تهدید چهار گانه کره شمالی، چین، پاکستان و ایران برای آمریکا (بخش اول)

نویسنده: سرهنگ دوم دکتر دنی شوهام

دیپلماسی ایرانی: سرزمین وسیعی که کره شمالی، چین، پاکستان و ایران را در خود جای داده است، امروز بیش از هر زمان دیگری اهمیت استراتژیک دارد. طبق برخی اطلاعات غیررسمی، دو کشور در بیرونی ترین مرزهای این سرزمین یعنی ایران و کره شمالی همکاری های خود را در چارچوب پروژه موشک های دوربرد که توانایی انتقال کلاهک هسته ای را نیز داشته باشد، از سر گرفته اند.

8 سپتامبر سال 2020 جلسه ای بین مجتبی ذوالنوری ، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران، و هان سونگ-جو، سفیر کره شمالی در ایران، برگزار شد. هدف از برگزاری این نشست گفت و گو درباره راه اندازی شبکه های مالی و مبادله ای بین دو کشور بود. الیوت آبرامز، نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران و ونزوئلا در واکنش به این نشست گفته بود: «ما از همکاری ایران با کره شمالی بسیار نگران هستیم. ما همکاری با کره شمالی را با دقت تحت نظر خواهیم داشت و هر آنچه بتوانیم برای جلوگیری از این همکاری انجام خواهیم داد.»

یک مقام ارشد دولت آمریکا که ترجیح داد نامش فاش نشود، اخیرا گفته: «ایران و کره شمالی همکاری های خود را در چارچوب پروژه موشک های دوربرد که توانایی جا به جایی اجزای هسته ای را نیز داشته باشند، از سر گرفته اند.» این مساله اینطور تفسیر شده: «انتقال اجزای هسته ای می تواند فراتر از موارد مربوط به موشک ها با قابلیت حمل کلاهک متداول باشد.» صرف نظر از آنچه که ممکن است در حال وقوع باشد، نقل و انتقال ها بین دو کشور به شدت تحت نظر خواهد بود؛ اگرچه به دلیل توانایی آنها در انجام نقل و انتقالات غیرقابل ردیابی از طریق سرزمین های مجاور خود و پروازهای غیر تجاری در همان کوریدور، کنترل چندان ساده نخواهد بود.

دو کشور دیگر در همسایگی ایران و کره شمالی، یعنی پاکستان و چین، احتمالا کمکی به کنترل این نقل و انتقالات نخواهند کرد. برعکس، آنها خود بخش های اصلی از این مجموعه هستند.

کره شمالی

پیونگ یانگ غیرقابل پیش بینی است و همچنان هم سلاح های کشتار جمعی تولید می کند و هم دانش و مولفه های بالستیک دارد. این ترکیب به دلایل زیر می تواند تهدید کننده باشد:

-    این کشور موفق شد از توافق با ایالات متحده در زمینه توسعه توانایی های بالستیک و هسته ای خود طفره رود؛

-    این کشور زرادخانه سلاح های هسته ای، بیولوژیکی و شیمیایی دارد؛

-    این کشور احتمالا به کمک فعالانه به توسعه برنامه هسته ای ایران تمایل دارد؛

-    یک مسیر زمینی پنهان از ایالات متحده و ناظران بین المللی بین کره شمالی و پاکستان از طریق چین وجود دارد. ماهواره های اطلاعاتی نشان داده اند که بزرگراه کاراکورام پیشتر برای تهیه مواد هسته ای غیرقانونی و اقلام موشکی با استفاده دوگانه مورد استفاده قرار گرفته است؛

-    کره شمالی از سال 2018 به ویژه پس از دیدار شی جین پینگ با کیم جونگ اون در پیونگ یانگ در ژوئن 2019 به طور فزاینده به چین نزدیک شده است؛

-    کیم سو گیل، مدیر دفتر سیاسی عمومی ارتش خلق کره، در اوت 2019 برای دیدار با ژانگ یوشیا، نایب رئیس دوم کمیسیون مرکزی نظامی چین، به پکن سفر کرد. ژانگ به کیم گفت که سفر هیئت او «در مبادلات دو جانبه» بسیار مهم بوده است.

کره شمالی 1416 کیلومتر مرز زمینی مشترک با چین دارد. کره شمالی اخیرا در جریان رژه نظامی هفتاد و پنجمین سالگرد خود یک موشک دوربرد جدید به نمایش گذاشته که به نظر می رسد این موشک و حمل کننده کاملا اصلاح شده آن، یک جهشی کوانتومی (فراتر از موشک بالستیک هواسونگ 15) در ظرفیت های نظامی پیونگ یانگ در رابطه با موشک ها، پرتابگرها و کلاهک های آن، اعم از متعارف و غیر متعارف، در پیی خواهد داشت. بعید است که که کره شمالی بدون کمک به این ظرفیت ها دست یافته باشد.

چین

چین هم به چند دلیل اساسی اسباب نگرانی ایالات متحده را فراهم کرده است و برای آن اهمیت زیادی دارد:
-    چین زرادخانه سلاح های هسته ای، بیولوژیکی و شیمیایی دارد. زرادخانه سلاح های بیولوژیکی آن پیشرفته ترین در جهان است؛

-    چین تلاش می کند چه از نظر علمی و چه از نظر فنی با غرب همگام باشد و حتی از آن پیشی بگیرد؛

-    چین یک «مدعی بزرگ» است که تمایل دارد در همه زمینه ها از رقبایش جلوتر باشد؛

-    در سطح جهانی، این کشور به دنبال دستیابی به موقعیت ژئواستراتژیک است که از طریق آن بتواند نفوذی موثر بر نهادهای بین المللی اعمال کند. یک نمونه برای این رویکرد، روابط فعلی چین با سازمان تجارت جهانی است؛

-    جاه طلبی چین بی حد و حصر است: سعی دارد از طریق برتری اقتصادی و نظامی به هژمونی در آسیا (و فراتر از آن) برسد؛ نتیجه این رویکرد، پشتیبانی قابل توجهی چین از کره شمالی و ایران (اساسا در برابر ایالات متحده) و پاکستان (اساسا در برابر هند) بوده است؛

چین 592 کیلومتر مرز زمینی با پاکستان دارد. (این مطلب ادامه دارد.)

منبع: مرکز مطالعات استراتژیک بسا / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34