آیا اسکاتلند به اتحادیه اروپا می‌پیوندد؟

نویسنده: سید مهدی میرکاظمی، کارشناس ارشد مسائل اروپا و فارغ التحصیل دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه

دیپلماسی ایرانی: در تاریخ ۲۹ ژانویه سال گذشته پارلمان اروپا به توافق‌نامه خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا رای مثبت داد که به‌طور رسمی پایان عضویت انگلستان در اتحادیه اروپا را بدنبال داشت. تقریباً در همان زمان اسکاتلند هاوس بنرهایی را نصب کرده بود که روی آن نوشته  شده بود اسکاتلند اتحادیه اروپا را دوست دارد که این بنرها توسط وزرای حزب ملی اسکاتلند  در ادینبورگ پیشنهاد شده بود. دولت اسکاتلند دفتر منطقه‌ای خود در بروکسل را به‌همین دلیل حفظ کرده است و در حفظ کارمندان سابق خود در اسکاتلند هاوس سعی دارد. 

در مقابل، این نمایندگان انگلستان در اتحادیه اروپا هستند ‌که رفته‌رفته و به‌مرور زمان کارمندان خود را از مقر اتحادیه اروپا در بروکسل خارج ساختند. در حال حاضر دولت اسکاتلند به‌طور منظم با نهادهای اتحادیه اروپا، کشورهای عضو و سایر سازمان های مستقر در بروکسل برای ارتقاء منافع اسکاتلند و به‌اشتراک‌گذاری سیاست‌های موردنظر برای ایجاد پیوند بین اسکاتلند و اتحادیه اروپا ارتباط دارد. 

اسکاتلند ‌هاوس رسماً منتظر دولت جدید اسکاتلند و سیاست‌های آن در قبال اتحادیه اروپاست که بر اساس مانیفست اس‌ان پی یا حزب ملی اسکاتلند، خواهان ارتباط نزدیک با اروپا و پیوستن به این اتحادیه هستند و خواهان تبدیل اسکاتلند هاس به مرکز نمایندگی دیپلماتیک در سراسر اروپا. 

قبل‌از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در ۳۱ ژانویه ۲۰ ۲۰ عضو سابق پارلمان اروپا گروهی را تحت عنوان گروه دوستان اروپایی اسکاتلند  ایجاد کرد که یک شبکه غیررسمی که در آن ۳۸ نماینده پارلمان اروپا در آن حضور دارند که توسط اسکاتلند هاوس پشتیبانی می‌شوند. این گروه عمدتاً در روابط انگلیس با اتحادیه اروپا در آینده بی‌طرف است و اعتقاد دارد که اسکاتلند باید رابطه‌ای مثبت با دوستان و شرکای اروپایی خود داشته باشد. 

یکی از آخرین مصوباتی که پارلمان اسکاتلند تصویب کرده قانون تداوم است بدین‌معنی که دولت اسکاتلند در مناطقی که صلاحیت آنها را واگذار می کند و هنجارهای اتحادیه اروپا را گسترش خواهد داد و بر اساس هنجارهای انگلستان عمل نخواهد کرد. به‌همین دلیل نیکولا استرجن، وزیر اول اسکاتلند و رهبر حزب ملی اسکاتلند در بروکسل گفت که این قانون باعث بازگشت اسکاتلند به اتحادیه اروپا می‌شود. حال این سوال مطرح می‌شود که چه مسائلی بر سر راه بازگشت اسکاتلند به اتحادیه اروپا قرار دارند؟ آیا همه‌پرسی دیگری در اسکاتلند برگزار خواهد شد و آیا رأی مردم همچنان مثبت است؟ بااین‌حال می‌توان گفت که طرف‌داران حضور در اتحادیه اروپا کاملاً یکپارچه نیستند و بسیاری از آنها به سمت ایجاد روابط با انگلستان حرکت کرده‌اند که این باعث ایجاد چالش‌هایی پیش روی بازگشت اسکاتلند مستقل به اتحادیه اروپاست. در شرایط فعلی مسئله تجارت اسکاتلند با انگلیس نیز مطرح است که با خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، اسکاتلند مشکلاتی را در بحث تجارت خود با انگلستان با دوران گذشته باید ایجاد کند، به‌همین دلیل اسکاتلند از دولت انگلستان برای حضور در منطقه اقتصادی اروپا حمایت کرد. همچنین اسکاتلند از وست مینتسر  درخواست واگذاری اختیارات بیشتر به ادینبورگ برای گسترش ارتباطات خود با برنامه‌های اتحادیه اروپا از جمله برنامه تحقیقاتی و علمی هورایزن ، اراس موس  و یوروپل  را داشته‌ است. از سوی دیگر انگلستان بر اساس سابقه منازعه طولانی که با ایرلند شمالی بر سر توافق جمعه خوب دارد به‌دنبال ایجاد راه‌حلی برای حفظ توافق تجاری و ارتباطات تجاری خود با اسکاتلند است.

بنابراین می‌توان گفت که پی‌ریزی  رفراندوم و همه‌پرسی جدید در این‌ مورد بسیار دشوار است به‌طوری‌که پس‌از آنکه اسکاتلند در سال ۲۰۱۶  با ۶۲ درصد آرا، رای به ماندن در اتحادیه اروپا داد، نیکولا استرجن در مورد همه‌پرسی جدید با احتیاط حرکت کرد. و اگر مردم اسکاتلند رای به استقلال و حضور در اتحادیه اروپا بدهد اسکاتلند سال‌ها در مورد خروج انگلستان از اتحادیه اروپا و سپس پیوستن دوباره آن به اتحادیه اروپا به مذاکره خواهد پرداخت که بسیاری از کارشناسان معتقدند که تا زمان ورود اسکاتلند به اتحادیه اروپا فرارسد این کشور باید توافق موقت تجاری با انگلستان امضا کند تا بتواند به تجارت خود با سایر کشورها ی منطقه اقتصادی بپردازد. 

یکی از مسائل مهم و مشکلات اصلی بازگشت ساکنان به اتحادیه اروپا خروج انگلستان از منطقه اقتصادی اروپاست که بر این اساس اسکاتلند مرزهای اقتصادی خود با اتحادیه اروپا را از دست داده‌است و دیگر نمی‌تواند بدون کنترل گمرکی به تجارت با اتحادیه اروپا بپردازد. اسکاتلند که همواره بیشتر از انگلستان کالاهایی را به سایر نقاط جهان و همچنین کشورهای اروپایی صادر می‌کند عضویت این کشور در بازار واحد اتحادیه اروپا و منطقه اقتصادی اروپا همواره مزیت‌های بیشتری را نسبت‌ به انگلستان به‌همراه داشته‌ است.

همچنین از سویی اتحادیه اروپا خواهان بازگشت اسکاتلند به این سازمان بوده و از سویی دیگر  اعلام کرده ‌است که کمیسیون اروپا هرگز خود را درگیر سیاست‌های داخلی انگلستان نخواهد کرد به‌همین دلیل می‌توان نتیجه گیری کرد که اسکاتلند در شرایط فعلی مسیری دشوار و سخت در جهت مذاکره با انگلستان در مورد تجارت با اتحادیه اروپا و کشورهای منطقه اقتصادی و همچنین کسب رأی مثبت شهروندان برای بازگشت به اتحادیه اروپا در پیش دارد.