پیروزی اعتدالگرایان در انتخابات ارمنستان

نویسنده: علیرضا علیزاده، کارشناس مسائل قفقاز

دیپلماسی ایرانی: دلایل و پیامدها در انتخابات پارلمانی زودهنگام ارمنستان، که در 30 خرداد برگزار شد، جریان اعتدال گرای متمایل به غرب به ریاست «نیکول پاشینیان» بیشترین آراء را به خود اختصاص داد. به گزارش کمیسیون مرکزی انتخابات ارمنستان، 4‏/49 درصد از مردم در 2008 حوزه اخذ رأی، در این انتخابات شرکت کردند. طبق نتایج اعلامی، پاشینیان با کسب آراء 687761 نفر (91/53) اول، «رابرت کوچاریان» با کسب آراء 269481 نفر (9‏/21) در جایگاه دوم و «سرژ سرکیسیان» با کسب آراء 66650 نفر (22‏/5) در جایگاه سوم قرار گرفتند. با این اوصاف از 105 کرسی موجود پارلمانی، حدود 71 کرسی به پاشینیان، حدود 29 کرسی به کوچاریان و حدود 5 کرسی به سرکیسیان تعلق خواهد گرفت و در مجموع یک دولت با اکثریت اعتدال گرایان تشکیل خواهد شد. 

واکنش های داخلی در ارمنستان:

«پاشینیان» بعد اطمینان از پیروزی، از «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری و «میخائیل میشوستین» نخست وزیر روسیه برای حمایت از ارمنستان تشکر کرد. همچنین با تشکر از مردم، پیروزی خود را نشان از تحکیم عمومی و ملی دانست و اظهار کرد: «اکنون زمان برقراری هماهنگی ملی و اجتماعی در ارمنستان است. مردم ارمنستان طی 3 سال دومین انقلاب را انجام دادند: انقلابی فولادی به جای انقلاب مخملی». 

همچنین بنابر اعلام روزنامه های ارمنی پاشینیان احتمالا در سپتامبر توافقنامه ای مبنی بر به رسمیت شناختن مرزهای آذربایجان امضاء خواهد کرد. 

«رابرت کوچاریان» دوست صمیمی پوتین، رئیس جمهوری روسیه و مسئول حزب «ارمنستان»، در وعده های اصلی انتخاباتی اعلام کرده بود: «شوشا و هادروت را مجددا تصرف می کند و دفاتر بنیاد سوروس را ممنوع و یا حداقل فعالیتشان را محدود خواهد کرد و در صورت عدم پیروزی، انتخابات را به رسمیت نخواهد شناخت». در این راستا کوچاریان به دادگاه قانون اساسی شکایت کرد، اما اعتراض وی، به دلیل عدم ثبت وجود تخلف در کل روند و نتایج نهایی انتخابات رد شد. 

«لوون تر-پطروسیان» اولین رئیس جمهوری وقت ارمنستان در واکنش به سخنان کوچاریان و در دفاع از پاشینیان در خصوص اتهام مذاکره حل مسأله قره باغ با شرایط مطلوبتر در زمان تصدی ریاست های قبلی، اظهار کرد: «کوچاریان نوید یک جنگ جدید را می دهد. همه جهان قره باغ کوهستانی را بخشی از خاک آذربایجان می دانند. آذربایجان فقط قلمرو خود را بازپس گرفت. هیچ یک از جوامع بین المللی، آذربایجان را در جنگ 44 روزه مقصر ندانست».

«سرژ سرکیسیان» رئیس جمهوری سابق ارمنستان در مصاحبه با شبکه بی بی سی اظهار کرد: «من در سال 2000 از تریبون پارلمان اعلام کردم که آغدام (آغدام بخشی از 7 استان اطراف قره باغ بود که حدود 30 سال در اشغال ارمنستان بود) وطنم نیست». همچنین بعد از نتایج اعلامی انتخابات اظهار کرد: «وظیفه اصلی ما جمع کردن یک جامعه تقسیم شده است. زیرا مردم ارمنستان در جبهه های گوناگون فکری قرار دارند». 

با توجه به گزارش ها و تحلیل های رسانه های ارمنستان، بعید به نظر نمی رسد کوچاریان با توجه به سوابق قبلی، در حذف فیزیکی پاشنینان اقداماتی را انجام دهد. 

واکنش های بین المللی: 

1) روسیه: پوتین 3 روز بعد از زمان اعلام نتایج طی تماس تلفنی با پاشینیان ضمن تبریک پیروزی در انتخابات، خواستار اجرای توافق نامه و میانجیگری مسکو برای اطمینان از ثبات در منطقه شد. 

قابل ذکر است ارمنستان در حوزه نظامی و امنیت مرزی کاملا وابسته به روسیه است و مسکو علاوه بر پایگاه «گیومری» در غرب ارمنستان و «اربونی» در نزدیکی ایروان، به تازگی 2 پایگاه نظامی دیگر در شهرهای «گوریس» و «سیسیان» ایجاد و با استقرار نیرو در مرز این کشور، عملا کنترل تمام مرزهای ارمنستان با همسایگان را بر عهده گرفته است. 

همچنین در جریان قبل و بعد از انتخابات، مسکو تمام سعی خود را در جهت رسانه ای کردن ارقام غیرواقعی، بی اعتبارسازی آراء پاشینیان و چالشی کردن روندهای سیاسی انجام داد. به عنوان نمونه؛ مدیر رسانه های روسیه «آرام معروف گبرلیانوف» در کانال تلگرامی خروجی نظرسنجی رسانه های روسیه را بدین شرح؛ کوچاریان 41 درصد، پاشینیان 21 درصد و سرکیسیان 7 درصد ثبت کرد.

2) آمریکا، اتحادیه اروپا و رژیم صهیونیستی: ناظران آمریکایی و اتحادیه اروپا جداگانه با انتشار بیانیه ای با تبریک انتخاب پاشینیان، از معترضین به نتایج انتخابات خواستند تا با احترام به نتیجه آراء، در صورت اعتراض برای رفع نگرانی ها و جلوگیری از سرکوب سیاسی، از روند قانونی شکایت استفاده کنند.

3) فرانسه: «امانوئل ماکرون» رئیس جمهوری فرانسه طی نامه تبریک به پاشینیان اظهار کرد: «مردم ارمنستان روی حمایت کامل فرانسه در یافتن یک راه حل پایدار برای مناقشه قره باغ، برای ثبات در قفقاز جنوبی حساب کنند».

4) کشورهای مستقل مشترک المنافع: ناظران کشورهای مستقل مشترک المنافع اعلام کردند: انتخابات پارلمانی ارمنستان مطابق با قانون برگزار شد.

5) سازمان پیمان امنیت دسته جمعی: ناظران این سازمان انتخابات را کاملا مطابق با قانون اعلام کردند. 

نتیجه گیری: 

انتخاب اخیر مردم ارمنستان، نشان از رویکرد تعامل غربی بیشتر دولت و همچنین بی میلی مردم به درگیری و جنگ مجدد است. به نظر می رسد پاشینیان برای بیرون آوردن کشورش از وضعیت نامناسب اقتصادی به دنبال راه اندازی توسعه اقتصادی و ارتباطی با همسایگان خواهد بود. در این راستا تلاش می کند جایگاه سنتی روسیه را لحاظ کند. 

در خصوص روابط دوجانبه جمهوری اسلامی ایران با ارمنستان، دستگاه دیپلماسی باید ملاحظات راهبردی مربوط به تناسب وزن روابط با جایگاه و وزن این کشور در ترتیبات امنیتی منطقه، پیچیدگی های سیاسیی – امنیتی قفقاز جنوبی به عنوان یک سیستم دینامیک با حضور بازیگران بومی و مداخله‌گر، و پویایی‌های سیاست داخلی این کشور را مد نظر قرار دهد. 

در پایان باید اذعان کرد همچنان که تحولات گفتمانی جدید در ارمنستان به قدری مشهود است که رسانه های این کشور از خط قرمز حاکمیتی خارج شده و برخی مطبوعات بحث محاکمه کوچاریان و سرکیسیان به عنوان جانیان جنگی را مطرح می کنند، باید دید آیا روسیه اجازه خواهد داد که در عرصه سیاست عملی این گونه اقدامات تحقق پیدا کند یا نه؟!