پایان دوران نظربایف

نویسنده: ویکتوریا پانفیلوا

دیپلماسی ایرانی: قاسم ژومارت توکایف، رئیس جمهوری قزاقستان، در روز پنجم ژانویه در سخنانی خطاب به مردم این کشور اعلام کرد که عنوان ریاست شورای امنیت قزاقستان، که اهرم قدرت اولین رئیس جمهوری این کشور، نورسلطان نظربایف بود را به عهده گرفته است. البته لازم به ذکر است که خود نظربایف این مقام را ترک کرده است. توکایف در سخنرانی خود قول داد تا با توطئه گران برخورد کند و اصلاحات سیاسی و اقتصادی را ادامه دهد. با این حال، هنوز امکان کنترل کامل وضعیت وجود ندارد.

رئیس جمهوری توکایف اظهار داشت که وی در پایتخت است و قصد ترک کردن آنجا را ندارد: «من به عنوان رئیس جمهوری موظفم از امنیت و آرامش شهروندان خود محافظت و از یکپارچگی قزاقستان مراقبت کنم. اقداماتی که من انجام داده ام با هدف رفاه قزاقستان چند قومی بوده است. اما این اقدامات هنوز ناکافی است. سطح بالای سازماندهی اوباش قابل توجه است. این از یک برنامه دقیق عملی توسط توطئه گرانی نشان دارد که انگیزه مالی دارند.» اگرچه رئیس جمهوری قزاقستان مشخص نکرد که این توطئه گران چه کسانی هستند و چه اهدافی را دنبال می کنند، اما قول داد تا حد امکان سختگیرانه عمل کند.

وی در ادامه گفت: «این موضوعی در رابطه با امنیت شهروندان ماست که از من درخواست های زیادی برای محافظت از جان خود و عزیزانشان دارند. این مسئله مربوط به امنیت کشور ماست. من مطمئن هستم که مردم از من حمایت خواهند کرد.»

با این حال، عنوان ریاست شورای امنیت قزاقستان توسط دو قانون و به طور مادام العمر به نظربایف داده شده است. چگونگی حل این مسئله قانونی در نورسلطان هنوز مشخص نیست. این امکان وجود دارد که در رابطه با تغییر آن به طور دوستانه توافق صورت گرفته شده باشد. توکایف در طول سه سال قدرت خود توانسته نفوذ دختر رئیس جمهوری اول قزاقستان، داریگا نظربایوا را تضعیف کند، اختیارات خود را گسترش دهد، از نفوذ حزب «نور اوتان» بکاهد و در نهایت از دست عسکر مامین، نخست وزیر، خلاص شود. امروز توکایف کنترل وزارت کشور و ارتش را در دست گرفته است.

در آلماتی، آق تپه و آکتائو، بی نظمی ها ادامه دارند. فعالیت شبکه های تلویزیونی ان-ت-کا، شبکه یک و شبکه اوراسیا متوقف شده است. پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی از کار افتاده و برخی از ساختمان های اداری به آتش کشیده شده است. تعدادی از مغازه ها ویران شده اند و خدمات فرودگاهی در آکتائو متوقف هستند. همچنین، بنای یادبود نورسلطان نظربایف در تالدی قورغان تخریب شده است. یک منبع آگاه در وزارت امور خارجه روسیه به رادیو «اِخا ماسکوا» گفته است که الباسی (رهبر ملت – عنوان مورد استفاده برای نورسلطان نظربایف) آماده است تا قزاقستان را برای معالجه ترک کند. به گفته منابع دیگر، نظربایف و حلقه نزدیکش قزاقستان را ترک کرده اند. نخبگان سیاسی در تلاش برای فرار هستند. طبق داده‌های وبسایت فلایت رادار، حدود ده جت اختصاصی از قزاقستان به سوئیس و سایر کشورهای اروپایی پرواز کرده اند.

دانیار آشیمبایف، تحلیلگر سیاسی قزاقستانی در صفحه فیسبوک خود می نویسد: «بدیهی است که رویدادها از یک «اعتراض مسالمت آمیز» نشان ندارند. هیچ‌کس شعارهای دموکراتیک یا اجتماعی فریاد نمی زند.» به نظر آشیمبایف، شورش ها به طور همزمان در چندین منطقه کشور سازماندهی شده بودند. زمان آن فرا رسیده است که «معترضین» را به اسم اصلی خود صدا کنیم: ستیزه جو و آشوب گر! آشیمبایف همچنین اضافه می کند: «به شدت شک دارم که موضوع به خاطر ممنوعیت حزب «انتخاب دموکراتیک قزاقستان» یا ساختارهای نزدیک به جورج سوروس، آن طور که برخی رسانه ها می گویند، باشد.»

به گفته این کارشناس، آمادگی از قبل، برنامه ریزی و هماهنگی به وضوح در این حوادث قابل مشاهده است: تصرف و تخریب ساختمان‌های اداری، غارت همزمان، ارعاب مردم، تخریب وسائل اجتماعی، حمله به روزنامه‌نگارانی که می‌توانند چهره آشوب گران را «برای تاریخ» به تصویر بکشند. این افراد به سرعت در حال مسلح شدن هستند و از باتوم به مسلسل حرکت می کنند. به نظر می رسد مسئولان کارایی خود را از دست داده اند و نمی دانند چه باید بکنند. این در حالی است که در آلماتی نیروهای امنیتی فقط از باتوم یا نارنجک های صوتی و نورزا استفاده می کنند. آنها حتی برای استفاده از ماشین های آبپاش نیز اجازه ندارند. وضعیت اضطراری پیش از این به منطقه آلماتی و نورسلطان (پایتخت) نیز گسترش داده شده است. آشیمبایف می افزاید: «جمعیت هیچ رهبر یا شعاری ندارد. هیچ کسی برای مذاکره که این جمعیت هر از چندگاهی آن را درخواست می کنند، وجود ندارد. با این حال، سازمان دهندگانی پشت این تجمعات هستند و یک مرکز کنترل مشخصی اداره آن را در دست دارد. اهداف آنها چیست؟ این سوال خیلی جالبی است. واضح است که در حال حاضر آنها نمی توانند قدرت را در کشور به دست بگیرند. حتی اگر مقامات کشور هنوز قصد رویارویی شدیدتر نداشته باشند، همسایگان ممکن است دست به مداخله بزنند. این نکته ای است که باید آن را در نظر گرفت. به نظر می رسد، حداقل هدف این جمعیت در حال حاضر این است که مقدار هرچه بیشتر از مکان های عمومی را در دست بگیرند، به ویژه در مرکز شهرهای بزرگ و برای توسعه حوزه های نفوذ خود به مراحل بعدی.»

منبع: نیزاویسیمایا گازیتا / ترجمه: علی مفتح