تکیه ایران به روسیه بیش از همه

نویسنده: پرستو بهرامی راد، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: تحرکات مسکو در مذاکرات وین، سروصدای تهران را در آورده است. عکس مذاکره مستقیم میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین با رابرت مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران بر سر یک میز در خصوص احیای برجام انتقادات زیادی در داخل ایران ایجاد کرده است. این دو دیپلمات طبق توئیت اولیانوف ۲۹ دسامبر (هشتم دی)، در آخرین روز از مرحله اول دور هشتم مذاکرات وین گفت وگو کرده اند.

همزمان با انتشار این عکس، فیلم کوتاهی از علی باقری کنی در سفرش به مسکو پیش از آغاز دور جدید مذاکرات پخش شده است که در آن به سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه می‌گوید ایران به طور جدی روی رایزنی‌ها با او درباره مذاکرات حساب می‌کند. بسیاری از رسانه ها دست به نقد این رویکرد ایران در مقابل روسیه زده اند و در فضای مجازی بحث های بسیاری شکل گرفته است. برخی معتقد هستند که خودداری ایران از مذاکره مستقیم با آمریکا عنان مذاکره را به دست روسیه داده و این برای کشور خطرناک است.  

انتقادات از میانجی گری روسیه در مذاکرات وین با خبرهای اولیانوف از مذاکرات شدت نیز پیدا کرده است. مخصوصاً اینکه اولیانوف به نقش اول خبررسانی این دور از مذاکرات تبدیل شده است. او در توئیتر خود از نتیجه مذاکرات خبر می دهد و حتی از مواردی پرده برمی دارد که برخلاف گفته های مقامات ایرانی است و از جنبه های پشت پرده مذاکرات نیز خبررسانی می کند. تا جایی که میخائیل اولیانوف گفته است روسیه و چین ایران را وادار کرده‌اند که برخی خواسته‌های حداکثری خود را کنار بگذارد و گفت‌وگوهای وین بر اساس پیش‌نویسی که در شش دور مذاکره با دولت روحانی به دست آمده بود، شروع شود.

همین رویکرد روسیه باعث نگرانی و اعتراض بسیاری در داخل ایران شده است. بی شک ایران با این روش مذاکراتی، اهدافی را دنبال می کند و همچنین روسیه نیز سعی دارد از بازی این نقش سودی بدست آورد. 

ایران به دنبال چیست؟

این امر که دولت ابراهیم رئیسی گرایش زیادی به روسیه دارد، بر کسی پوشیده نیست. این موضوع را در سفر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران و دو سفر علی باقری کنی، رئیس هئیت مذاکره کننده ایران در وین می توان دنبال کرد. حتی سفر احتمالی ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری به مسکو نیز می تواند مهر تایید بزرگی بر این جریان باشد. دولت رئیسی معتقد است که روسیه از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق آمریکا از برجام خارج شده، همراه ایران بوده است و بر همین اساس می تواند شریک خوبی برای ایران محسوب شود. بدون شک یکی از علل انتخاب روسیه به عنوان میانجی نیز از همین رویکرد آب می خورد. 

از سوی دیگر به جز روسیه دیگر اعضای برجام به دلایل مختلف مناسب نقش میانجی میان تهران و واشنگتن نیستند. چین هیچ گاه در بحث پرونده برجام سعی بر حضور پررنگ نداشته و نخواهد داشت و اروپایی ها نیز برای دولت ایران قابل اعتماد نیستند. بر همین اساس ایران جز انتخاب روسیه برای میدان داری مذاکرات با آمریکا چاره ای ندارد. 

هیئت مذاکره کننده ایرانی در مذاکرات وین نیز برای رسیدن به توافق روی روسیه و چین حساب ویژه ای باز کرده اند. به نظر می رسد با تغییر تیم مذاکراتی در دولت جدید ایران از شرایط مطلوب و تیم قوی برخوردار نیست و به همین دلیل روسیه می تواند راه را برای ایران تا حدودی هموار کند. به همین دلیل دولت ابراهیم رئیسی سعی دارد روند مذاکراتی روسیه در وین را کاملاً امر طبیعی نشان دهد. 

روسیه به دنبال چیست؟

مسکو در وین سعی دارد خود را منجی ایران نشان دهد و از شلوغ کاری اولیانوف در توئیتر به خوبی این جریان را می توان رصد کرد. با این حال اولیانوف در اوایل ورود دولت ابراهیم رئیسی به پاستور سعی داشت با تیکه پرانی ها، ایران را به راهی که مد نظر داشت حرکت دهد. در واقع مسکو سعی دارد خود را کشوری که می تواند مذاکرات بین المللی را به سرانجامی برساند، نشان دهد. 

از سوی دیگر همانطور که در اخبار می توان دنبال کرد، روسیه و آمریکا تنش ها و اختلافات جدی با یکدیگر دارند. در روزهای اخیر نیز حضور نظامی روسیه در اوکراین نیز اختلافات دو کشور را به جاهای باریکی کشانده است. بی شک روسیه این موضوعات را پس ذهن خود در مذاکرات وین دارد. به نظر می رسد اولیانوف با شوآف های خود در توئیتر سعی دارد با برگ ایران در اختلافات روسیه با آمریکا بازی کند. حال اینکه چقدر می تواند این شرایط را پیش ببرد در آینده معلوم خواهد شد. 

مسکو با میانجی شدن مذاکرات وین نیز موضوع دیگری را دنبال می کند و آن احیای برجام است. زیرا روسیه نیز مانند دیگر اعضای برجام از ایران دارای بمب اتم نیز نگران است و نمی خواهد منطقه دچار تنش جدیدی شود. همچنین با شکل گیری توافق، روسیه جزء اولین کشورهایی است که دولت جدید و بازار ایران به سراغ آن می رود. بر همین اساس همانطور که شاهد هستیم روسیه تمام سعی خود را برای شکل گیری توافق به کار می گیرد.

با تمام شدن تعطیلات سال نوی میلادی باید دید طبق پیش بینی نماینده روسیه در وین مذاکرات به زودی و در اوایل فوریه به نتیجه می رسد یا خیر؟