تلاش اسرائیل برای بهره‌برداری از فرصت حمله به کشتی «مرسر استریت»

دیپلماسی ایرانی: تل‌آویو فرصت را غنیمت شمرده و بازی زیرکانه‌ای را علیه تهران آغاز کرده است. اسرائیلی‌ها با بهانه کردن حمله به کشتی «مرسر استریت» این‌بار علاوه‌بر تهدیدهای معمول خود در اقدام تلافی‌جویانه، دو حرکت توأمان را علیه تهران دنبال می‌کنند: تلاش برای اجماع‌سازی در جامعه بین‌المللی و دراین‌حال، تشویق بی‌اعتمادی عمومی به سیاست‌ها و تعهدات تهران در صورت هرگونه توافق احتمالی در چارچوب برجام که ممکن است با استقرار دولت جدید در ایران ایجاد شود. 

اگرچه تهران هرگونه دخالت در حمله پهپادی به کشتی تجاری مرسر استریت را رد کرده است و هدف  این اتهام را به ادعاهای اسرائیل برای تخریب چهره ایران نزد جامعه جهانی مربوط  می‌داند، اما تأیید این اتهام از سوی واشنگتن، لندن و بخارست می‌تواند فضای عمومی را در جامعه بین‌المللی علیه اعتبار و چهره تهران با تحریک بیشتری همراه کند.

تل‌آویو برخلاف رفتار گذشته خود که با درک ناامیدی از همراهی متحدان غربی‌اش؛ به‌ویژه واشنگتن و لندن، به اقدام‌های خرابکارانه علیه تأسیسات هسته‌ای و یا ترور دانشمندان ایرانی دست می‌زد، اکنون با تشخیص فضای تنش‌آلود در تعاملات ایران و طرف‌های غربی در گفت‌وگوهای برجامی در وین، می‌کوشد از فرصت ایجاد شده در دور کردن هرگونه احتمال بازگشت به گفت‌وگوهای پیش برنده، بهره‌برداری کند. این فرصت در نگاه تل‌آویو از آن رو غنیمت شمرده می‌شود که دولت حسن روحانی به رغم همه تلاش‌هایش برای ایجاد توافق در گفت‌وگوهای وین، سرانجام  بدون کامیابی در این امر، جای خود را به دولت تازه‌کاری داده است که هنوز روشن نیست چه سیاستی را در قبال برجام  خواهد داشت. علاوه براین، انجماد در روند گفت‌وگوهای وین و آغاز دور تازه  چالش‌ها میان تهران و واشنگتن، تل‌‌آویو را به صرافت انداخته که با ایجاد اجماع علیه آنچه تهدیدهای امنیتی تهران می‌خواند، احتمالات بازگشت به گفت‌وگوها را هرچه بیشتر کم‌رنگ کند.   

اسرائیلی‌ها برای همراه کردن دولت‌های ایالات‌متحده و بریتانیا در فاز نخست اجماع‌سازی علیه تهران، دست به ابتکارهای تبلیغاتی گسترده‌ زدند. آنان توانستند با ایجاد فضای تبلیغاتی گسترده و رایزنی‌های خود، سرانجام واشنگتن و لندن را به واکنش صریح علیه تهران وادارند و در ادامه آن، دولت رومانی را نیز با خود همراه کنند. در همین بستر، هدف دیگر تل‌آویو  _ و بی‌گمان واشنگتن _ ناکارآمد کردن خواست تهران بر ضرورت دادن تضمین‌های لازم  از سوی دولت «جوبایدن» برای توافق احتمالی در وین است. به عبارت دیگر، با تشدید فشارها و ایجاد «بحران اعتبار» علیه ایران در جامعه بین المللی، القای این باور  دنبال می‌شود که طرف اصلی برای دادن تضمین لازم در انجام تعهدات برجامی، باید تهران باشد؛ زیرا درحال حاضر این طرف ایرانی است که تهدیدهای خود را متوجه امنیت کشتیرانی و ثبات منطقه‌ای کرده و می‌تواند در آینده نیز چنین کند.  

رفتار تل‌آویو در پی حمله به کشتی مرسر استریت، برخاسته از تغییر تاکتیکی متناسب با رویکرد دولت بایدن است. اسرائیلی‌ها دریافته‌اند که اوضاع با دوران «دونالد ترامپ» و اقدام با دست‌های باز تفاوت کرده است. بنابراین آنان برخلاف گذشته، می‌کوشند از دیپلماسی فعال به اقدام‌های ایذایی احتمالی مانند آنچه در گذشته می‌کردند، نزدیک شوند. واداشتن و همراه کردن واشنگتن و لندن برای بردن پرونده کشتی مرسر استریت به شورای امنیت سازمان ملل متحد، ایده‌آل تل‌آویو خواهد بود. در این صورت، بر شدت تنش‌ها میان تهران و جامعه بین المللی افزوده شده و روزنه‌ها برای بازگشت به برجام نیز هرچه بیشتر بسته خواهد شد. در این میان باید دید که واشنگتن و لندن تا کجا با تل‌آویو در تعقیب سیاست‌های تخریبگرانه‌اش همراه می‌شوند. آیا واشنگتن و لندن از بهانه کشتی مرسر استریت و پرخاش‌های تل‌آویو به عنوان یک تیغ برای واداشتن تهران به عقب نشینی از شروط خود در بازگشت به برجام، استفاده می‌کنند؟  یا سیاست‌های اخیر آنها در چارچوب تغییر در رویه تعاملی با تهران قابل تفسیر است؟ 

سکوت دیگر اعضای تروئیکای اروپایی گفت‌وگو کننده با تهران در وین در قبال حادثه کشتی مرسر استریت، نشان از احتیاط آنان در پرهیز از افتادن در چاله‌ای دارد که اسرائیلی‌ها علیه آینده برجام نیمه جان کنده‌اند. اگر تروئیکای اروپایی در این کارزار همراه شوند، آنگاه تل‌آویو با آسودگی بیشتری روبه رو خواهد بود و اگر به سکوت خود ادامه دهند، اسرائیلی‌ها همچنان در ایجاد اجماع و تشویق بحران اعتماد عمومی به تهران با مانع روبه رو هستند.  

آنچه معلوم است اینکه تل‌آویو با درک تغییرات در سپهر سیاست جهانی، بازی زیرکانه‌ای را علیه تهران دنبال می‌کند.