نبرد امریکایی برای احیای توافق هسته ای با ایران

نویسنده: سالم الکتبی

دیپلماسی ایرانی: با وجود نشانه های پیاپی درباره نزدیک بودن اعلام دستیابی به چارچوب تفاهماتی آمریکایی – ایرانی برای احیای توافق هسته ای یا برجام که در سال 2015 امضا شده بود، نشانه هایی وجود دارد که نادیده گرفتن آنها برای چالش دیپلماتیک داخلی که انتظار دولت بایدن را می کشد، دشوار است، به طوری که درخواست ها در داخل مجلس سنا برای دستیابی به موافقت مجلس پیش از هر گونه توافق با ایران افزایش یافته است. در این چارچوب، 33 عضو کنگره اخیرا در نامه ای به بایدن هشدار داده اند که از تمام توان خود برای جلوگیری از هر اقدام دولت بایدن بدون در نظر گرفتن نظر کنگره جلوگیری خواهند کرد.

در واقع سناریویی که تلاش های رئیس جمهور بایدن برای احیای توافق هسته ای با آن روبه رو است، شبیه آن چیزی است که در سال 2015 رخ داد. در هر حال، رئیس جهوری آمریکا نیاز مبرمی به توافق با کنگره دارد، زیرا این مساله تنها به پیشبرد توافق یا تفاهمات جدید مربوط نیست، بلکه اساسا به قدرت و اختیارات رئیس جمهوری در لغو تحریم های تحمیلی بر ایران ارتباط دارد.

به طور کلی هر گونه حمایت کنگره از هر چارچوب تفاهماتی برای احیای توافق هسته ای با ایران از نظر تبلیغ توافق برای افکار عمومی آمریکا بسیار مهم به نظر می رسد. بیشتر از آنچه مساله مربوط به پذیرش فرمول و چارچوب جدید از سوی رای دهندگان آمریکایی است، مربوط به اختیارات رئیس جمهوری نیست، علاوه بر آنکه موضع مخالف کنگره ممکن است از توان رئیس جمهور بایدن برای لغو تحریم های مرتبط با برنامه هسته ایران بکاهد. چنان که مخالفت کنگره، ممکن است فرصت شانه خالی کردن ایران و امریکا از آنچه بعدا درباره آنها در وین توافق می شود، نخواهد داشت.

دولت رئیس جمهور بایدن، خود را در محاصره فشارهای متعددی می بیند از جمله نگرانی شریک استراتژیک اسرائیلی خود و نگرانی هایش درباره پیامدهای احیای توافق هسته ای بدون اینکه ایران ملزم شود از فعالیت های موشکی خودداری کند و نیز گروه های مسلح وابسته اش در مناطق مختلف خاورمیانه را مهار کند، علاوه بر آنکه کاخ سفید به مقاصد واقعی رهبران ایران اعتماد ندارد.

بخش دشوارتر در این مساله این است که رئیس جمهور بایدن باید پیچیدگی های پرونده ایران را به شکل سریع حل کند تا به سرعت به چالش های چینی و روسی بپردازد و این مساله، تصمیم اخیر آمریکا مبنی بر بازگشت معافیت های مربوط به تحریم های تحمیلی بر برنامه هسته ای غیر نظامی ایران را توضیح می‌دهد، در حالی که وزارت امور خارجه آمریکا آن را یک گام فنی ضروری برای بازگشت به توافق هسته ای قلمداد کرده است. با وجودی که برنامه هسته ای غیرنظامی ایران، ابزاری برای ذخیره سازی مقادیر زیادی اورانیوم غنی سازی شده است که نظامی کردن برنامه و دستیابی به سلاح هسته ای مستلزم آن است، اگرچه تهران به این تصمیم آمریکا معترض بوده و آن را بازی جدید توصیف کرده است.

به صراحت می توان گفت که هر توافق جدیدی که در خصوص برنامه هسته ای ایران به دست آید، ممکن است سرنوشت آن به موضع کنگره گره نخورد، زیرا قوانین آمریکایی با وجود پیچیدگی هایی که دارد، راه هایی برای خروج از این وضعیت دارد که کاخ سفید می تواند از طریق آن عبور کند. نزاع میان قوای مجریه و قانونگذاری در آمریکا یک نزاع تاریخی و مستمر است، موارد فراوانی وجود داشته که روسای جمهور تصمیمات سرنوشت سازی را بدون موافقت کنگره اتخاذ کرده اند. رئیس جمهور بایدن سابقه سیاسی بزرگی در تعامل با کنگره دارد. اظهارات تد کروز، سناتور جمهوری خواه عضو کمیته روابط خارجی کنگره آمریکا و بیان آنچه در وین جریان دارد به عنوان یک فاجعه احتمالی می تواند به ماهیت نزاع حزبی شدید میان حزب جمهوری خواه و دموکرات در خلال برهه آتی به ویژه در انتخابات میان دوره ای کنگره در نوامبر آینده اشاره داشته باشد.

منبع: الجزیره (عربستان) / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11