جوش و خروشی که موبایل و اینترنت به پا کرده اند

نویسنده: دوتی مارکو

دیپلماسی ایرانی: از شیلی گرفته تا لبنان و از ایران گرفته تا فرانسه، اینترنت اعتراضات جدیدی را برانگیخته است و بسیج می کند. ما آمادگی این را نداریم که آنچه پیرامونمان می گذرد درک کنیم. فهرست کشورهایی که درجوش و خروش هستند متوقف نمی شود و نه فقط کشورهای جهان بلکه حتی  شهرهای ایتالیا را درگیر می کند.

حتی علل و عواملی که میلیون ها نفر را به خیابان ها یا میدان ها می کشانند، متفاوت هستند. آیا همه خواستار یک چیز آن هم در یک زمان و مکان هستند؟ برخی در اعتراض به فساد حکومت ها، برخی دیگر در اعتراض به تورم یا ریاضت اقتصادی و برخی نیز برای اینکه احساس می کنند وضعیت اجتماعی شان در خطر است به خیابان ها می آیند. برخی حتی برای مسائل بسیار ساده به اعتراض می پردازند.

بسیاری از تحلیلگران همه اینها را از چشم بحران نظام هایی می بینند که بیش از پیش با نابرابری دست و پنجه نرم می کنند. البته این گونه مسائل با هم جور در نمی آیند زیرا عوامل موجود به نظر بیشتر یک تلاقی اتفاقی می آید تا یک همسوئی مشترک در برابر یک اندیشه بنیادی.

اغلب اینها جنبش هایی بدون رهبر هستند که در شبکه های اجتماعی شکل می گیرند. مسأله اینجاست که آنچه از شبکه اینترنت به وجود می آید باید از بازار لایک ها خارج شده و به گفت وگو برسد. هر سخنی برای اینکه زنده بماند به یک فضای عمومی نیاز دارد. اما این فضای عمومی کجاست؟ آنچه جنبش ها تلویحاً خواستار آن هستند تشکیل یک فضای عمومی جدید است.

به عقیده نایل فرگوسن، مورخ و نویسنده کتاب «برج و میدان»،  ما در برابر وضعیت هرج و مرج غیرفعالانه احتمالی قرار گرفته ایم که حضور جوانان باسواد به آن کمک می کند. زمانی که صحبت از مردم می کنیم باید مراقب باشیم زیرا درباره آنان سخن می گوییم.

لیکن اعتراضاتی که در سال 2019 شاهدشان بوده ایم عملاً اولین اعتراضات در تاریخ هستند که به طور کامل از طریق گوشی های هوشمند ترتیب یافتند. حتی در جایی که شبکه تحت کنترل است سیستم هایی برای دور زدن آن وجود دارد. گوشی های هوشمند این امکان را برای اعتراضات فراهم می آورند که حتی با یک رهبری اندک و ناچیز به نتیجه برسند. شاید ما در جستجوی یک چهره یا یک سخنگو باشیم اما اینها وجود ندارند. تا به امروز ما می توانیم با اطمینان یک چیز را عنوان کنیم و آن اینکه عرصه تظاهرات در این اَبَر میدان جهانی هنوز فاقد یک نقشه است و این تردید وجود دارد که هرگز نیز نخواهد داشت. در واقع افراد به جستجوی یکدیگر می پردازند، با هم متحد می شوند و نتیجه یک جوش و خروش کلی است. لیکن به نظر می رسد که این امر هرگز پا را از چالش هایی در اعتراض به وضع موجود فراتر ننهاده و نکته همین جاست.

منبع: آونیره / تحریریه دیپلماسی ایرانی