از نشست بغداد بیش از اندازه انتظار نداشته باشیم

دیپلماسی ایرانی: در هوای گرم بغداد امروز نشست «منطقه ای حمایت از عراق» یا بنا به عنوان خود نشست، «کنفرانس بغداد برای همکاری و شراکت» برگزار شد. در این نشست ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن، عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر، امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، صباح خالد الصباح، نخست وزیر کویت، محمد بن راشد آل مکتوم، امیر دبی، داوود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه، فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، احمد ابوالغیط، دبیرکل اتحادیه عرب و سفرای کشورهای انگلیس، روسیه، چین و امریکا حضور یافتند.

به گزارش خبرنگار اعزامی دیپلماسی ایرانی به محل مذاکرات، از ایران نیز حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان که از روز پنج شنبه به طور رسمی این پست را از محمد جواد ظریف تحویل گرفت، شرکت کرد. تا روز سه شنبه گذشته هنوز مشخص نشده بود که سطح حضور ایران در این نشست به چه ترتیب باشد. منابع آگاه به دیپلماسی ایرانی گفتند که طرف عراقی تلاش بسیاری کرد تا سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری کشورمان در این نشست شرکت کند و حتی مصطفی کاظمی، نخست وزیر عراق و امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه نیز در تماس تلفنی خود با رئیسی از او خواستند در این نشست شرکت کند اما در نهایت رئیس جمهوری کشورمان تصمیم گرفت خود در این اجلاس نباشد و وزیر امور خارجه کشورمان راهی بغداد شود. مشابه تصمیمی که طرف های ترکیه ای و عربستانی نیز گرفتند و وزرای امور خارجه خود را راهی این نشست کردند. 

گفته می شد، طرف امریکایی وعده داده بود که سطح حضورش بالاتر از سفیر باشد اما در نهایت به وعده خود عمل نکرد و در سطح سفیر در این نشست شرکت کرد.

امیرعبداللهیان بعد از دیدار صبح روز شنبه با مقام معظم رهبری که به همراه هیئت دولت نزد ایشان رفته بودند به فرودگاه مهرآباد تهران آمد تا در راس هیئتی، نخستین سفر خارجی خود را که عراق باشد، انجام دهد. وی در فرودگاه عراق مورد استقبال فواد حسین، وزیر امور خارجه عراق قرار گرفت و پس از حضور و قرائت فاتحه و ادای احترام و اهدای گل در محل شهادت سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس، بلافاصله راهی محل اجلاس بغداد شد. دقایقی بعد از رسیدن هیئت ایرانی، هیئت ترکی به ریاست چاووش اوغلو، هیئت کویتی به ریاست صباح خالد الصباح و هیئت اماراتی به ریاست محمد بن راشد آل مکتوم وارد بغداد شدند و به محل برگزاری نشست آمدند. امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه حدود 5 صبح به وقت بغداد به عراق رسید و در فرودگاه بغداد مورد استقبال امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه قرار گرفت. 

در حالی که وزیر امور خارجه عراق پروتکل استقبال از مقامات خارجی همتای خود را در فرودگاه بغداد به عمل می آورد، امانوئل مکرون در طول روز و قبل از برگزاری نشست بغداد با مصطفی کاظمی، نخست وزیر و برهام صالح، رئیس جمهوری عراق دیدار و گفت وگو کرد و بعد از آن دیدارها به طور مشترک با هر دوی آنها کنفرانس مطبوعاتی برگزار کرد. 

تشکیلات نیروهای امنیتی گوناگون نیز در وضعیت آماده‌باش کامل برای تأمین امنیت مراسم به خصوص در منطقه خضراء هستند. هواپیماهای هیئت‌های همراه به محض ورود به آسمان عراق با استقبال جنگنده‌های F-16 نیروی هوایی عراق وارد آسمان بغداد شدند.

یک مقام بلندپایه عراقی تأکید کرد که برنامه کنفرانس به مدت 6 ساعت تنظیم شده و افزود که این فرصتی بسیار مناسب برای کاهش تنش‌ها در منطقه است و برخی کشورها نیز برای استفاده از این فرصت آماده هستند.

اهمیت نشست بغداد زمانی می توانست فزونی بگیرد که روسای جمهوری ایران و ترکیه و همچنین ولیعهد عربستان سعودی در آن شرکت می کردند، به جرات می توان گفت عدم حضور آنها تا اندازه بسیاری از میزان تاثیرگذاری نشست کاست. اگرچه حل همه مشکلات کشورهای منطقه از این نشست انتظار نابه جایی است.  

دولت فرانسه اصرار داشت در سطحی عالی در این نشست شرکت کند و حتی در برگزاری آن به دولت عراق کمک کند تا در بحبوحه خروج نیروهای امریکایی از منطقه که با خروجشان از افغانستان کلید خورده است و انتظار می رود با خروج از عراق ادامه یابد، به نوعی از نبود امریکا بهره ای بگیرد و وزن تازه ای به حضور خود در منطقه بدهد. از این رو فرانسه را نماینده غرب و تنها کشور فرامنطقه ای توصیف کردند که در این نشست شرکت کرده است. بر کسی پوشیده نیست که سیاست های امانوئل مکرون در منطقه تا کنون به هیچ نتیجه ملموسی نرسیده است، از این رو، به ویژه با نزدیک شدن به انتخابات فرانسه، انتظار دارد بتواند از هر فرصتی استفاده کند تا شاید دستاوردی برای خود دست و پا کند و از آن در انتخابات پیش روی کشورش استفاده کند.

حسین امیرعبداللهیان، تنها مقام ارشد غیرعرب زبانی بود که متن سخنرانی خود را به زبان عربی خواند و طی آن مواضع صریح و روشن جمهوری اسلامی ایران را بیان کرد. در حالی که مکرون به زبان فرانسوی و چاووش اوغلو به زبان ترکی سخنرانی کردند. البته هر دوی این مقام های فرانسوی و ترکیه ای توانایی تکلم و قرائت متنی در حد سخنرانی به زبان عربی را ندارند.   

بهاء خلیل، نویسنده و تحلیلگر مسائل سیاسی عراق، هدف اصلی از برگزاری این کنفرانس را اعطای تضمین هایی امنیتی از سوی فرانسه، قطر و امریکا به کشورهای دیگر منطقه پس از خروج قریب الوقوع امریکا از عراق در اواخر سال جاری دانست و در گفت وگویی با پایگاه خبری «الخلیج آنلاین»، گفت این کنفرانس در چارچوب طرح و برنامه های عراق برای بهبود روابط خود با کشورهای منطقه و به ویژه عربستان برگزار می شود.

خلیل درباره تنش بین کشورهای عضو شورای همکاری و ایران معتقد است که نزدیکی روابط بین دو طرف در این کنفرانس سخت به نظر می رسد چرا که دیدارها، عادی و پروتکلی خواهد بود در حالی که اختلافات میان دو طرف ایدئولوژیک است و هر کدام دیدگاه متفاوتی برای مدیریت و رهبری منطقه دارد.

وی درباره علت مشارکت رئیس جمهور فرانسه در این کنفرانس نیز گفت که فرانسه از زمان روی کار آمدن جمهوری اسلامی در ایران، حامی این نظام بوده و تلاش می کند نقش اصلی در منطقه را ایفا کند، به ویژه با توجه به اینکه امانوئل مکرون در سال آتی انتخاباتی را در پیش دارد بنابراین تلاش می کند به آرام سازی اوضاع در خاورمیانه بپردازد و نقش و دستاوردی پیش از انتخابات داشته باشد.   

«مثنی امین»، عضو کمیسیون روابط خارجی پارلمان عراق نیز در اظهاراتی به شبکه روداوو گفت: «عراق تلاش می کند پل ارتباطی بین کشورهای همجوار به ویژه ایران و عربستان باشد چرا که اختلافات بین طرفین بر کل منطقه تاثیر می گذارد و روابط دوستانه و برقراری صلح و ثبات در منطقه جزئی از منافع سیاسی و اقتصادی عراق محسوب می شود.»

عراق تا کنون میزبان چندین دور گفت وگوهای ایران و عربستان سعودی بوده که در مواردی مصطفی کاظمی، نخست وزیر عراق نیز خود شخصا در آنها حضور یافته است. 

یک مقام عالی رتبه عراقی نیز به دیپلماسی ایرانی گفت: «انتظار گشایش صفحه تازه ای از روابط میان ایران با کشورهای عربی به ویژه عربستان سعودی، انتظار بالا و دور از ذهنی است. هنوز طرف های عربی اختلافات حل نشده ای با ایران دارند که به راحتی نمی توانند از کنارشان بگذرند و با تهران رابطه تازه ای را تعریف کنند.» 

وی درباره نشست بغداد گفت: «قرار نیست همه مشکلات منطقه با یک کنفرانس حل شود، اما این کنفرانس می‌تواند فرصتی برای ایجاد فضاهای مناسب برای گفت‌وگو و مذاکره باشد. چه بسا این نشست بتواند نقطه آغازی برای حرکتی رو به جلو در جهت گفت وگوهای منطقه ای، کاهش تنش ها و حل اختلافات و مشکلات باشد.»

این مقام عالی رتبه عراقی تاکید کرد، عراق هرگونه کاهش تنش در منطقه را به سود وضعیت امنیتی و سیاسی داخلی خود می‌داند برای همین چنین نشست هایی برگزار می کند تا کشورهای ذی نفوذ در منطقه را گرد هم آورد و آنها را به سوی تفاهمی مشترک ترغیب کند.