حمله ترامپ یا اسرائیل به ایران، غیرمحتمل اما نه غیرممکن

نویسنده: جو سیرنچونه

دیپلماسی ایرانی: یک مساله را در رابطه با دولت دونالد ترامپ می توان با قطعیت گفت و آنهم این است که همیشه احتمال بدتر شدن شرایط وجود دارد. به نظر می رسد رئیس جمهوری در روزهای پایانی خود در حال بررسی گزینه جنگ با ایران است.

نیویورک تایمز روز سه شنبه نوشت که ترامپ هفته گذشته گزینه هایی برای حمله به ایران را از مشاوران خود خواستار شده و برخی مقامات به این روزنامه گفته اند که رئیس جمهوری احتمالا هنوز به دنبال راه های حمله به دارایی ها و متحدان ایران است. یک روزنامه اسرائیلی هم اینطور گمانه زنی کرد که ترامپ یا دستور «اقدام نظامی آمریکا علیه ایران» را صادر می کند یا به اسرائیل برای این کار «چراغ سبز» نشان می دهد.

اما بیشتر ناظران بر این عقیده هستند که چنین حمله ای بعید است. اما تحلیل گران در عین حال نگران پیشینه ترامپ هستند چرا که تنها به این دلیل که یک اقدام از نظر استراتژیک بی معنی است، نمی تواند به این معنا باشد که ترامپ آن را انجام نخواهد داد.

کوری شاکه از موسسه «امریکن اینترپرایز» در مصاحبه اخیر خود با «ان.پی.آر» درباره این مساله ابراز نگرانی کرد که ترامپ «افراد دست نشانده و بله قربان گو» را روی کار آورده تا با «سر و صدا» ریاست جمهوری خود را پایان دهد. او در عین حال افزود که حمله آمریکا (به ایران) محتمل نیست به این دلیل که برای چنین حمله ای به هماهنگی با متحدان آمریکا نیاز است و آنها مخالفت خواهند کرد؛ احتمال اینکه اسرائیل خودسرانه عمل کند وجود دارد. نیکلاس برنز، معاون سابق وزارت خارجه، هم درباره احتمال اینکه ایران به هدف حمله نظامی احتمالی تبدیل شود، و ژنرال مک مستر، مشاور امنیت ملی سابق ترامپ، درباره حمله احتمالی اسرائیل هشدار داده اند.

آنچه این نگرانی ها را بیشتر تشدید کرده، سفرها، تماس ها و گفت و گوهای مقامات ترامپ با مقامات خاورمیانه است. الیوت آبرامز، نماینده ترامپ در امور ایران و ونزوئلا اخیرا برای گفت و گو با نخست وزیر بنیامین نتانیاهو به اسرائیل رفته و وزیر امور خارجه مایک پومپئو هم با رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل تماس ویدیویی داشته است. یکی از اعضای کابینه نتانیاهو هم در اوایل ماه نوامبر پیش بینی کرده بود که در صورت پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، اسرائیل به ایران حمله خواهد کرد. مساله ناخوشایند دیگر هم این بوده که فرماندهی مرکزی ایالات متحده روز دوشنبه از انتقال گروهی از بمب افکن های اف-16 از آلمان به امارات متحده عربی خبر داده است.

مباحثات درباره جنگ پس از چهار سال شکست سیاست های ترامپ در «حصول یک توافق بهتر» یا «تصعیف دولت ایران به شیوه ای که فروپاشی آن ساده باشد» مطرح شده است. ترامپ پس از خروج موثر از برجام، تحریم های شدیدالحنی را علیه این کشور اعمال کرد و بسیاری از مقامات و سازمان های ایرانی را تروریست دانست. توافق تاریخی امضا شده توسط دولت باراک اوباما و دیگر قدرت های جهانی، برنامه هسته ای ایران را به شدت عقب رانده و دستیابی احتمالی این کشور به هر گونه بمب اتم را دست کم برای یک نسل از بین برده و این کشور را در معرض یکی از کامل ترین برنامه های بازرسی در جهان قرار داده بود.

نماینده گری کانلی (دموکرات) هفته گذشته به سی.ان.ان گفت: «توافق هسته ای کار می کرد. ایران از هر جهت به آن پایبند بود: در زمینه خودداری از نصب سانتریفیوژها، غنی سازی، ذخیره اورانیوم غنی شده و حتی در رابطه با برچیدن راکتور پلوتونیوم. ترامپ از توافق خارج شد چون نام اوباما روی آن بود. ایران هم در واکنش به تدریج شروع به افزایش ذخایر اورانیوم غنی شده خود کرد. این مساله خطرناک است، اما ایالات متحده خودش با خروج از توافق این مساله را رقم زده.» آژانس بین المللی انرژی اتمی هفته گذشته گزارش داد که ذخایر ایران در حال حاضر 12 برابر قبل از نقض توافق توسط ترامپ است و به حدود 2400 کیلوگرم اورانیوم با غنای پایین می رسد. ایران اکنون تنها چندین ماه تا تبدیل این مواد به هسته یک بمب فاصله دارد. (ایران بارها اعلام کرده نمی خواهد بمب اتم بسازد.)

باربارا اسلاوین از شورای آتلانتیک می گوید: «استراتژی اعمال فشار حداکثری یک شکست حداکثری است.» ایران اکنون در قیاس با گذشته به ساخت بمب هسته ای نزدیک تر شده است؛ موقعیت آن در منطقه قوی تر شده است، نه ضعیف تر. اکنون این احتمال وجود دارد که ترامپ وسوسه شود تا با یک حمله ناگهانی، موشکی یا سایبری، یا یک حمله نیابتی توسط اسرائیل، بر این شکست سرپوش بگذارد. احتمالا جناح راست افراطی که از سوی لابی گری های واشنگتن تامین مالی می شوند و طرفداران جنگ با ایران از او حمایت خواهند کرد. اگر مقامات نظامی، اعضای کنگره و کارشناسان و سازمان دهندگان مسئول این امر در مقابل ترامپ ایستادگی نکنند، این احتمال وجود دارد که ترامپ بخواهد با یک جنگ جدید در خاورمیانه نظرها را از شکست انتخاباتی خود منحرف و احتمالا توجیهی برای در قدرت ماندن در مواقع اضطراری پیدا کند.

اما پاسخ مساله ایران دیپلماتیک است نه حمله نظامی. همانطور که تریتا پارسی، معاون موسسه کوینسی، توضیح می دهد، بایدن باید تا پیش از پایان سال جاری میلادی زمینه را برای احیای توافق هسته ای و دیپلماسی گسترده تر با ایران فراهم کند. بازگشت ایالات متحده و ایران به تعهدات برجامی می تواند خیلی سریع در آغاز کار دولت جدید صورت بگیرد، تهدید هسته ای کاهش یابد و بنیان توافق برای مذاکرات بعدی برای حل اختلافات درباره دیگر مسائل مجددا برقرار شود.

چنین اتفاقی این امکارن را برای ایالات متحده فراهم می آورد تا رابطه محکم تری با ایران برقرار کند و این مساله همانند شرایط در دولت اوباما، می تواند خطرات درگیری های احتمالی را کاهش دهد و از بروز جنگی که سبب می شود جنگ در عراق و افغانستان بی اهمیت جلوه کنند، جلوگیری کند.

منبع: ریسپانسیبل استیت کرفت / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34