ای با ظرفیت کامل به بهره‌برداری برسد، کمک بسیاری به صنعت برق ترکیه خواهد شد. به گفته وی این پروژه که سالانه 1.5 میلیارد دلار به کاهش واردات گاز طبیعی ترکیه کمک می‌کند، بر افزایش درآمد ملی نیز تاثیر مثبت خواهد داشت.

موتور انتخاباتی ترکیه رسما روشن شد

همزمانی اقدام اردوغان برای تحویل سوخت هسته‌ای به نیروگاه هسته‌ای «آق‌ قویو» با آغاز روند رای گیری در کشورهای اروپایی موید آن است که موتور انتخاباتی ترکیه رسما روشن شده است. در محل‌های رای گیری در سراسر اروپا، اتباع و مهاجران کشور ترکیه از روز پنجشنبه در پای صندوق‌های رای حاضر شده‌اند تا زودتر از موعد در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری این کشور شرکت کنند. تاریخ رسمی برگزاری انتخابات در ترکیه ۱۴ مه (۲۴ اردیبهشت) است.

به گزارش خبرگزاری آناتولی، اتباع ترکیه در خارج از این کشور در اتریش، دانمارک، فرانسه، آلمان و لوکزامبورگ برای انتخاب  رجب طیب اردوغان، محرم اینجه، کمال قلیچداراوغلو یا سینان اوگان، آرای خود را به صندوق می‌اندازند. علاوه بر این چهار نامزد انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، ۲۴ حزب سیاسی و ۱۵۱ نامزد مستقل برای هر ۶۰۰ کرسی پارلمان این کشور نیز با هم رقابت می‌کنند.

به گفته وزارت امور خارجه ترکیه، رای گیری در دروازه‌های گمرکی در ۱۴ ماه مه پایان می‌یابد، در حالی که در اکثر مراکز رای گیری خارجی، در ۹ مه پایان می‌یابد. انتظار می‌رود حدود ۳.۴۱ میلیون نفر در خارج از کشور رای خود را به صندوق بیندازند، از جمله نزدیک به ۲۷۸۰۰۰ جوان که برای اولین بار رای می‌دهند. آلمان با ۱.۵ میلیون رای دهنده ترکیه بیشترین تعداد رای دهندگان را دارد، در حالی که فرانسه بیش از ۳۹۷۰۰۰ رای دهنده و هلند نزدیک به ۲۸۷۰۰۰ رای دهنده بر اساس آمار رسمی دارد.

شروع به کار اردوغان مریض

در بحبوحه رقابت های انتخاباتی شاید مهمترین اتفاق به اخبار ضد و نقیض پیرامون وضعیت سلامتی رجب طیب اردوغان باز گردد. به دنبال قطع مصاحبه رئیس جمهوری ترکیه و انتشار اخبار ضد و نقیضی مبنی بر سکته کردن او، وی بار دیگر در انظار عمومی حاضر شد تا به شایعات درباره وضعیت جسمانی‌اش پایان دهد.

رجب طیب اردوغان پس از اتفاقات پیش آمده و قطع مصاحبه به دلیل مشکل معده در یک پخش تلویزیونی زنده از کاخ خود در آنکارا در مراسم تحویل سوخت هسته‌ای به نیروگاه هسته‌ای «آق‌ قویو» شرکت کرد. وی در سخنانی از طریق ویدئو کنفرانس در جریان این مراسم شایعات مطرح شده درباره وضعیت سلامتی خود را تکذیب کرد.

اردوغان روز چهارشنبه یک مصاحبه مطبوعاتی خود را به دلیل معده درد رها کرد و بعد از آن اعلام شد که کمپین‌های انتخاباتی وی نیز برای روز چهارشنبه لغو شده است. وی در پیامی در توئیتر گفت: «طبق توصیه پزشکان استراحت خواهم کرد. فواد اوکتای معاون رئیس جمهور در برنامه‌های من که قرار است برای امروز برگزار شود، شرکت خواهد کرد.»

رئیس جمهوری ترکیه قرار بود در مراسم افتتاحیه مختلف در استان‌های مرکزی کریکاله، یوزگات و سیواس شرکت و در جمع مردم سخنرانی کند. پس از این اتفاق و انتشار اخباری مبنی بر سکته رئیس جمهوری ترکیه، آژانس مبارزه با اطلاعات نادرست که زیر نظر اداره ارتباطات رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه تأسیس شده است، اخبار در مورد حمله قلبی و بستری شدن وی در بیمارستان را تکذیب کرد.

کسالت سیاسی اردوغان جدی است

شاید رجب طیب اردوغان توانسته باشد از کسالت جسمی رهایی یاید و دوباره در گود رقابت های انتخاباتی حضور پیدا کند، اما تحلیلگران کسالت سیاسی وی را جدی می دانند. به عقیده اکثر ناظران پیش بینی انتخابات ریاست جمهوری ترکیه به صورت قاطع امری تقریبا محال است، ولی از مجموعه نظرسنجی هایی که طی ماه های اخیر بعد از آغاز سال جدید میلادی انجام شده است چنین بر می آید که اردوغان همواره بعد از رقیب اصلی اش یعنی کمال قلیچدار اوغلو قرار دارد. از این رو سناریوی محتمل آن است که که یا انتخابات به دور دوم کشیده می شود که در رقابت با قلیچدار اوغلو شانس چندان زیادی برای اردوغان وجود نخواهد داشت و یا اینکه اردوغان در همان دور اول و پس از حدود دو دهه حکمرانی باید با قدرت خداحافظی کند. 

پیرو این نکته نتایج یکی از جدیدترین نظر سنجی از احتمال بالای پیروزی اپوزیسیون در دور اول انتخابات ترکیه خبر می دهد. شرکت تحقیقاتی و نظر سنجی گزیجی (Gezici) با اعلام نتایج آخرین نظرسنجی های خود از احتمال بالای پیروزی کمال قلیچدار اوغلو، رهبر حزب جمهوری خواه خلق (CHP) و نامزد ائتلاف ملت، بر رقیب سرسختش رجب طیب اردوغان رئیس حزب عدالت و توسعه (AKP) و نامزد ائتلاف جمهور، در دور اول انتخابات ریاست جمهوری خبر داد.

این نظر سنجی درروزهای اول و دوم آوریل در استان های آدانا، آنکارا، آنتالیا، آیدین، بالیک اسیر، بورسا، چاناق قلعه، دنیزلی، دیاربکر، ارزنجان، ارزروم، غازی آنتپ، گیرسون، ختای، استانبول، ازمیر، قیصریه، قوجائلی، قونیه، مالاتیا، اردو، سامسون، سیواس و وان و  به صورت چهره به چهره انجام گرفت. در این نظرسنجی از شرکت کنندگان پرسیده شد که به کدام نامزد رای خواهند داد که 56.2درصد از پاسخ دهندگان کمال قلیچدار اوغلو را به عنوان رئیس جمهور انتخاب کردند. 42.1 درصد از پاسخ دهندگان رای خود را به رجب طیب اردوغان می دهند. 2.1 درصد به محرم اینجه و 1.3 درصد نیز به سینان اوغان رای می دهند. 

همچنین در بخش دوم این نظر سنجی در پاسخ به این پرسش که اگر انتخابات به دور دوم کشیده شود به اردوغان رای می دهند یا به قلیچدار اوغلو، 55.2 درصد از پاسخ دهندگان اعلام کرده اند که رای خود را به قلیچدار اوغلو می دهند. 44.8 درصد نیز به اردوغان رای می دهند.  گفتنی است مراد گزیجی صاحب شرکت تحقیقاتی گزیجی پیشتر در برنامه ای در CNN ترکی در 17 مارس اعلام کرده بود که بر اساس نظرسنجی های انجام شده در ماه فوریه همچنان اردوغان از رقیب خود در اپوزیسیون پیش است و این احتمال وجود دارد که انتخابات به دور دوم کشیده شود.

اردوغان، مرد رقابت های سخت!

به گفته کارشناسان، زلزله سخت زمستان گذشته ترکیه که نزدیک به 50000 کشته بر جای گذاشت و همچنین ائتلاف شش حزب از احزاب اصلی اپوزیسیون ترکیه منهای احزاب کرد در کنار مهم ترین پاشنه آشیل این دولت یعنی تورم و بحران اقتصادی و معیشتی می تواند در نتیجه انتخابات ترکیه تاثیر داشته باشد و به طور بی سابقه ای حکومت 20 ساله رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری کنونی ترکیه و نامزد حزب عدالت و توسعه و احزاب همسو با آن را به چالش بکشد. 

همچنین اختلافات عمده کردهای ترکیه با حزب حاکم و شخص اردوغان یکی از مهم ترین چالش ها برای رئیس جمهور ترکیه در این انتخابات است. به همین دلیل اخبار ضد و نقیضی از اقدام اردوغان برای فرستادن هیئتی به زندان امرالی ترکیه و دیدار با عبدالله اوجلان حکایت دارد که به نظر می رسد چندان موفقیت آمیز نبوده است. از سوی دیگر اردوغان در ائتلاف خود سعی کرده است با یک حزب کوچک کردی (هودا) وارد گفت وگو شود که تنها پایگاه یک درصد آرا را در اختیار دارد. 

در عین حال محافل سیاسی تاکید دارند که زلزله اخیر بر پایگاه رای ثابت 30 تا 35 درصدی رجب طیب اردوغان و حزب حاکم عدالت و توسعه تاثیر دارد. میزان بالایی از انتقادات و حتی خشم زیادی نسبت به دولت اردوغان در سایه بی توجهی به موازین ساخت و ساز در مناطق زلزله زده وجود دارد که از نظر مردم می تواند بر اثر فساد دولت، فعالان این حوزه و شرکت ها باشد. با این حال اردوغان این شانس را دارد که با جبران خسارت و تسریع روند بازسازی، رای دهندگان را به تایید دوباره خود و حزبش مجاب کند. 

البته با توجه به انتقاداتی که از واکنش دولت به زلزله، حداقل در فضای مجازی صورت گرفته است و کماکان با شدت ادامه دارد به نظر می رسد که حتی طرفداران اردوغان در مناطق زلزله زده هم ناامید شده اند و در نتیجه تمایل کمی به رای دوباره را در این مناطق خواهند داشت.

در مقابل آنچه گفته شد برخی هم اعتقاد دارند هنوز اردوغان شانس بالایی برای تداوم قدرت دارد، به خصوص آنکه در نظرسنجی های صورت گرفته فاصله او با رقیب اصلی‌اش (کمال قلیچدار اوغلو) چندان زیاد نیست و در مدت سه هفته مانده تا انتخابات می تواند این فاصله را جبران کند. از سوی دیگر طرفداران اردوغان و حزب حاکم به صورت سنتی و در دورهه های مختلف به رئیس جمهور ترکیه وفادار بوده اند که نشان می دهد اردوغان پایگاه رای ثابت خود را خواهد داشت. مضافا ناظران معتقدند اردوغان طی دو دهه گذشته ثابت کرده است که مرد روزها و رقابت های سخت است و هرچه تنور انتخابات داغ تر شود، اردوغان خود را برای ادامه حکومتش آماده تر می کند. حالا باید دید که تحولات ۳ هفته پیش رو تا برگزاری انتخابات آبستن چه اتفاقات و رویدادهای خواهد بود؟