یکی از آسیب های جدی چرخش معیوب قدرت

دیپلماسی ایرانی: احزاب سیاسی به مثابه چرخ‌دنده‌های مردمسالاری در نظام‌های سیاسی معاصر به شمار می‌روند و نقش و کارکردهای فراوانی در فرآیند سامان یابی نظام سیاسی و چرخش قدرت ایفا می‌کنند. در این میان کادرسازی، تربیت و پرورش نیروهای نخبه و کمک به چرخش قدرت در نظام سیاسی کشور، یکی از مهمترین گام ها در تقویت حزب گرایی و تشکل محور کردن فعالیت های سیاسی است. در واقع، احزاب به عنوان مهمترین و اصلی‌ترین کارگزاران عرصه سیاسی در نظام‌های مردمسالار، نقش مهمی در سامان بخشی به فعالیت های سیاسی و انتقال مسالمت آمیز قدرت دارند. بر این اساس،  چنانکه که احزاب نقش خود را به درستی ایفا کنند، امکان کنشگری فردمحور در کشور به حداقل می رسد و شرایط برای نقش آفرینی افرادی با گرایش‌های سیاسی مختلف و به ویژه نسل جوان و پیشرو باز می شود. 

کشور ما هر چند از ابتدای انقلاب اسلامی بر مبنای مردمسالاری دینی شکل گرفته و با برگزاری انتخابات متعدد که در منطقه غرب آسیا رویکردی بی سابقه و کم نظیر است، توانسته تا حد زیادی چرخش قدرت را ساماندهی و اجرا کند، اما ضعف احزاب سیاسی در کادر سازی و البته وجود نوعی نگرش وراثتی در تصدی پستهای کلیدی، سبب شده است فرایند چرخش قدرت در ایران تا حدی معیوب باشد. در نتیجه شاهد بوده ایم که در سال های گذشته فضای کمتری به ویژه برای نسل جوان و زنان جهت تصدی پست‌های کلیدی ایجاد شده و این پست ها همواره بین معدودی از نخبگان سیاسی شناخته شده و با سابقه دست به دست شده است.   امری که بی شک آسیب زا است و لزوم تغییر ماهیت و کارکرد احزاب در ایران را نشان می دهد.

یکی از آسیب های جدی چرخش معیوب قدرت، ایجاد احساس ماندگاری و آسودگی خاطر در نخبگان سیاسی و عدم تمایل و تلاش آنها برای بهبود عملکردها و ارتقای کارایی خویش است؛ فردی که تصدی پستهای کلیدی را برای خود تضمین شده و حتمی می داند و مطمئن است چنانکه در یک پست قرار نگرفت، قطعا پست مناسبی دیگری به او داده خوهد شد، دیگر انگیزه ای برای ارتقای توانمندی‌ها و تعهدات شخصی و جلب نظر شهروندان ندارد و صرفا بیان برخی شعارهای فرینده و عوامانه و البته تقویت زد و بندهای سیاسی لازم را برای موفقیت خویش کافی می بیند. 

از دیگر آثار خطرناک ماندگاری در قدرت و جابجا شدن افراد معدود در پستهای کلیدی، افزایش فساد در بین صاحبان قدرت و کاهش التزام آنها به اجرای وعده ها و وظایف خویش است. وجود اطمینان از تداوم تصدی پستها، هر گونه تعهد را از بین می برد و راه را برای سوءاستفاده از جایگاه و موقعیت باز می کند. 

بدین ترتیب، اختلال در عملکرد نظام حزبی و گردش قدرت در میان عده¬ای خاص، سبب به حاشیه راندن مردم به عنوان پایه های نظام مردم‌سالاری دینی و ناامیدی و دلسردی آنها از نظام سیاسی می شود. وقتی چهره هایی شناخته شده و تکراری، مرتبا از یک پست به پست دیگر منتقل می شوند و بعضاً در جایگاه‌هایی قرار می گیرند که هیچ ارتباطی با تخصص و تجارب آنها ندارد، این پیام دلسرد کننده به مردم منتقل می شود که پستهای کلیدی نه بر مبنای شایسته سالاری و نخبه گرایی، بلکه تنها به صورت رفاقتی و بر مبنای رابطه توزیع می شود و تحصیلات و تلاش‌های فردی نمی تواند سبب دستیابی افراد عادی به مناصب کلیدی شود. چنین دیدگاهی در نهایت مشارکت عمومی را کاهش می-دهد و موجب بی¬تفاوتی مردم نسبت به امور سیاسی، بی اعتمادی آنها  و کاهش سرمایه اجتماعی می¬گردد. 

یکی از استدلال هایی که همواره در برابر اعتراض به عدم چرخش نخبگان به ویژه حذف زنان و جوانان مطرح می شود، عدم آمادگی و تجربه این اقشار برای تصدی پستهای کلیدی است؛ هر چند به نظر می رسد این امر بهانه ای بیش نیست و تنها پوششی برای انتصابهای فامیلی، حزبی و جناحی است، اما به هر ترتیب لازم است احزاب ایرانی خاک رخوت و بی عملی را از جامگان خود بزدایند و هر چه بیشتر بر وظایف و کارکردهای خویش به ویژه کادرسازی و تربیت نیروهای نخبه و متخصص جهت انجام امور مدیریتی تمرکز کنند و با معرفی کاندیداهای زبده و کارآمد، این بهانه را از شیفتگان قدرت و آنها که حاضر به ترک میزهای خود نیستند، بگیرند.