عراق کانون دیدارهای دیپلماتیک

دیپلماسی ایرانی: عراق این روزها جایگاه ویژه ای پیدا کرده است. از یک‌سو روابط مصر و اردن با عراق روز به روز بیشتر تقویت می شود و از سوی دیگر کشورهای عربی حوزه خیلج فارس در حال گسترش روابط خود با بغداد هستند. به ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی که تلاش دارند روابط خود را با عراق بیش از پیش تقویت کنند؛ از سرمایه گذاری های کلان اقتصادی در عراق گرفته تا همکاری های مشترک اقتصادی در پروژه های مختلف، همگی نشان از گسترش روابط کشورهای عربی با عراق دارند. در این میان استفاده از ظرفیت های عراق در مناسبات سیاسی به این کشور جایگاهی دوچندان داده است. از جمله میانجیگری برای بهبود روابط کشورهایی که در منطقه با یکدیگر اختلاف دارند که در راس آنها ایران و عربستان هستند.

چندی پیش عراق میزبان نمایندگان عالی رتبه امنیتی ایران و عربستان در بغداد بود تا برای نخستین بار بعد از حدود 6 سال قطعی کامل روابط، دو طرف پای میز مذاکره برای حل اختلافاتشان بنشینند. اختلافاتی که چنان عمیق شده بود که دو طرف حاضر نبودند از آن عبور کنند و راه دیپلماسی را بیازمایند. البته ایران همواره بر لزوم اصلاح روابط با عربستان تاکید کرده و از طرف عربستانی خواسته است که به فکر بهبود روابط باشد. ایران به درستی همواره تاکید کرده که حل اختلافات ایران و عربستان نه تنها به سود دو کشور بلکه به سود ثبات و استقرار منطقه است. اما تا کنون عربستان دستی که از سوی ایران به سویش دراز شده است را نفشرده و بر سیاست های شکست خورده سابق خود اصرار داشته است. 

به هر حال، دیدار نمایندگان ایران و عربستان در بغداد که با میانجیگری مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق، انجام شد می تواند نقطه عطفی در روابط دو کشور باشد. کاظمی به عنوان یک چهره شناخته شده عراقی که روابط نزدیکی با اکثر رهبران عرب منطقه به ویژه امارات متحده عربی، عربستان سعودی، اردن، مصر و لبنان دارد، از ظرفیت های خود برای میانجیگری میان ایران با عربستان و مصر و اردن استفاده کرد. این دیدار هم توانست عراق را در سطح یک میانجیگری سطح بالا ارتقا دهد که دو طرف به میانجیگری آن اعتماد دارند، و هم توانست از ظرفیت عراق بهره برداری شود تا کشورهایی که با یکدیگر اختلاف دارند دور یک میز بنشینند و گفت وگو کنند.

البته باید اذعان کرد که نشست بغداد آغاز یک فرایند است. دو طرف ایرانی و عربستانی در این دیدار قبل از آن که به دنبال توافقی باشند درصدد ارزیابی یکدیگر بودند. تداوم ارتباطات بغداد با تهران و ریاض می تواند ادامه دهنده این فرایند باشد. آغاز دور جدید گفت وگوها که به زودی در بغداد از سر گرفته می شود موید این ادعاست.

نقش عراق زمانی بیشتر برجسته می شود که می بینیم هیئت ایرانی در بغداد علاوه بر مذاکره با هیئت عربستانی با هیئت هایی از اردن و مصر نیز گفت وگو کرده است. به عبارتی عراق از ظرفیت های سیاسی و روابط صمیمی خود با ریاض، قاهره و امان بهره برداری کرد تا در کنار روابط ناگسستنی اش با تهران، پلی باشد میان سه کشور عربی مذکور با تهران. بهبود روابط ایران با مصر و اردن دست کمی از بهبودی روابط ایران با عربستان ندارد. 

سفر محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان به عراق می تواند مکمل این تلاش ها باشد. ظریف در عراق در عالی ترین سطح ممکن مورد استقبال گروه های سیاسی قرار گرفت تا ثابت شود که ایران در عراق همچنان در بالاترین جایگاه است. ظریف در این دیدار در جریان میانجیگری ها قرار گرفت و قطعا خود نیز بخشی از تلاش ها برای پیشبرد مذاکرات بهبود روابط ایران و عربستان است./خراسان