دست و پای ایران برای توجه به تغییرات اقلیمی بسته است

نویسنده: صنم ماحوزی

دیپلماسی ایرانی: نوع واکنش ایران به تغییرات اقلیمی از یک سو به دولت محافظه‌کاری که اقتصاد خود را به محیط‌ زیست اولویت داده و از سوی دیگر، به جامعه بین‌المللی بستگی دارد که با ایران به عنوان یک کشور منزوی تحت تحریم‌های فلج‌کننده امریکا، رفتار می‌کند.

در حالی که گروهی از رهبران جهان برای شرکت در مذاکرات مهم آب و هوای سازمان ملل متحد به گلاسکو  سفر کرده اند، وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران در این کنفرانس شرکت نخواهد کرد و به جای او گروهی از کارشناسان اقلیمی به نمایندگی از ایران حضور خواهند داشت.

در حالی که دولت ایران رسماً تغییر اقلیم را به عنوان یک تهدید وجودی به رسمیت می شناسد، ولی مبارزه با آن را در اولویت قرار نداده است. رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست ایران یکی از آخرین مقاماتی بود که از سوی رئیس جمهوری ایران منصوب شد.

ایران که ششمین تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای در جهان است، با چالش‌های زیست‌محیطی زیادی مواجه است. علی میرچی، استادیار مهندسی منابع آب در دانشگاه ایالتی اوکلاهاما، می گوید ایران به علت موقعیت مکانی و سوء مدیریت مزمن، باید خود را برای تحمل اثرات نامطلوب تغییرات آب و هوایی بر منابع آب، سیستم‌های زیست محیطی و امنیت غذایی آماده کند.

 تلاش‌های ناچیز ایران نشان‌دهنده عدم پایبندی کامل آن به توافق‌نامه الزام‌آور پاریس است که هدف آن کاستن از روند گرم شدن زمین است. چندین کشور از جمله ایران گفته اند که کشورهای ثروتمند صنعتی باید به تامین مالی رویکرد به انرژی پاک کمک کنند، زیرا آنها مسئول حدود ۸۰ درصد از انتشار گازهای گلخانه ای در جهان هستند. ایران یکی از معدود کشورهایی است که توافق پاریس را امضا ولی آن را تصویب نکرده است، به این معنی که هیچ تعهد قانونی به اجابت درخواست‌ها برای تغییر در نوع سوخت ندارد.

کاوه مدنی، استاد پژوهشی در سیتی کالج نیویورک و معاون سابق اداره محیط زیست ایران، می گوید هر گونه تعهد الزام آور اقلیمی در حال حاضر به هزینه‌های اضافی منجر می‌شود و دولت تمایلی به امضای توافق‌نامه‌های هزینه زای بین‌المللی ندارد .

برخی از همسایگان ایران که دارای انتشار گازهای گلخانه‌ای بالا هستند، به تازگی در تلاش‌خود برای مقابله با تغییرات اقلیمی، گام‌های مهمی برداشته‌اند. عربستان سعودی، امارات متحده عربی و ترکیه حداقل روی کاغذ نشان داده اند که به کاهش اتکای انرژی خود به سوخت‌های فسیلی مایل هستند. با این حال، ایران علی رغم فشارهای جهانی برای گذار به اقتصاد سبزتر، بی‌تفاوت مانده است.

حتی اگر ایران به اجرای کاهش ۱۲ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای که تعهد شده بود، تصمیم بگیرد، هزینه آن بیش از ۷۰ میلیارد دلار خواهد بود. بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، انتظار می رود این کشور در سال مالی جاری با کسری بودجه ۱۰.۲ میلیارد دلاری مواجه شود.

در همین حال، تحریم‌های آمریکا از دسترسی ایران به منابع مالی اختصاص داده شده از سوی تسهیلات جهانی محیط زیست  (GEF) جلوگیری کرده است.

مدنی می گوید شما نمی توانید انتظار داشته باشید کشوری که دارای مسائل وخیم اجتماعی – اقتصادی و سیاسی است، روی تغییرات آب و هوایی تمرکز کند. او می گوید برای دولت ایران، تهدید تغییرات آب و هوایی چیزی نیست که بتواند در این مقطع و تحت فشار اقتصادی زیاد با آن مقابله کند. حتی اگر رهبران ایران انجام این تغییرات را مهم بدانند، اراده رسیدگی به آن را ندارند و در نهایت، این کشورهای ثروتمند هستند که باید کمک کنند.

منبع: الجزیره / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11