چهره جدید کمپین «اعمال فشار حداکثری» ترامپ علیه ایران چگونه است؟

نویسنده: یونس زنگی آبادی 

دیپلماسی ایرانی: ایران (بعد از ایتالیا) دومین آمار بالای مرگ و میر ناشی از شیوع ویروس کرونا در خارج از چین را دارد. ایران همچنین منشاء ده ها مورد ابتلا به ویروس در کشورهایی از افغانستان، عراق و بحرین گرفته تا بریتانیا، استرالیا و کانادا بوده است. این بحران انسانی حتی به ایالات متحده هم رسیده است؛ یک مسافر زن از ایران اولین مورد تایید شده ابتلا به کرونا در نیویورک بوده است. در همین حال، دولت دونالد ترامپ از هیچ اقدامی برای سیاسی کردن شیوع ویروس کرونا به عنوان بخشی از کارزار «اعمال فشار حداکثری» خود علیه جمهوری اسلامی فروگذار نکرده است. اگرچه به نظر می رسد پیشنهادهای اخیر ایالات متحده مبنی بر کمک بشردوستانه به ایران گامی مثبت در حمایت از این کشور در تلاش برای مدیریت بحران جاری است، اما پیام های او آنقدر سیاسی است که هیچ کشوری روی زمین از جمله ایران حاضر به پذیرفتن این کمک ها نخواهد بود.

مایک پومپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده اخیرا در جلسه ای در کنگره ضمن انتقاد از زیرساخت های مراقبت های بهداشتی و شیوه به اشتراک گذاری اطلاعات در ایران، پیشنهادهایی برای کمک به این کشور داده است. برایان هوک، نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران، نیز پیشنهاد مشابهی را مطرح کرده و گفته ایالات متحده روش ها برای کمک به «مردم ایران» را ارزیابی می کند؛ او در عین حال تاکید کرده که مسئولیت اصلی مقابله با شیوع بیماری بر عهده دولت ایران است. همانطور که انتظار می رفت عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، بلافاصله این پیشنهاد را رد کرده و آن را «بازی مسخره و سیاسی-روانشناختی» خوانده و از تحریم های آمریکا به عنوان اصلی ترین مانع در مسیر خرید تجهیزات پزشکی و دارو از جمله کیت های تست کرونا توسط ایران یاد کرده است. روزنامه اعتماد نوشته پیشنهاد کمک آمریکا در سطح لفاظی باقی مانده چرا که هنوز به ایران اجازه نداده از حساب های مسدود شده خود برای واردات تجهیزات پزشکی مورد نیاز از طریق کانال انسان دوستانه سوئیس که ماه گذشته عملیاتی شده است، استفاده کند.

در حقیقت، کانال انسان دوستانه سوئیس توسط دولت ترامپ کنترل می شود و اوست که تعیین می کند چه زمانی کالای بشردوستانه به ایران برسد. بنابراین، این کانال یک ساز و کار بی طرف برای تجارت بشردوستانه نیست و بیشتر ابزاری برای منحرف کردن اذهان عمومی از فشارهای ناشی از تحریم های ایالات متحده علیه ایران است. دیپلماسی عمومی دولت ترامپ اخیرا بر ارتباطات استراتژیک و پیام های سیاسی و همدردی با مردم ایران و نادیده گرفتن دولت حاکم در این کشور متمرکز شده است. هدف از توئیت های ترامپ به زبان فارسی یا حضور مرتب پومپئو در شبکه های تلویزیونی فارسی زبان در لندن تکمیل جنگ اقتصادی، سیاسی و دیپلماتیک علیه ایران با یک جنگ روانشناختی سازمان یافته برای برانگیختن اختلاف و ایجاد ناآرامی های مردمی و افزایش فشار داخلی بر جمهوری اسلامی است.

عملیات روانشناختی نوعی جنگ اطلاعاتی است که به عنوان «عملیات برنامه ریزی شده برای انتقال اطلاعات منتخب به مخاطبان خارجی برای تاثیرگذاری بر احساسات، انگیزه ها، استدلال عینی و در نهایت رفتار دولت های خارجی، سازمان ها، گروه ها و افراد» تعریف می شود که اغلب از طریق «ایجاد اختلاف و نارضایتی در جامعه» حاصل می شود. سرمایه گذاری اخیر دولت ایالات متحده بر عملیات روانشناختی در رابطه با ایران سه دلیل اصلی دارد: اول، تحریم های یک جانبه ایالات متحده با هدف تحمیل تغییر رفتار ایران به حداکثر ظرفیت خود رسیده اند. دوم، ترامپ در میانه تنش های اخیر بین ایالات متحده و ایران نشان داده است که هیچ تمایلی به رویارویی مستقیم نظامی ندارد. سوم، چندین دهه سانسور در ایران، مسدود کردن بسترهای ارتباطی آنلاین و انحصار جریان اطلاعات بی اعتمادی بی سابقه ای را به دولت باعث شده و فضایی را فراهم آورده است که اکثریت مردم ترجیح می دهند اخبار را از رسانه های فارسی زبان خارجی دریافت کنند.

شرایط موجود ایران را به یک مورد ایده آل برای عملیات روانشناختی تبدیل کرده و این فرصت را برای ایالات متحده فراهم آورده است تا به طور موثر و کم هزینه برداشت خود از اطلاعات سیاسی را مستقیما به مردم ایران منتقل کند. با توجه به اینکه 85درصد مردم ایران به اینترنت دسترسی دارند، دولت ترامپ می تواند روایت تهران را درباره انواع موضوعات مهم برای ایرانی ها به چالش بکشد. این شرایط نهایتا به افزایش بیشتر اختلاف نظرها در جامعه از هم گسسته ایران منجر می شود و دولت این کشور را با نگرانی از عواقب ناشناخته هرج و مرج داخلی مواجه می کند. دولت ترامپ تصور می کند که تهران تحت این شرایط مجبور خواهد شد برای مذاکره درباره آنچه واشنگتن «توافق بهتر» می خواند، پای میز مذاکره بیاید.

حتی اگر این استراتژی هنوز رسالت خود را با موفقیت به پایان نرسانده باشد، مطمئنا ایران را در آسیب پذیرترین نقطه، یعنی ناتوانی در مقابله با جنگ اطلاعاتی در هنگام بحران، هدف گرفته است. بهترین گواه این آسیب پذیری، قطعی بی سابقه کل شبکه اینترنت در واکنش به ناآرامی های گسترده در ایران در اعتراض به افزایش قیمت بنزین است. با این حال، مقامات ایرانی می دانند که هر مرتبه در مواجهه با یک بحران ملی نمی توانند صرفا دسترسی کل جمعیت به اینترنت را قطع کنند. آنها باید به خواسته های مشروع ملت ایران رسیدگی و این مساله را درک کنند که بحران ایران را به یک هدف آسان برای جنگ اطلاعاتی با بودجه خارجی تبدیل کرده است. مساله شیوع ویروس کرونا باشد یا هر بحران ملی دیگری، واشنگتن فرصت خود را برای بازی با تهران از دست نخواهد داد. بنابراین، اگر مقامات ایران می خواهند جنگ اطلاعاتی سازمان یافته دولت ترامپ را خنثی کنند، باید دوباره درصدد جلب اعتماد مردم برآیند.

منبع: ریسپانسیبل استیت کرفت (دولتداری مسئولانه) / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34