مشخصات ۱۶سانتریفیوژ ایرانی

نویسنده: هادی محمدی، دکترای روابط بین الملل و روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: جمهوری اسلامی ایران از اواخر دهه 70 شمسی توانست به دانش بومی ساخت سانتریفیوژ به عنوان اصلی ترین ابزار در غنی سازی اورانیوم 235 دست یابد. سانتریفیوژIR-1  نخستین سانتریفیوژ ایرانی است که با مهندسی معکوس ساخته شده و با ظرفیت غنی سازی یک سو اولین مواد غنی شده ایران را تولید کرده است و می توان از آن به عنوان پدر سانتریفیوژهای ایرانی یاد کرد.

البته  چند سالی است که نسل های پیشرفته سانتریفیوژ هم توسط متخصصان ایرانی به خوبی طراحی و ساخته می شود. هر سانتریفیوژ قبل از رسیدن به مرحله تولید نیمه صنعتی باید مراحل ابتدایی تحقیق و توسعه از تک ماشین، زنجیره 10تایی، زنجیره 20تایی، زنجیره 30تایی و سرانجام زنجیره شاهد 164 تایی را بگذراند و در صورت موفقیت در همه آزمایش های مکانیکال و تزریق گاز اورانیوم به سمت تولید انبوه برود. این فرایند در دنیا حدود 10 سال زمان می برد. محل اصلی این آزمایش های مهم و حساس سالن شهید قشقایی یا S8 در مجتمع غنی سازی نطنز است که برای اولین بار در هفته گذشته برای بازدید گروهی خبرنگاران رسانه های مختلف باز شد و خبرنگاران توانستند از این باغ زیبا و تودرتوی سانتریفیوژهایی که روی همه آن ها برچسب غرور آفرین MADE IN IRAN وجود داشت، بازدید کنند. در این باغ صنعت هسته ای ایران، همه مدل سانتریفیوژهای کوتاه و بلند، چاق و لاغر به ردیف ایستاده اند و نکته غرورآفرین این که ایران تا قبل از برجام تنها پنج نوع سانتریفیوژ داشت و S8 میزبان 48 ماشین تحقیقاتی بود در حالی که حالا به رغم برخی محدودیت های برجامی، متخصصان غیور کشورمان تنوع ماشین ها را به 15 و تعداد را به حدود 490 ماشین رسانده اند با این تفاوت مهم که اکنون و با اجرای گام سوم می توانیم از مواد غنی شده این ماشین ها نیز استفاده کنیم و بر ذخایر خود بیفزاییم، اتفاقی که قطعا باید نام آن را اقدامی جهادی گذاشت. به قول علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی، «بچه ها در این دو ماه محرم و صفر، عاشورا و اربعین شان را در میان این ماشین ها گذراندند تا حماسه ای عاشورایی بیافرینند که دهان دشمن از تعجب باز بماند.»

نکته مهم دیگر در ماشین های جدید که فهرست آن ها و خصوصیاتشان در جدول ارائه شده، ایرانی بودن صفر تا 100 آن هاست و این که این طراحی توسط نرم افزاری با ده ها هزار خط برنامه انجام شده که این برنامه هم ساخت متخصصان همین سرزمین است.

زنجیره های 164 تایی از IR-4 و IR-2M، زنجیره 10 تایی از IR-5،زنجیره های 10، 20 و 30تایی از IR-6 که گازدهی هم می شوند به همراه سه ماشین بلند بالای IR-8 که به دو دستگاه آن ها گاز اورانیوم تزریق می شود در کنار غول 5.5 متری IR-9 که مجبور شدند برای نصب آن حتی ارتفاع سقف را تغییر دهند و IR-7 و IR-S با ویژگی های خاص و نو، گوشه ای از اتفاقات بزرگ این دو ماه بوده که خبرنگاران آن ها را از نزدیک دیدند.

کتاب ساخت سانتریفیوژ نوشتیم

صالحی در خصوص پیشرفت های ایران در ساخت سانتریفیوژ به خراسان می گوید: ما وقت مرده در برجام را گرفتیم که از مهندسی معکوس خارج شویم. ما تا قبل برجام ماشین را می خریدیم و نمی دانستیم چطور درست کردند. گفتیم این که صنعت هسته ای نیست و باید علم هسته ای داشته باشیم بنابراین در این شش سال گفتیم فقط بومی سازی علم این فناوری را انجام دهیم . ما الان کتاب راجع به سانتریفیوژ نوشتیم این ها مثل کتاب آشپزی است و همه مراحل و مواد اولیه ساخت ماشین سانتریفیوژ را توضیح داده بعد همه معادله های علمی را نرم افزاری کردیم فرق ما با گذشته این است که مشخصات یک سانتریفیوژ را به برنامه می دهیم و به راحتی و به صورت سه بعدی خروجی مناسب را می گیریم .  وی با اشاره به استفاده از IR-4 و IR-2M تاکید می کند: البته که این یک چالش سیاسی است . هیچ ابایی هم ندارم بگویم ما برای یک چالش سیاسی و برای این که به آن ها بفهمانیم ما این ظرفیت را داریم این کار را می‌کنیم . دشمن فکر می کرد این ظرفیت را از دست دادیم و نمی توانیم با این سرعت بازگردیم. اما اکنون که یک زنجیره 30 تایی IR-6 را گازدهی می کنیم یک قدرت نمایی است که رهبر انقلاب هم روی آن تاکید دارند.

کمتر از یک گام تا انتهای مسیر بازگشت پذیری ایران

حالا ایران با توجه به گام سوم و گام چهارم خود در فردو به حدود 9500سو ظرفیت غنی سازی رسیده که با ظرفیت در قبل از برجام تنها هزار سو فاصله دارد، فاصله ای که با توجه به 12هزار ماشین IR-1 و 800 ماشین IR-2M  در انبارها به سرعت و به راحتی نه تنها جبران می شود و بلکه چند برابر هم خواهد شد. به نظر می رسد ایران به انتهای مسیر بازگشت پذیری خود بسیار نزدیک شده و شاید تا انتها کمتر از یک گام فاصله داشته باشد . فرصت برای طرف مقابل اندک است زیرا اگرچه تهران بارها اعلام کرده گام هایش در صورت تغییر رفتار غربی ها قابل بازگشت هستند اما این حالت همزمان خود را داشته و ممکن است کار به جایی برسد که دیگر علم تولید شده از این میزان فعالیت را نتوان مهار کرد. تا شامگاه 13 دی ماه تنها 52 روز داریم./خراسان