انتظار جهش در روابط ایران و پاکستان می رود

نویسنده: نعیم خالد لدهی

دیپلماسی ایرانی: امنیت را همواره باید در بافتی گسترده تر بررسی کرد؛ بافتی که در آن هر فرد، خانواده، گروه و ملت در معنای کل آن در ارتباط با ماهیت فیزیکی، شرافت و مالکیت های مشروع احساس امنیت کنند. این مستلزم نظام های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی با سازوکار اجرایی است که مردم آن کشور و نیز بازیگران منطقه ای و بین المللی را در شرایط خوبی نگه دارد و دور کردن هر گونه توطئه دشمنان داخلی و خارجی را تضمین کند.

با وجود این، چارچوب اقتصادی و بین المللی به منافع کشورها و نمایی از قوانین بین المللی و نظام اخلاقی وابسته است. قدرت کشورها حاصل قدرت اقتصادی، سیاسی و نظامی آنهاست. رهبری فعال، آگاه و بی باک نقش مهمی در رسیدن یک کشور به افتخار دارد.

پاکستان در منطقه ای فعال قرار دارد و ظرفیت زیادی در قدرت دارد. کشوری اسلامی است که زرادخانه هسته ای دارد. همه نظریه های ژئواستراتژی مربوط به «هارتلند»، «ریملند» و یک سوم جمعیت جهان و منابع در این منطقه گرد هم آمده و آن را به عرصه ای مهم برای رقابت بازیگران بین المللی تبدیل کرده است.

نگرش آمریکا نسبت به پاکستان، حتی در دوره دونالد ترامپ، رئیس جمهوری فعلی امریکا هم ثابت نبوده و همچون همیشه گاهی با این کشور رابطه ای سرد و گاهی گرم داشته است. وقتی پای آینده سیاسی افغانستان در میان باشد، پاکستان در نتیجه دیپلماسی سیاسی نظامی خوب، بازیگری مهم و مرتبط است.

گفت وگوهای آمریکا و طالبان به احتمال زیاد سال آینده آغاز می شوند. همه بازیگران باید از گذشته درس گرفته باشند. عملا توازن بخش قدرت های بزرگ و همسایگان مسیر بهتری را پیش روی روند صلح در افغانستان قرار خواهد داد. منافع متعارض موجب ادامه آشوب در منطقه می شود.

به احتمال زیاد ایران تا زمانی که راه حلی برای دور زدن تحریم های اقتصادی یک جانبه آمریکا پیدا نشود، تحت فشار خواهد ماند. چین، روسیه در کنار دیگر کشورها باید برای پایان دادن به استبداد در اقتصاد دلار محور جهان تلاش کنند. اما این کار زمانبر خواهد بود. ایران به مقابله با مداخلات سیاسی، اقتصادی و نظامی ادامه خواهد داد. رهبری پاکستان ممکن است دست به اقدام شجاعانه بزند و تجارت تهاتری و دیگر روابط اقتصادی و سیاسی را با ایران آغاز کند. در صورت دخیل ماندن دو کشور ایران و پاکستان در افغانستان، سال آینده ممکن است شاهد تحولات مثبتی در روابط این دو کشور باشیم و چین می تواند نقش مهمی در تقویت آن ایفا کند.

اقدامات سرسختانه و منزجر کننده هند در مقابل کشمیر، دو کشور هند و پاکستان را در رابطه ای خصم آمیز حفظ خواهد کرد. با وجود رهبران افراطی و افزایش قدرت نظامی و حکومت بی ثبات، احتمال زیادی وجود دارد که هند انگیزه ای را برای جنگی محدود با پاکستان پیدا کند؛ به ویژه که جامعه بین المللی درباره چنین تحولاتی بی تفاوت به نظر می رسد. تمایل پاکستان به خودداری از جنگ و ایفای نقش کشوری عاشق صلح، جنگ طلبی هند را بیشتر تحریک می کند. ما باید در مفهوم بازدارندگی بازنگری کنیم و از آنچه در این سال ها بر ایران و کره گذشته است درس بگیریم.

جنگ سیاسی و سازمانی داخلی در سال جاری تلخی ها و ضعف های زیادی در سیاست، اقتصاد و نظم و هماهنگی ما به وجود آورد. اگر این جنگ متوقف نشود، مبارزه با تهدیدهای خارجی و داخلی برای پاکستان ناممکن می شود. همه نهادهای مهم کشور نیازمند اصلاح هستند. پاکستان با ترکیب پیچیده ای از تهدیدهای اجتماعی – سیاسی – اقتصادی و نظامی روبه رو است. این کشور باید توانمندی جنگ های چندگانه را در خود تقویت کند. پاکستان در باتلاقی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی گرفتار است و تقویت نیروهای مسلح به تنهایی نمی تواند امنیت را برای آن به ارمغان آورد. سال 2020 باید سال تغییر در مسیر و اهداف با عقل و کوشش جمعی و سال آزمودن رهبری همه نهادها و جامعه مدنی باشد.

منبع: نیشن / تحریریه دیپلماسی ایرانی