عملکرد اقتصادی آرژانتین در تضاد کامل با برتری فوتبالی آن

نویسنده: سید رحمان موسوی، عضو ارشد انجمن مطالعات سازمان ملل و نویسنده کتاب جنگ، صلح و امنیت بین المللی 

دیپلماسی ایرانی: اقتصاد بحران زده آرژانتین در تضاد کامل با برتری این کشور در زمین فوتبال قرار دارد. برای شکستن چرخه بی پایان بحران های کلان اقتصادی، آرژانتینی ها باید از فداکاری، سرسختی و احترام تیم ملی خود به قوانین بازی، درس بگیرند. 

درباره پیروزی چشمگیر آرژانتین در جام جهانی امسال مطالب زیادی نوشته و گفته شده است. البته بیشتر پوشش های رسانه ای حول محور تاکتیک ها و عملکرد تیم آرژانتین و جشن های عجیب و غریب که پس از اولین قهرمانی این کشور در جهان از سال 1986 به بعد، و تأثیر سیاسی احتمالی با توجه به اینکه پیروزی این تیم در سال انتخابات اتفاق افتاد، می چرخد. اما مسئله جالب تر این است که این دستاورد ورزشی می تواند در مورد بی ثباتی اقتصادی آرژانتین در نیم قرن گذشته به ما مطالب مهمی را بگوید. 

عملکرد اقتصادی آرژانتین در تضاد کامل با برتری آن در زمین فوتبال است. از یک سو، آرژانتین به طور کلی به عنوان یک فرصت اقتصادی از دست رفته در نظر گرفته می شود که دهه ها از بحرانی با بحران دیگر دست و پنجه نرم می کند و دارایی های ارزشمندی را که می توانست این کشور را بسیار شکوفا کند، هدر می دهد و از سوی دیگر، این کشور سابقه طولانی در پرورش و حفظ استعدادهای سطح بالا دارد. 

ورزش یک نمونه از این موارد است. در حالی که تیم ملی فوتبال و کاپیتان قابل توجه آن، لیونل مسی، پس از قهرمانی در جام جهانی از قبل تبدیل به اسطوره شده اند، موفقیت آنها به دور از یک ناهنجاری است. پیش تر، پنج حضور قبلی در فینال جام جهانی و یک عنوان قهرمانی تاریخی به رهبری دیگو مارادونا در سال 1986 انجام شد. 

اما توانایی های آرژانتینی ها بسیار فراتر از ورزش است. این کشور همچنین موطن غول های ادبی مانند خورخه لوئیس بورخس، مشاهیر موسیقی مانند دانیل بارنبویم و پیشگامان پزشکی مانند رنه فاوالورو است. 

واضح است که آرژانتین دارای سرمایه انسانی فوق العاده ای است. در تئوری، این باید به یک اقتصاد پر رونق منجر می شد. پس چه چیزی بحران های مکرر اقتصاد کلان این کشور را توضیح می دهد؟ 

به نظر من، بهترین توضیح، ناتوانی آرژانتین در به دست آوردن و حفظ رقابت پذیری، بدون اجرای دوره ای کاهش ارزش اسمی نرخ ارز است. در حالی که کاهش ارزش پول اسمی ممکن است به برخی سودهای کوتاه مدت منجر شود، یک اقتصاد تنها با بهبود بهره وری و سودآوری می تواند رقابتی شود. این به نوبه خود مستلزم سرمایه گذاری و پیشرفت فناوری و همچنین یک سیستم حقوقی کارآمد و با اطمینان در مورد قواعد بازی است. 

آرژانتین چنین محیطی را برای سرمایه گذاران فراهم نکرده و به اندازه کافی از حقوق مالکیت نیز حمایت نکرده است. برعکس، دولت در 50 سال گذشته به طور فزاینده ای در اقتصاد مداخله کرده و خصوصی سازی ها را معکوس و مالیات ها و کنترل های مبادله ای جدید را اعمال کرده که سرمایه گذاری خارجی و سایر کانال های توسعه را تحت فشار فراوان قرار داده است. 

بازار کار سفت و سخت آرژانتین، جایی که اتحادیه‌های کارگری به فرآیندهای تعیین دستمزد شرکت‌ها تجاوز می‌کنند، به رشد بخش خصوصی آسیب رسانده است. این موانع در کنار هم به توضیح اینکه چرا اقتصاد آرژانتین، علی رغم ظهور شرکت‌های برجسته، مانند خرده‌فروشی تجارت الکترونیک Mercado Libre، و بخش‌هایی مانند صنعت سویا، کمتر رقابتی است، کمک می‌کند. 

مواردی که ذکر شد در نهایت موجب می شود بسیاری از آرژانتینی‌ها به کشورهایی مهاجرت کنند که توانایی‌هایشان بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. تیم ملی فوتبال آرژانتین نمونه ای شفاف از این واقعیت تلخ است. اگرچه بیشتر ستارگان این تیم در خارج از کشور بازی می کنند، اما وقتی از آنها خواسته می شود لباس آبی و سفید آرژانتین را بپوشند، بسیار خوشحال می شوند و افتخار می کنند اما دولت فعلی با اکراه وضعیت بازیکنان را به عنوان قهرمانان ملی و الگو پذیرفته است؛ تا جایی که حزب چپ، هموطنان خود را خائن می دانند. 

برای تشویق سرمایه گذاری، تقویت رشد و تحقق پتانسیل واقعی اقتصاد، سیاست گذاران آرژانتینی باید اصلاحات مبتنی بر بازار را انجام دهند. 

آخرین رتبه بندی رقابت پذیری جهانی IMD، آرژانتین را در بین 63 کشور در رده 62 قرار داده است و تنها ونزوئلا وضعیت بدتری دارد. اینجا هم فوتبال می تواند درس های ارزشمندی دهد. برای شروع، هیچ دخالت سیاسی در انتخاب بازیکنان تیم ملی وجود ندارد. 

مطمئناً، سیاست قطبی شده آرژانتین در روابط بین باشگاه‌های فوتبال این کشور و اتحادیه قدرتمند فوتبال آرژانتین، که اساساً «مالک» تیم ملی است، منعکس می‌شود. با این وجود، اعضای تیم توسط یک مدیر حرفه ای غیرسیاسی انتخاب می شوند. این تداخل محدود، که برای آخرین پیروزی تیم بسیار مهم بوده، تنها به این دلیل امکان پذیر است که میلیون ها آرژانتینی احساس می کنند که در موفقیت تیمشان سهم دارند. اما باید در نظر داشته باشیم که تیم آرژانتین همیشه موفق نبوده است. 36 سال طول کشید تا رهبری و مدیریت لازم برای قهرمانی در جام جهانی پیدا شود. در حالی که اجتناب از تأثیرات سیاسی بسیار مهم بود، حرفه ای بودن بازیکنان و احترام آنها به مسی، سرمربی لیونل اسکالونی، برای یکدیگر و قوانین بازی نیز به همان اندازه مهم بود. 

آرژانتین برای شکستن چرخه پایان ناپذیر بحران های کلان اقتصادی و بازیابی قدرت رقابتی خود، می تواند از تیم ملی فوتبال خود الهام بگیرد؛ آنها باید از اشتباهات خود درس بگیرند و همچنین می توانند از موفقیت های خود نیز چیزهای زیادی بیاموزند.