شورای امنیت با آرای قاطع به قطعنامه آمریکایی تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران رأی نداد/ آیا با شکست کاخ سفید در شورای امنیت تلاش ترامپ ضد تهران متوقف خواهد شد؟!

دیپلماسی ایرانی - شورای امنیت سازمان ملل شامگاه دیروز (پنج شنبه سیزدهم آگوست) قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید نامحدود تحریم تسلیحاتی ایران را به صورت مجازی به رأی گذاشت که در نهایت دقایقی پیش این قطعنامه با کسب ۱۱ رأی ممتنع و دو رأی مخالف در برابر تنها دو رأی موافق از تصویب در شورای امنیت بازماند؛ نتایجی که به وضوح نشان داد آمریکا توانسته است نظر مثبت تنها یک عضو شورای امنیت را نسبت به پیش‌نویس قطعنامه ضدایرانی جلب کند. این در حالی است که ایالات متحده برای تصویب این قطعنامه نیازمند کسب حداقل ۹ رأی موافق از مجموع ۱۵ رأی اعضای این شورا و عدم دریافت وتو (رأی منفی) از جانب اعضای دائم بود.

البته آمریکا هفته گذشته و پس از آن‌که نتوانست حمایت دیگر اعضای شورای امنیت را برای افزایش شانسش به منظور تصویب قطعنامه پیشنهادی خود علیه ایران جلب کند در عقب گردی آشکار تصمیم به اصلاح و دقیق تر تعدیل قطعنامه پیشنهادی و به تعویق انداختن رأی‌گیری بر سر این قطعنامه گرفت تا شاید بتواند این قطعنامه را با اصلاحات تازه تر و لحنی ملایم تر به تصویب برساند. پیرو این نکته کاح سفید در پیش‌نویس اصلاح‌شده این قطعنامه خود از خواسته‌های قبلی خود مبنی بر تمدید تحریم‌ها برای مدت نامحدود عقب‌نشینی کرده و از اعضای شورای امنیت خواست که این تحریم‌ها را دست‌کم تا زمانی که تصمیم جدیدی اتخاذ شود، تمدید کنند.

در این راستا بود که آمریکایی ها هفته گذشته قطعنامه‌ای را ارائه دادند که حاوی ۱۵ بند مقدماتی و ۳۵ بند عملیاتی در مجموع ۱۳ صفحه بود و گفته می‌شد که شامگاه دوشنبه هفته گذشته در دستور شورای امنیت سازمان ملل قرار خواهد گرفت، اما این اتفاق روی ندارد و یک روز بعد یعنی سه شنبه گذشته اعلام شد که کاخ سفید پیش نویس این قطعنامه را تغییر داده و متنی را ارائه داده است که تنها ۲ پارگراف مقدماتی و ۲ پارگراف عملیاتی دارد، هرچند که هدف هر دو متن پیش نویس قطعنامه آمریکایی ها تمدید تحریم های تسلیحانی ایران بود.

«متن قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تحریم تسلیحاتی ایران که دقایقی پیش با مخالف شورای امنیت سازمان ملل مواجه شد بدین قرار است:

۱. با یادآوری بیانیه سال ۲۰۰۶ رئیس شورای امنیت و قطعنامه‌های ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵، ۱۹۲۹ و ۲۲۳۱ این شورا،

 ۲. با شناسایی اینکه اجرای کامل مفاد بند ۵ و تبصره‌های (ب) و (ای) بند ۶ پیوست (ب) قطعنامه ۲۲۳۱ برای حفظ صلح و امنیت بین‌الملل، اساسی است،

۳. تصمیم می‌گیرد مطابق ماده ۴۱ منشور ملل متحد، بند ۵ و تبصره‌های (ب) و (ای) بند ۶ پیوست (ب) قطعنامه ۲۲۳۱، با وجود دوره مشخص شده در هر بند و تبصره، باید ادامه یابد مادامی که شورای امنیت تصمیم دیگری اتخاذ کند.

۴. تصمیم می‌گیرد پیگیری این مساله در دستور بماند».

اگر چه که با مخالفت شورای امنیت سازمان ملل شکست سنگین و مفتضحانه دیپلماتیک ‌آمریکا در این شورای رقم خورد و مهر تاییدی بر انزوای سیاسی ترامپ، آن هم در آستانه انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده بود، اما در آن سو به نظر می رسد با این رای مخالف شورای امنیت، واشنگتن به دنبال برنامه های دیگری برای تمدید تحریم های تسلیحاتی باشد. از این رو شاید لحن کاخ سفید از دیپلماسی به سمت ارعاب و فشار بیشتر تغییر پیدا کند. چون ترامپ باید این شکست سیاسی در شورای امنیت را به عنوان پاشنه آشیل انتخاباتیش به یک برگ برنده انتخاباتی با تمدید این تحریم ها به هر نحو ممکن بدل کند. کما این که در همین راستا دقایقی پیش مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا پس از شکست تحقیرآمیز تلاش‌های کشورش برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران بیانیه‌ای صادر کرد که در آن به صراحت عنوان داشت: «ایالات متحده به کار خود ادامه خواهد داد تا اطمینان حاصل شود ایران، آزادی خرید و فروش تسلیحات را نداشته باشد». به موازات این گفته های پمپئو شاهد آن بودیم که رابرت اوبراین، مشاور امنیت ملی دولت دونالد ترامپ در گفت‌وگویی با شبکه فاکس‌نیوز پیرامون این شکست صراحتا بیان کرد که ما (آمریکا) امروز شکست خوردیم، اما کار تمام نشده است. 

حال باید دید که کاخ سفید و شخص ترامپ این افتضاح و شکست دیپلماتیک در شورای امنیت را چگونه مدیریت خواهد کرد؟ آیا چنانی که واشنگتن پیشتر عنوان کرده است با این شکست به سمت فعال کردن مکانیسم ماشه پیش خواهد رفت؟ آیا اساسا ایالات متحده توان دیپلماتیک و توجیه حقوقی برای انجام این اقدام را دارد؟ اینجا است که اقدام واشنگتن برای توزیع سند شش صفحه ای به همراه متن پیش نویس قطعنامه چهار پارگرافی میان اعضای شورای امنیت قدری معنا پیدا کند؛ سندی  که در آن استدلال‌های دولت ترامپ در این باره که چرا فکر می‌کند می‌تواند از مفاد برجام برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و فعال کردن مکانیسم ماشه استفاده کند، توضیح داده شده است. شاید کاخ سفید با علم به شکست محتمل قطعنامه مد نظرش در شورای امنیت با توزیع این سند به دنبال بسترسازی برای اقناع اعضای این شورا (شورای امنیت) به منظور فعال کردن مکانیسم ماشه باشد.

پیرو این گمانه زنی روزنامه فایننشال تایمز در گزارشی مدعی شد که نسخه ای از سند شش صفحه ای مذکور پیرامون تحلیل قانونی آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه را رویت کرده است. این نشریه این ادعا را مطرح می کند که واشنگتن تحت قطعنامه ای از شورای امنیت(۲۲۳۱) که پشتیبان برجام قلمداد می شود، از حقی مسلم برای به کار گرفتن مکانیسم بازگردانی تحریم ها علیه ایران یا همان مکانیسم ماشه برخوردار است. به بیان ساده تر بر اساس خوانش حقوقی واشنگتن، چون که ایالات متحده آمریکا به عنوان عضو دائم شورای امنیت قلمداد می شود، این کشور کماکان به عنوان یکی از اعضای قطعنامه ۲۲۳۱ می‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کند. این سند همچنین مطرح می کند که هر گونه استدلال مغایر با این نگاه می تواند فضا و پیشینه ای مخاطره آمیز را ایجاد کند که قدرت هر تصمیمی از جانب شورای امنیت را با مخاطره روبه رو خواهد کرد. این در حالی است که بسیاری معتقدند که با خروج رسمی دونالد ترامپ از برجام در ۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ از نظر حقوقی دیگر ایالات متحده آمریکا توان فعال کردن مکانیسم ماشه را ندارد. اکنون باید این سوال را مطرح کرد که واشنگتن با این سند موفق به فعال کردن مکانیسم ماشه و تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران خواهد شد؟