تغییر رفتار واشنگتن و تدوام سوء محاسبه های تهران

مهدی بازرگان، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: معافیت های تحریمی نفتی دولت بایدن به عنوان گامی اعتمادساز گویا به جای ایجاد فضای تسهیل کننده برای مذاکرات و حصول هرچه زودتر توافق، برعکس عمل کرده و عملا تهران را دچار سوءمحاسبه کرد. 

ایجاد فضای نسبی بازتر برای تهران در جهت فروش آزادانه تر نفت توسط دولت بایدن و چراغ سبز واشنگتن به پکن، دهلی نو و ... برای خرید نفت از ایران در کنار تاثیرات جنگ اوکراین بر سیر سعودی بهای انرژی در جهان و مهمتر از آن نیاز اروپا و آمریکا به کشورهای تولید کننده نفتی برای پر کردن خلاء انرژی روسیه، جمهوری اسلامی را به این باور رساند که نیازی به احیای برجام و لغو تحریم ها نیست. زیرا در شرایط کنونی با افزایش کمی میزان فروش نفت با قیمت هایی بالاتر از 105 دلار که می تواند کسری یک میلیون بشکه فروش روزانه را پوشش دهد دیگر نباید به سمت حصول توافق در وین رفت؛ نگاهی که توسط طیف رادیکال ضدبرجامی و رسانه ها متبوع به صراحت مطرح شد.
 
در عین حال سناریوی دیگری که آن روی سوء محاسبه ایران را نشان می دهد امتیازگیری حداکثری از فضای بعد از جنگ اوکراین بود. تهران این تصور را داشته و دارد که در وضعیت فعلی که تقابل آمریکا و اروپا با روسیه در جنگ اوکراین به اوج رسیده است، غرب به توافق هسته ای با ایران برای بلااثر کردن اهرم فشار کرملین در مذاکرات وین نیاز بیشتری دارد، لذا می توان به سمت امتیاز حداکثری با محوریت خروج سپاه از لیست گروه های تروریستی رفت؛ موضعی که درست بعد از جنگ اوکراین توسط تهران مطرح شد، غافل از اینکه علیرغم اهمیت پایان دادن به نگرانی ها در خصوص پرونده فعالیت های هسته ای ایران ذیل حصول توافق، اما واشنگتن به هر قمیتی حاضر به احیای برجام نیست.

در این بین نقش آفرینی روس ها برای خاموش کردن موتور مذاکرات از درخواست برای معافیت تحریمی با ایران گرفته تا تحریک تهران برای مطرح کردن خطوط قرمز فرابرجامی با محوریت سپاه که به استناد برخی اخبار با مدیریت کرملین اجرایی شد سوء محاسبه های ایران را تعمیق بخشید. با در نظر گرفتن مجموعه این نکات بود که بن بست 78 روزه در مذاکرات وین شکل گرفت که به نظر می رسد با سفر انریکه مورا و شیخ تمیم هم این گره کور به این زودی ها باز شدنی نیست، اگر نگوییم که شکست پیشاپیش مذاکرت از هم اکنون مسجل شده است. 

در این بین سه اتفاق و اقدام واشنگتن گویای آن است که دولت بایدن به دلایل متعدد به خصوص تداوم سوء محاسبه های تهران خواهان بستن فضای باز اعتمادسازی با طرف ایرانی است. از تصمیم قاطع برای ماندن سپاه در لیست گروه های تروریستی گرفته تا توقیف و مصادره محموله نفتی ایران با فشار به آتن و مهمتر از همه اعمال تحریم های جدید علیه 20 فرد و شرکت با تابعیت‌ کشورهای مختلف به واسطه همکاری با سپاه و فروش نفت جمهوری اسلامی نشان می دهد که بایدن حتی جدی تر از ترامپ پیچ شیر تحریم ها را سفت تر کرده است. 

دایره تحریم های چهارشنبه گذشته به قدری گسترده است که از شهروندان ایرانی تا اتباع ترکیه و افغانستان را در بر می گیرد و به موازاتش ۹ شرکت مستقر در هنگ‌کنگ، لبنان، چین، ایران، روسیه، کره جنوبی و امارات را نیز شامل می شود. این میزان از وسعت تحریم ها حکایت از تغییر رفتار بایدن و اتخاذ سیاستی رادیکال تر در قبال تهران دارد با این تفاوت که واشنگتن بر خلاف دولت سابق این بار همراهی جامعه جهانی را با خود دارد تا جایی که کافی است با درخواست واشنگتن به یکی ازسه عضو اروپایی حاضر در برجام و کلید زدن مکانیسم ماشه شرایط به نحوی رقم بخورد که وتوی چین و روسیه هم محلی از اعراب نداشته باشد. مضافا برخی ادعاهای آژانس بین المللی انرژی اتمی و مواضع رافائل گروسی در این چند روز هم موید آن است که این نهاد بخشی از افزایش بر تهران را کلید زده است.         

رجعت بایدن به سیاست توقیف محموله های نفتی و نیز به صفر رساندن فروش نفت ایران گواه آن است که ایران دیگر دست بازی برای فروش نفت ندارد، هر چند که خنجر از پشت روسیه و ونزوئلا در ارزان فروشی نفتی به مشتریان اصلی ایران بعد از جنگ اوکراین هم معضل مضاعفی بود که تهران در یک منگنه قرار گیرد، آن هم در شرایط که دولت سیزدهم با ابربحران اقتصادی و معیشتی در داخل دست و پنجه نرم می کند و به شدت به درآمدهای نفتی نیاز دارد. حال باید دید با تغییر فضای کنونی سوء محاسبه های تهران هم پایان خواهد یافت یا خیر؟/شرق