ایران برای استفاده از فرصتی که نتانیاهو به وجود آورده، آماده می شود

نویسندگان: آرین طباطبایی و هنری رم

دیپلماسی ایرانی: اسرائیل قصد داشت اول ژوئیه اولین قدم را به سمت الحاق بخشی از کرانه باختری به سرزمین های اشغالی بردارد. این برنامه با طرح صلح دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، برای منطقه همخوانی داشت، اما بسیاری نگران تاثیرات آن بر راه حل دو کشوری و تجدید خشونت ها بودند. جدای از این مسائل، الحاق کرانه باختری به اسرائیل می ‌توانست در دشمنی آن با ایران و تلاش های ایالات متحده برای منزوی کردن این کشور موثر باشد. اگرچه بسیاری از اسرائیلی ها الحاق را یک دستاورد استراتژیک می دانند، اما این اقدام می تواند هدیه ای استراتژیک به ایران باشد.

الحاق هنوز روز یک توافق قطعی نیست. طبق توافق دولت ائتلافی اسرائیل، بنیامین نتانیاهو باید رای کابینه یا پارلمان را برای الحاق یکجانبه شهرک سازی ها در کرانه باختری و فلات اردن داشته باشد، البته به شرط آنکه ایالات متحده نیز از این برنامه حمایت کند. ماه ژوئیه رسیده و الحاق هنوز اجرایی نشده و برخی از سیاستمداران اسرائیلی از جمله مقامات بازنشسته امنیتی و همچنین کارشناسان درباره عواقب الحاق برای راه حل دو کشوری و احتمال تحریک به یک انتفاضه دیگر فلسطینی هشدار داده و ابراز نگرانی کرده اند. اما در هر حال، این برنامه می تواند فرصتی برای ایران برای تمرکز بر احساسات ضد اسرائیلی باشد.

مخالفت ایران با اسرائیل و تلاش های آن برای اختلال در عادی سازی روابط میان جهان عرب و اسرائیل به زمان انقلاب اسلامی بر می گردد. آیت الله روح الله خمینی، رهبر فقید ایران، مخالفت با اسرائیل را یکی از ارکان اصلی هویت جمهوری اسلامی و رویکردی در امور خارجه آن معرفی کرده بود. این دیدگاه تا اندازه زیادی هنوز ادامه دارد. مقامات ایرانی عمدتا با پیشنهادهای غربی برای صلح اسرائیل و فلسطین مخالفت می کنند و ایران در چند دهه گذشته از گروه های فلسطینی مانند حماس و جهاد اسلامی فلسطین حمایت کرده است.

ایران احتمالا تلاش خواهد کرد مخالفت بین المللی با برنامه الحاق را برانگیزد. اما انگیزه ایران در این اقدامات علاوه بر دفاع از حقوق فلسطینی ها می ‌تواند تلاشی برای منحرف کردن توجه ها از مشکلات داخلی در مسائلی همچون واکنش به همه گیری کووید ۱۹، اقتصاد ضعیف، افزایش نارضایتی عمومی از ناتوانی های دولت و فساد باشد. اگرچه تاثیرات چنین کارزار تبلیغاتی احتمالا محدود خواهد بود، اما می تواند زمینه را برای تثبیت نوعی دستورکار محافظه کارانه برای دوران پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۱ فراهم کند.

مهمتر اینکه الحاق آزادی عمل بیشتری برای رهبران ایران در انتقاد از اسرائیل و به طور گسترده تر، از تلاش های آمریکا برای منزوی کردن ایران در منطقه، فراهم می آورد. ایران می تواند خشم خود را به آن دسته از کشورهای مسلمانی معطوف کند که شروع به عادی سازی روابط با اسرائیل کرده اند. بسیاری از کشورهای عربی از افزایش نفوذ ایران در منطقه ناراضی هستند و با توجه به اینکه ادعا می شود ایران مرکز شیوع ویروس کرونا در منطقه بوده، به این کشور انتقاد دارند. درگیری بین اسرائیل و فلسطین می ‌تواند راهی برای تغییر این وضعیت باشد.

از آنجایی که الحاق به ایران فرصتی می دهد تا موقعیتش را در خاورمیانه بهبود بخشد، در مقابل جایگاه اسرائیل را در فضای بین المللی و منطقه ‌ای تضعیف می کند. در رقابت «مجموع، صفر»، اسرائیل تضعیف شده به معنای امتیاز مثبت برای ایران است. بازیگران کلیدی بین المللی پیشتر به وضوح اعلام کرده اند که مخالف الحاق هستند. کشورهای اروپایی به اسرائیل درباره الحاق یکجانبه هشدار داده اند و به دنبال قطعنامه تحریمی علیه اسرائیل هستند. در ایالات متحده، الحاق به روابط اسرائیل با دموکرات های کلیدی آسیب می زند و باعث تضعیف حمایت عمومی آمریکا از اسرائیل می شود. به علاوه، با توجه به اینکه جو بایدن، نامزد دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا آشکارا به الحاق اعتراض کرده، اسرائیل در صورت پیشبرد این سیاست و رای نیاوردن ترامپ در انتخابات 4 سال دشوار پیش رو خواهد داشت. همچنین اگر الحاق به یک انتفاضه دیگر فلسطینی بینجامد، خدمات نظامی و امنیتی اسرائیل مجبور به تمرکز بر دفاع خواهند شود و ایران فرصت برای ایران فراهم می آید تا نیروهای خود در جبهه های ضد اسرائیلی را تقویت و با تلاش های آمریکا علیه خود مقابله کند.

اسرائیل همچنین با پیشبرد برنامه الحاق سال ها تلاش برای عادی سازی روابط با کشورهای کلیدی منطقه را به خطر می اندازد. اسرائیل و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در چند سال گذشته پیرامون درک مشترک از تهدید ایران با یکدیگر رابطه برقرار کرده اند. از دیدگاه ایالات متحده، این اتفاق در تقویت کمپین ضد ایرانی مثبت بوده است. در عمل، کشورهای عربی در خلیج فارس در پی رقابت منطقه ای با ایران احتمالا به همکاری های امنیتی با اسرائیل ادامه می دهند، اما پیشبرد برنامه الحاق خطر عقب نشینی کشورهای عربی از عادی سازی روابط را در پی خواهد داشت. ایران قطعا سعی خواهد کرد نشان دهد که تنها قدرت منطقه ایست که در کنار فلسطینی ها ایستاده که این مساله می تواند سایر کشورهای مسلمان را از اقدام در جهت عادی سازی روابط با اسرائیل منصرف کند.

تصمیم اسرائیل برای پیشبرد برنامه الحاق مساله فلسطین را بار دیگر به کانون توجه تبدیل و فرصت جدیدی را برای ایفای نقش ایران در منطقه فراهم کرده است. ایران بی شک از فرصت به دست آمده برای منزوی کردن اسرائیل در سطح منطقه ای و بین المللی استفاده خواهد کرد. یک اسرائیل پریشان این امکان را برای ایران فراهم می آورد تا موقعیت دیپلماتیک و نظامی خود را در منطقه تقویت کند. نتانیاهو در ماه ژانویه طرح صلح ترامپ را «برنامه ای عالی» و «فرصت قرن» خوانده بود. در همین حال که اسرائیل برای الحاق احتمالی آماده می شود، رهبران ایران هم خود را برای استفاده از این فرصت بی نظیر آماده می کنند.

منبع: فارن پالسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34