دو دشمن اصلی خارجی ترامپ روی یک بسته همکاری کار می کنند

نویسنده: ایشان تارور

دیپلماسی ایرانی: دولت ها در پکن و تهران فشارهای اعمال شده از سوی واشنگتن را احساس می کنند. اولی درگیر یک جنگ تجاری تلخ و آسیب رسان است و دومی از اعمال مجدد تحریم ها علیه اقتصاد خود رنج می برد. اما تعرفه ها و تحریم های اعمالی از سوی رئیس جمهوری دونالد ترامپ هنوز نتوانسته دو کشور را به تسلیم وا دارد و حتی به نظر می رسد که این فشارها به دو دشمن مقتدر آمریکا انگیزه و بهانه های بیشتری برای مشارکت داده است.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، هفته گذشته در جلسه مجلس گفت دولت مذاکرات با چین درباره مشارکت استراتژیک 25 ساله را که می تواند حدود 400 میلیارد دلار سرمایه گذاری چینی در بخش های مختلف اقتصاد ایران را در پی داشته باشد، «با اطمینان و اعتقاد» پیش می برد. توافق بین دو کشور ابعاد گسترده ای خواهد داشت: به افزایش اشتراک گذاری اطلاعات و همکاری های امنیتی از جمله در ماموریت های احتمالی در سوریه و عراق می انجامد؛ شرکت های چینی می توانند ردپای خود را در راه‌آهن، بنادر و ارتباطات از راه دور در ایران گسترش دهند؛ تامین نفت پایدار و تخفیف در قیمت نفت ایران برای چینن در ربع قرن آتی تضمین می شود؛ چین می تواند مناطق تجاری آزاد در مناطق استراتژیک در ایران را توسعه دهد و این کشور را به ابتکارعمل گسترده تجارت و توسعه جهانی «کمربند و جاده» چین متصل کند.

اگرچه مذاکرات بر سر این بسته همکاری از سال 2016 و پیش از ریاست جمهوری ترامپ در جریان بوده، اما زمان این توافق احتمالی مشکوک و یادآور این مساله است که ترامپ پس از خروج از برجام و پشت کردن به تعهدات ایالات متحده در توافق هسته ای، موفق نخواهد شد ایران را به حضور پای میز مذاکرات ترغیب کند. ایران که در حال حاضر آسیب شدید به اقتصاد خود را شاهد است، برای نجات اقتصادی به چین رو کرده و به نظر می رسد مقامات چینی با توجه به مشاجرات خود با ایالات متحده، به پذیرش مخاطرات این نزدیکی تمایل دارند.

فارناز فصیحی و استیون لی مایرز، خبرنگاران تایمز، در این باره نوشتند: «ایالات متحده درگیر رکود و بیماری همه گیر کروناست و به طور فزاینده در جامعه بین المللی منزوی شده و چین هم احساس ضعف آمریکا را حس کرده است. پیش نویس توافق با ایران نشان می دهد که برخلاف اکثر کشورها، چین احساس می کند می تواند با آمریکا مخالفت کند و قدرت کافی برای تحمل مجازات های آمریکایی را دارد.»

هنوز مشخص نیست که توافق واقعی چه زمانی صورت خواهد گرفت. ژائو لیجان، سخنگوی وزارت امور خارجه چین، هفته گذشته در پاسخ به سوالات خبرنگاران در این باره گفت: «چین و ایران دوستی دیرینه دارند و دو طرف در حال گفت و گو درباره توسعه روابط دوجانبه بوده اند. ما آماده همکاری با ایران برای پیشبرد مداوم همکاری های عملی هستیم.»

چین همچنین در شورای امنیت سازمان ملل در مسدود کردن تلاش های دولت ترامپ برای گسترش تحریم تسلیحاتی علیه ایران که اواخر امسال منقضی می شود، نقش کلیدی ایفا می کند. ژانگ جون، سفیر چین در سازمان ملل، ماه گذشته تلاش های ایالات متحده برای استفاده از شروط توافق هسته ای برای اعمال مجدد ممنوعیت تسلیحات متعارف، را رد کرد و دولت ترامپ را به دلیل خودداری از عمل به تعهداتش در توافق مورد انتقاد قرار داد.

برخی از تحلیلگران در خارج از ایران تمایل این کشور به نزدیکی با چین را ظاهرسازی می دانند. کریم سجادپور، یکی از اعضای ارشد کارنگی اهدا برای صلح بین المللی، در این باره گفت: «نظام ایران که هویت انقلابی دارد، می خواهد در مقابله با امپریالیسم و اسلام هراسی ایالات متحده، استقلال اقتصادی و استراتژیک خود را به دولت چین که بیش از 1 میلیون مسلمان را در اردوگاه های بازآموزی نگه داشته، واگذارد.»

در داخل ایران هم موضوع مناقشه برانگیز بوده است. توافق باید در مجلسی به رای گذاشته شود که در حال حاضر تحت سلطه اصول گرایانی است که در رابطه با شیوه مدیریت همه گیری کرونا و شکست توافق هسته ای از رئیس جمهوری حسن روحانی خشمگین هستند. پیروزی دیپلماتیک با امضای روحانی به طور واقعی به خاکستر تبدیل شده چرا که اقتصاد ایران بار دیگر در پی تحریم های ایالات متحده مشکلات گسترده ای دارد و چشم انداز گشایش کشور به روی غرب ظاهرا از بین رفته است.

چرخش ایران به سمت کشورهایی مانند روسیه و چین به نگرانی هایی درباره هزینه ناعادلانه ای که اتحاد با این کشورها ممکن است برای ایران داشته باشد، انجامیده است. محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور پیشین، در یک سخنرانی در ماه گذشته هشدار داد که دولت کنونی درباهر پیمانی به یادماندنی «به دور از چشمان ملت ایران» مذاکره می کند. محمد جواد ظریف، وزیر خارجه، گفت: «هیچ چیز پنهانی درباره مذاکرات در حال انجام وجود ندارد.» ظاهرا رسانه های نزدیک به سپاه پاسداران ایران که عمدتا از مخالفان سیاسی روحانی و ظریف به شمار می روند، نیز از روند دیپلماتیک در ارتباط با چین حمایت می کنند. علی آلفونه، از اعضای ارشد موسسه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در واشنگتن، نوشت: «نه ظریف و نه افراد نزدیک به سپاه پاسداران ایران از دلیلی که جمهوری اسلامی را به گردش به سمت چین سوق داده، سخنی به میان نیاوردند. ایران در مواجهه با کارزار اعمال فشار حداکثری دولت آمریکا هیچ چاره ای جز روی آوردن به چین نداشته است.»

منبع: واشنگتن پست / مترجم: طلا تسلیمی