باز شدن پای کانادا به پهپادهای ایرانی

دیپلماسی ایرانی: در حالی موضوع ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه در جنگ اوکراین به یکی از سرفصل های تقابل اروپا و آمریکا با جمهوری اسلامی بدل شده است که اخیراً اخباری پیرامون وجود برخی قطعات کانادایی در این پهپادها هم سیبل اتهامات را به سمت کانادا چرخانده است. البته در همین باره قبل تر روزنامه دیلی تلگراف گزارشی درباره پهپادهای شاهد 136 و مهاجر 6 منتشر کرده و مدعی شده بود که مهندسین ایرانی در ساخت این پهپادها از قطعاتی بهره برده اند که توسط شرکت های مطرح ژاپنی نظیر سونی و پاناسونیک، و شرکت های آمریکایی، هلندی و کانادایی تولید می شوند. این روزنامه به نقل از منابع نظامی اوکراین که مدعی به کارگیری پهپادهای ایرانی در جنگ روسیه علیه اوکراین هستند، افزوده بود که بسیاری از این قطعات اساسا برای مصارف غیر نظامی از جمله کشاورزی، هوانوردی، و لوازم منزل طراحی شده اند و در اینترنت در دسترس هستند، اما مهندسان ایرانی از آن به صورت دوگانه بهره برده و در محصولات نظامی به کار بسته اند. 

حال که این روزها مشخصا وجود قطعات کانادایی در پهپادهای ایرانی رسانه ای شده است این کشور از لزوم تحقیقات گسترده در این باره سخن می گوید. در همین راستا و به گزارش خبرگزاری فرانسه،‌ جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا روز دوشنبه گفت: «مقامات کانادایی درباره چگونگی رسیدن قطعات تولید شده در کانادا به پهپادهای ایرانی مورد استفاده روسیه در حملات علیه اوکراین،‌ تحقیق می کنند». رسانه های کانادایی گفته اند مرکز تحقیقات اروپایی «استیت واچ» (دیده بان دولتی) و مقامات اوکراین در پهپادهای ایرانی،‌ قطعات ساخت شرکت کانادایی «تالیسمان وایرلس» (Tallysman Wireless)  پیدا کرده اند. به گفته آنان در پهپادهای ایرانی بیش از 30 قطعه تولید شرکت های غربی از جمله اروپایی و امریکایی یافته شده است.

عکس گرفته شده و توزیع شده فرماندهی عملیات ارتش اوکراین در جنوب این کشور نشان دهنده لاشه و بخش هایی از پهپاد انتحاری ساخت ایران است که از سوی روسیه شلیک شده و در تاریخ 25 سپتامبر 2022 شهر اودیسا سرنگون شد. نخست وزیر کانادا گفت: «قطعا در برابر این گزارش ها احساس نگرانی زیادی داریم ... نمی خواهیم از فناوری کانادایی در جنگ غیرقانونی روسیه در اوکراین یا در مشارکت ایران در این جنگ، استفاده شود.»  وی تاکید کرد: «مقررات درباره صدور مجوز صادرات فناوری های حساس،‌ به صورت جدی اعمال می شوند.» ترودو ادامه داد: «از این شرکت پیگیری خواهیم کرد ... برای اینکه به صورت شفاف، معلوم شود تولیداتی که قرار نبود به طرف هایی مثل دولت ایران برسد چگونه به دست آنها رسیده است.»

او افزود: «شرکت تالیسمان وایرلس به طور کامل با این تحقیق همکاری می کند.» دولت کانادا به تازگی هم تحریم هایی علیه تعدادی از شرکت های ایرانی ساخت پهپاد اعمال کرده است. پیش از این هم وزیر خارجه کانادا (ملانی جولی)‌ در بیانیه ای گفته بود این کشور شماری از مقامات و دو مجموعه ایرانی «تحقیقات صنایع هوایی شاهد» و «صنایع هوایی قدس» را تحریم می کند. او انها را به بی ثبات سازی امنیت و صلح بین المللی متهم کرد. کانادا می گوید این دو شرکت در ساخت و صادرات پهپاد به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین، مشارکت دارند.

در واکنش به این خبرها،‌ شرکت کانادایی «تالیسمان وایرلس» از استفاده از قطعات تولیدی این شرکت در پهپادهای ایرانی ابراز تاسف کرد.رئیس شرکت گفت که هیچ کدام از قطعات تولیدی خود را به ایران نمی فروشد.او گفت: «احتمالا این قطعات به وسیله شرکت های صوری خریداری و به ایران منتقل شده اند قبل از این امریکا، اروپا و بریتانیا هم تحریم هایی را مرتبط با این پهپادها علیه ایران اعمال کرده اند. ایران به تازگی پذیرفته است تعدادی پهپاد نظامی به روسیه داده اما تاکید می کند این پهپاد را قبل از جنگ روسیه علیه اوکراین به مسکو داده و از کاربرد انها در جنگ،‌ بی اطلاع است.

حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران هم گفته بود در صورتی که ایران از استفاده از پهپادهای خود در جنگ روسیه علیه اوکراین مطمئن شود نسبت به این موضوع بی تفاوت نخواهد ماند. ایران تاکید می کند که در جنگ روسیه علیه اوکراین،‌« بی طرف و مخالف حمایت تسلیحاتی از دو طرف جنگ» است. روسیه هم می گوید این پهپادها ساخت این کشور هستند و ارتباطی به ایران ندارند. پهپاد ایرانی «شاهد 136» نوعی پهپاد انتحاری و رادار گریز است که ادعا می شود هم اکنون ارتش روسیه در حملات علیه اوکراین از آن استفاده می کند. دولت اوکراین پیش از این هم اعلام کرد در واکنش به فروش پهپادهای ایران به روسیه،‌ حضور دیپلماتیک ایران در اوکراین را کاهش می دهد. دولت اوکراین همچنین اعتبارنامه سفیر ایران را لغو کرد و تعداد دیپلمات های ایرانی در اوکراین را کاهش داد.

در این میان جالب آنجا است که یک رسانه آمریکایی به نقل از مقامات آمریکا اعلام کرد که واشنگتن مخفیانه موشک‌اندازهای پیشرفته هیمارس را که به اوکراین تحویل داده، دستکاری کرده است تا نتوان از آنها برای شلیک موشک‌های دوربرد به سوی خاک روسیه استفاده کرد. روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال روز دوشنبه به وقت محلی با اعلام این مطلب افزود: «واشنگتن از ماه ژوئن ۲۰ پرتابگر سیستم موشکی هیمارس و تعداد زیادی راکت های هدایت شونده ماهواره ای با برد تقریبا ۵۰ مایل را در اختیار اوکراین قرار داده است.» این راکت‌ها که به سیستم موشک پرتاب چندگانه هدایت‌شونده معروف هستند، برای حمله به انبارهای مهمات، تجهیزات لجستیکی و مراکز فرماندهی روسیه در خاک اوکراین استفاده شده‌اند. این رسانه آمریکایی افزود: «مقامات آمریکایی می گویند پنتاگون پرتابگرها را اصلاح کرده است تا آنها نتوانند موشک های دوربرد را شلیک کنند.»

وال استریت ژورنال افزود که این دستکاری‌ها که پیش از این فاش نشده بود، نشان می‌دهد دولت بایدن برای متعادل کردن حمایت خود از نیروهای اوکراین در برابر خطر تشدید تنش با مسکو، تلاش کرده است. این رسانه آمریکایی تصریح کرد: «این اقدامات همچنین نگرانی مقامات دولتی آمریکا را نشان می دهند مبنی براینکه شریک اوکراینی آنها ممکن است به وعده خود مبنی بر عدم حمله به خاک روسیه عمل نکند.» مجموعه این شرایط نشان می‌دهد که غرب بر خلاف هجمه و حمله علیه تهران، برخورد صادقانه ای در جنگ اوکراین نداشته و ندارد. از این منظر اروپا، آمریکا و کانادا هم بر اساس منافع و امنیت خود به تجاوز روسیه به اوکراین نگاه کرده و بر اساس آن عمل می کند. 

برای تحلیل دقیق تر این مسئله فریدون مجلسی به «شرق» می گوید که اساساً می‌تواند دو سناریو را برای وجود قطعات کانادایی و دیگر کشورهای اروپایی و آمریکایی در پهپادهای ایرانی در نظر گرفت؛ اول آنکه ایران در راستای دور زدن تحریم ها توانسته است با مکانیسم های مخصوص به خود این قطعات را از این شرکت ها خریداری کند و یا اینکه در یک سناریوی بدبینانه شاید تهران سعی کرده باشد با کارگذاشتن عمدی این قطعات چالش هایی را برای کانادا، آمریکا و دیگر کشورها در این راستا ایجاد کند تا به زغم این دیپلمات اسبق کشورمان «هزینه های ارسال پهپاد از جانب ایران به روسیه برای تهران کاهش یابد یا به عبارتی ایران با این اقدام بتواند جرمش را با این کشورها تقسیم کند.» البته این تحلیلگر ارشد حوزه بین الملل یادآور می‌شود که «نباید و نمی‌توان نگاه دوگانه غرب و به خصوص کانادا در قبال ایران نادیده گرفت.»

در این راستا مجلسی به سیاست تهاجمی کانادا علیه ایران در موضوعات مختلف از مرگ مهسا امینی گرفته تا حوزه حقوق بشر، ارسال پهپاد به روسیه و نظایر آن اشاره دار که در سایه آن دولت جاستین ترودو بیشترین و بی سابقه ترین تحریم ها را علیه ایران اعمال کرده است به گونه که حتی دولت بایدن و اروپایی ها هم به گرد پای سیاست ضدایرانی کانادا نمی رسند، اما در عین حال مجلسی این واقعیت را هم یادآور می شود که «همین کانادا اکنون به بهشتی برای اختلاس گران ایرانی بدل شده است و هر مقام و مسئولی که در کشور دست به دزدی، اختلاس و فساد کلان زده باشد می‌تواند مامن و ماوایی را در کانادا برای خود پیدا کند. این نشان می‌دهد که «این کشور (کانادا) یک معیار دوگانه و برخورد ریاکارانه ای را با مردم ایران دارد.»/شرق