اینستکس و تشتی که از بام اروپا افتاد
تشت ژست‌های سیاسی اروپا در خصوص ادعای اجرای کامل تعهدات برجامی بالاخره بعد از دو سال از بام افتاد و رئیس سازوکاری که قرار بود مراودات تجاری با ایران را در سایه تحریم‌های ظالمانه ایالات متحده تسهیل کند به ناکامی این پروژه اروپایی اذعان کرد.
به گزارش ایرنا، ماجرای اینستکس یا همان سازوکار ویژه مالی اروپا به حدی تلخ است که «میشل ارهارد باک» سومین مدیرعامل این شرکت آلمانی، انگلیسی و فرانسوی بعد از ماه‌ها لاپوشانی و مخالفت با حضور در محافل رسانه‌ای، سرانجام لب به سخن گشود و به عدم موفقیت این ماموریت اعتراف کرد.
او که شهریور ماه پارسال بر کرسی این شرکت تکیه زد، می‌گوید که تحریم‌های آمریکا علیه ایران، بانک‌های بزرگ اروپایی را به شدت محافظه کار کرده و به همین دلیل آن‌ها با اینستکس کار نمی‌کنند. باک توضیح داد: «سیاست های آن‌ها در خصوص انطباق با مقررات مالی امریکا باعث شده که ریسک را از فعالیت‌هایشان دور کنند.»
مدیرعامل اینستکس در همایش هفته گذشته اقتصادی اروپا و ایران اذعان کرد: بانک‌های بزرگ اروپا از سوی امریکا تحت فشار هستند و باید شرح تراکنش‌های مالی خود را گزارش کنند. از این رو، برای آن ها ساده ترین کار این است که اصلا طرف تجارت با ایران نروند و این مساله برای من حیرت آور است.
باک ادامه داد: بالاخره اینستکس یک نهادی است که از سوی ۹ کشور اروپایی مورد تائید قرار گرفته، اما به نظر می‌رسد که این مساله برای آن‌ها اهمیتی ندارد.
مدیرعامل اینستکس دیدن این وضعیت را عجیب توصیف کرد و گفت: ما دو سال است در تلاش هستیم تا اعتماد آن ها را جلب کنیم و به این کار ادامه می‌دهیم اما در عین حال به کار با بانک‌های کوچک تر ادامه می‌دهیم که در بازار فعال هستند.
اینستکس ۹ ماه بعد از خروج غیر قانونی آمریکا از برجام، بهمن ۱۳۹۷ با کلی منت از سوی سه کشور اروپایی انگلیس، المان و فرانسه برای تسهیل تجارت غیردلاری با تهران ایجاد شد. هدف از ایجاد اینستکس از سوی اروپایی‌ها، فراهم آوردن امکانی برای برخورداری جمهوری اسلامی از مزایای برجام و در نتیجه تداوم توافق بود.
در واقع با خروج آمریکا از برجام و خارج شدن شرکت‌های بزرگ از ایران به دلیل تهدیدات و فشارهای کاخ سفید، اینستکس به منظور تشویق و حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی که پیوند مالی کمتری با آمریکا دارند، جهت همکاری با تهران شکل گرفت.
هرچند انتظار می‌رفت که کالاهای تحریم‌شده از این مجاری به ایران صادر شود اما این سازوکار در گام نخست تجارت کالاهای اساسی (مواد غذایی و دارو) را تحت پوشش قرار داد تا به تدریج به دیگر کالاها تسری یابد.
مقر اینستکس در پاریس است و ریاست و اداره این کنسرسیوم اقتصادی را آلمان بر عهده دارد و انگلیس هم به عنوان سهامدار در آن مطرح است. در ابتدا «پر فیشر» بانکدار آلمانی ریاست اینستکس را برعهده داشت و پس از استعفای او، «برند اربل» سفیر پیشین آلمان در تهران نامزد این تصدی شد. انصراف اربل هم باعث شد که «میشل ارهارد باک» دیپلمات پیشین همین کشور به کرسی ریاست اینستکس تکیه بزند.
باک می‌گوید که این شرکت اروپایی در کنار نهاد متناظر اینستکس در ایران (سازوکار ویژه تجارت و تامین مالی ایران و اروپا معروف به اس تی اف آی) توانست یک مدلی از تجارت بین اروپا و ایران را ایجاد کند که به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه و در برابر چالش‌های بازار مقاوم باشد. او گفت که اینستکس می‌تواند معاملات تا ۷۰۰ میلیون یورو را مدیریت کند.
باک معتقد است که اینستکس و اس‌تی‌اف‌آی هر در یک قاب بزرگتر، ابزارهای سیاسی هستند و «زمانی می‌توانند فعالیت کنند که یک محرک سیاسی در تهران، پاریس، لندن و برلین وجود داشته باشد.»
ادعای آلمان درباره اینستکس
چندی پیش یک مقام وزارت خارجه آلمان، با طرح ادعایی تازه و خلاف واقع، جمهوری اسلامی را مسئول عمکرد ناموفق اینستکس معرفی کرده است. «آنتیه لندرت‌زه» در اظهار نظری گفته بود «شمار زیادی از شرکت‌های اروپایی نسبت به همکاری تجاری با اینستکس ابراز علاقه کردند و وارد مذاکره شدند» اما جمهوری اسلامی «با هیچ‌کدام از معاملات موافقت نکرده است»
همان موقع بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، در حساب رسمی توییتری خود ضمن رد این ادعا توضیح داد: «کانال اینستکس برای نجات برجام طراحی شد اما کار نکرد چون کشورهای اروپایی شجاعت کافی برای اعمال قدرت اقتصادی ملی و مستقل خویش را نداشتند. همچنین آنان هیچ راهی برای تامین مالی اینستکس نیافتند.»
در این اطلاعیه تاکید شد که اینستکس قرار بود روابط تجاری ایران و اروپا را فارغ از تحریم های آمریکا شکل دهد نه آن که آن را تحت تحریم ها تعریف کند.
«مایکل باک» مدیر عامل اینستکس هم در تائید بیانیه بانک مرکزی در همایش اقتصادی اروپا و ایران گفت؛ جمهوری اسلامی از همان ابتدا اعلام کرد که به دنبال هدیه از طرف اروپا نیست و به دنبال تجارت است.
وی توضیح داد که برای تجارت با ایران یا به یک خط اعتباری نیاز است یا اینکه منابع مالی ایران در خارج از انسداد خارج شود. این در حالیست که به گفته او، هم بانک‌های کوچک اروپایی که با ایران کار می‌کنند تحت فشار هستند، هم بانک های قانونی ایران در اروپا در فهرست تحریم های امریکا قرار دارند.
اظهارات مدیرعامل اینستکس هر چند نا امید کننده اما سند محکمی به‌شمار می‌رود که ناظر بر بی‌عملی و ضعف اروپا در اجرای تعهدات برجامی است. آن‌ها فارغ از صدور بیانیه های سیاسی متعدد در حمایت از برجام، نتوانستند به تعهدات خود تحت این توافق پایبند باشند و اقدامی نکردند.
در این فضا، ایران برای بازگرداندن توازن از دست رفته به توافق، یک سری تدابیر جبرانی را اتخاذ کرده و همواره به برگشت پذیری تمامی این اقدامات به هنگام بازگشت تمامی اعضاء به اجرای کامل تعهدات خود ذیل برجام نیز تأکید کرده است.
دولت جدید ایالات متحده بدون تغییر در سیاست فشار حداکثری دولت سابق دونالد ترامپ علیه ایران و ادامه نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، ادعای نخ‌نمای بازگشت به توافق هسته‌ای را به این مساله مشروط کرده که ابتدا جمهوری اسلامی به اجرای کامل تعهدات برجامی بازگردد.
با این حال حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب به عنوان فصل الخطاب سیاست خارجی ایران در بیاناتی شفاف و قاطع، اعلام کرده‌اند: ایران هنگامی به تعهدات برجامی خود بازخواهد گشت که آمریکا همه تحریم‌ها را در عمل و نه در حرف یا بر روی کاغذ، لغو کند و این لغو تحریم‌ها مورد راستی‌آزمایی ایران قرار گیرد. این، سیاست قطعی و غیرقابل برگشت جمهوری اسلامی و مورد اتفاق همه مسئولان است و هیچکس از آن عدول نخواهد کرد.
نظر شما :