اختلافات السودانی-چارچوب هماهنگی عمیق‌تر شده/ آمریکا سهمیه خود را در دولت بزرگتر می‌کند
آمریکا به صورت غیرمستقیم بر درگیری شدید محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق و بیشتر احزاب چارچوب هماهنگی که ستون فقرات این کابینه را تشکیل می‌دهند، نظارت دارد. درگیری که نشانه‌های آن در اختلاف‌نظرهایی نمایان شدند که به تازگی میان دو طرف بر سر انتصاب‌ها در پست‌های امنیتی حساس علنی شدند؛ اما ریشه‌های این اختلافات، تلاش جدید آمریکا برای محدود کردن گروه‌های یاد شده و محرومیت آنها از سهمیه‌شان در حاکمیت با توجه به تقابل مستمر با ایران است که به نظر می‌رسید با تشکیل کابینه در اواخر اکتبر گذشته کنار گذاشته شود.
به گزارش ایسنا، به نوشته روزنامه الاخبار چاپ لبنان، اختلافات در داخل کابینه عراق به دنبال اختلاف‌نظرها میان محمد شیاع السودانی، رئیس آن و احزاب چارچوب هماهنگی که او را برای این سمت معرفی کرده و به کابینه او رای اعتماد دادند، درباره نحوه برخورد او با آمریکا در حال نمایان شدن هستند و آمریکا توانست نخست وزیر را جذب کرده و پست‌های مهم امنیتی را از نفوذ چارچوب هماهنگی دور نگه دارد. آمریکا برای رسیدن به این هدف از ابزارهای فشار متعددی استفاده کرد که اخیرا با سهمیه‌بندی دلار در بازار این کشور و تنبیه چند بانک خود را نشان داد و موجب کاهش ارزش دینار شد، همچنین از دیگر اهرم‌های فشار آمریکا تحریک گروهک‌های داعش بود که رشته حملاتی را به ویژه در کرکوک آغاز کردند که به کشته شدن تعدادی از نیروهای امنیتی منجر شد، همچنین آمریکا مردم عراق را با خواسته‌های مهم و ضروری تحریک کرد و از درگاه اختلافات سیاسی که هنوز زمینه مساعدی برای آنها در عراق وجود دارد، نیز برای این هدف تلاش کرد. بر این اساس سوالاتی مطرح شدند از جمله اینکه آیا این دولت موفق خواهد شد کار خود را به پایان برساند و حتی اینکه آیا مدت یک سال که متعهد به برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام شد، دوام خواهد آورد، به ویژه که در آستانه زیر پا گذاشتن تعهد اول خود یعنی تدوین قانون انتخاباتی جدید در سه ماه اول فعالیت خود است. جریان صدر که متعهد شده با برگزاری این انتخابات در برابر تشکیل این کابینه سکوت کند، برای ازسرگیری تحرکات خود در عراق در صورت ناکامی السودانی در عمل به این تعهدش در کمین نشسته است.
با وجود اینکه این اختلافات از چندهفته قبل وجود داشتند و چارچوب هماهنگی منتقد رویکرد منفردانه السودانی به دلیل اقدام بر خلاف تعهدش به رایزنی با احزاب چارچوب در انتصاب‌های اصلی است؛ اما علنی شدن آنها همزمان با سومین سالگرد ترور شهید سلیمانی و ابو مهدی المهندس که احزاب چارچوب به ویژه گروه‌های وابسته به حشد شعبی و گروه‌های مقاومت آن را فرصتی برای طرح دوباره درخواست اخراج سربازان آمریکایی باقی مانده در عراق دانستند، پیامی هشدارآمیز و ضمنی به السودانی درباره زیاده‌روی در عمل به خواسته‌های آمریکا است. همچنین گروه‌های چارچوب در حمله خود به السودانی به شدت از او بابت همگرایی با عربستان نیز انتقاد کردند. با بازگشت رویکرد ضد آمریکایی و سعودی به پارلمان عراق، السودانی در شرایط سختی قرار می‌گیرد و این در حالی است که اولین نتیجه بحران در روابط السودانی و چارچوب هماهنگی حضور نیافتن السودانی در نشست اخیر رهبران چارچوب در روز اول سال جدید برای اولین بار از زمان انتصاب السودانی در این سمت بود.
مهم‌ترین اختلافات دو طرف در مورد این است که السودانی نزدیکان خود را در پست‌های مهم به ویژه در دستگاه اطلاعات منصوب کرد و شامل طرح برکناری بود که او در پیش گرفت و شامل حال چهره‌های منصوب شده از سوی مصطفی الکاظمی، نخست وزیر سابق بود. برخی گروه‌ها در چارچوب هماهنگی این انتصاب‌ها را تلاش السودانی برای حفظ سمت‌های امنیتی حساس در کنترل خود دانستند که با هدف جلوگیری از خشم آمریکایی‌ها انجام شد که دستگاه‌های امنیتی را مناسب با خودشان و به دور از هر گونه نفوذ گروه‌های چارچوب بازسازی کردند؛ اما گروه‌های چارچوب می‌خواستند این سمت‌ها را خودشان به عنوان بخشی از دولت تقسیم کنند. اعتراضات چارچوب به این انتصاب‌ها که به شکل ویژه از سوی قیس الخزعلی، دبیرکل عصائب اهل الحق ابراز شد، شامل انتقاد از انتصاب احمد ابراهیم السودانی به عنوان رئیس دفتر دستگاه اطلاعات بود و او امروز مدیریت کامل این دستگاه را در دست دارد، پیش از او السودانی با برکناری رائد جوحی، رئیس سابق این دستگاه، به شکل موقت ریاست این دستگاه را بر عهده داشت. همچنین السودانی دو تن دیگر از نزدیکان خود یکی سامی السودانی را به عنوان مشاور نخست وزیر در امور گذرگاه‌های مرزی و گمرک و دیگری عبدالکریم السودانی به عنوان مشاور امنیتی فرمانده کل نیروهای مسلح عراق را منصوب کرد. شاید یکی از نمونه‌های استفاده آمریکا از کنترل خود بر دستگاه‌های امنیتی عراق همان است که برخی منابع در شهر حسکه سوریه چند روز قبل در گفت‌وگو با خبرگزاری رسمی سوریه (سانا) به آن اشاره کرده و گفتند، نیروهای آمریکایی بار ۶۰ کامیون و تانکر نفت و گاز سوریه را غارت کرده و آنها را به پایگاه‌های خود در شمال عراق منتقل کردند.
قطب‌بندی‌ها در داخل کابینه عراق میان حشد شعبی و گروه‌های مقاومت از یک سو و میان احزاب سیاسی از سوی دیگر بر سر موضوع ارتباط با آمریکایی‌ها نه تازه بوده و نه همواره به حالت تعلیق درآمده و این دلیل اشتیاق شدید الینا رومانوسکی، سفیر آمریکا در بغداد به تشکیل کابینه را تفسیر می‌کند، هرچند که عنصر اصلی تشکیل‌دهنده آن چارچوب هماهنگی است که تمامی گروه‌های آن هم‌پیمان با ایران هستند. با وجود اینکه تسهیل تشکیل کابینه ناشی از نیاز آمریکا به برقراری مقداری ثبات در بازار جهانی نفت است که به دلیل جنگ اوکراین، دچار تنش بزرگی شده؛ اما این مساله آمریکا را از تلاش برای کنترل حداکثری بر عملکرد دولت در چارچوب تقابلش با ایران باز نمی‌دارد. اما بازگشت انتقادهای حشد شعبی و مقاومت که الزامات روابط میان واشنگتن و بغداد را می‌دانند، نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها در تلاش برای محدود کردن این گروه‌ها و محرومیتشان از مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها با حضور در قوه اجرایی، از مرزها فراتر رفتند. بنابراین طرف‌های مورد هدف به صورت ضمنی تهدید می‌کنند در صورت ادامه یافتن وضعیت به همین شکل، از کابینه السودانی سلب اعتماد می‌کنند.
در حالی که برخی مسؤولان دولت السودانی را متهم می‌کنند با حمایت آمریکا روی کار آمده، دیدارهای رومانوسکی با فرماندهان و مسؤولان عراقی نزدیک به گروه‌های مقاومت و حشد شعبی جنجال بزرگی را در چارچوب هماهنگی به پا کرد.
اوس الخفاجی، فرمانده سابق گردان ابوالفضل العباس، وابسته به حشد شعبی اظهار کرد: برخی چهره‌های سیاسی وابسته به حشد شعبی به السودانی اصرار می‌کنند برای حل مسایل و راه افتادن چرخ دولت به آمریکا بروند چرا که این دولت اگر شکست بخورد، آخرین دولت وابسته به چارچوب خواهد بود.
الخفاجی در ادامه گفت: شهید ابومهدی المهندس مخالف ورود حشدش شعبی به روند سیاسی بود که از الزامات آن دیدار با دشمن است، سران حشد با بسیاری از دشمنان حشد و دشمنان ابومهدی المهندس دیدار کردند و خاموش شدن آتش مقاومت طبیعی است.
در مقابل علی ترکی، از نمایندگان چارچوب هماهنگی کابینه السودانی را کابینه مقاومت خواند و گفت: مقاومت نماد رسمی عراق شده و امروز مقاومت سکان امور را به دست گرفته است. دیدار با آمریکا برای تبادل منافع فایده‌ای ندارد. ما وابستگی به هیچ طرفی را نمی‌پذیریم و قبول نمی‌کنیم حیاط خلوت آمریکا و یا هیچ کشور دیگری باشیم.
او افزود: نیروهای آمریکایی حاضر در عراق امروز با هدف آموزش نیروهای امنیتی حضور دارند و ما سعی داریم ارتباط با آمریکا را به یک ارتباط شراکت و منافع تبدیل کنیم.
این نماینده چارچوب هماهنگی درباره خبر منتشر شده مبنی بر فشار پنهانی آمریکا برای جلوگیری از تظاهرات میلیونی حامیان حشد شعبی در سالروز ترور فرماندهان مقاومت، ضمن تکذیب این خبر، علت برگزار نشدن آن را بدی آب و هوا اعلام کرد
برخی منابع در شبکه‌های اجتماعی مدعی شده بودند که واشنگتن شرط حمایت خود از کابینه السودانی را موافقت نکردن با برگزاری این تظاهرات مقابل سفارت آمریکا در بغداد اعلام کرده بود.
سجاد سالم، دیگر نماینده پارلمان عراق نیز گفت: جنبش‌های مقاومت عراق بر الگوی لبنانی در مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی استوار هستند؛ اما این با بستر، ساختار و شرایط عراق تطابق ندارد، تمامی شعارهایی که این احزاب ساختند، با دو رویداد نابود شدند، یکی تظاهرات مردمی که اساسا علیه آنها بود و دومی حال حاضر که دولت بلافاصله پس از کناره‌گیری جریان صدر تشکیل شد.
سالم افزود: شرط نجات تمامی جنبش‌های سیاسی متهم به قتل و فساد از انقلاب‌ها تسلیم شدن در برابر عامل بین‌المللی و در مورد عراق تسلیم شدن مستقیم آن در برابر سیاست آمریکا است و همین مساله دست کشیدن آن از شعارهای معمول در مناسبت‌هایشان است به ویژه آنهایی که مستقیما درباره آمریکا است.
طارق الزبیدی، استاد علوم سیاسی وجود ارتباطاتی میان چهره‌های وابسته به حشد شعبی و گروه‌های مقاومت و آمریکایی‌ها را به شکلی که به عراق آسیب بزند، بعید دانست و گفت: درست است که آمریکا گاهی اوقات از طریق سفیر خود پیام‌هایی را به نخست وزیر می‌دهد؛ اما این لزوما به معنای موافقت با تمامی خواسته‌هایش نیست بلکه گاهی با خواسته‌های آن مخالفت می‌شود.
الزبیدی افزود: آمریکا تلاش می‌کند تا حد امکان بیشترین تعداد نمایندگان را برای همسویی با سیاست‌هایش در منطقه جذب کند، تقریبا توافق نظری در رد این سیاست‌ها به ویژه در عراق وجود دارد.
نبیل العلی، پژوهشگر امور سیاسی نیز در رویکردی نزدیک به این، موضعگیری‌های فعلی کابینه السودانی را عملگرا و لازم دانست و گفت: گروه‌های مقاومت در این مرحله برای تقویت نفوذ مالی، استبدادی و سیاسی تلاش می‌کنند به امید اینکه سناریوی انزوای سیاسی‌شان دوباره رخ ندهد همانند پس از انتخابات سال ۲۰۲۱ که نفوذ سیاسی آن در پی نفوذ گروه‌های مخالف آن کاهش یافت.
العلی افزود: چارچوب هماهنگی متشکل از گروه‌های مختلفی است که درباره تعامل با خارج به ویژه آمریکا رویکردهای متفاوتی دارند از جمله آنها احزاب کلاسیکی که بسیاری از نهادهای حاکمیتی را در طول دو دهه گذشته در دست داشته و با گروه‌های نظامی و غیرنظامی حاکم آمریکا تعامل دارند، گروه‌های دیگری نیز وجود دارند که پس از سال ۲۰۱۴ و شکست داعش تشکیل شدند و توانستند خود را در عرصه سیاسی تحمیل کنند هرچند که به مخالفت خود با آمریکایی‌ها مشهور هستند. گروه سومی نیز وجود دارند که با انگیزه‌های عملگرای ویژه مرحله کنونی و در پی اختلافات حزبی تشکیل شدند و آنها نیز رویکردهای متفاوتی دارند.
نظر شما :