تنش زدایی در خلیج فارس، با الهام از بند هشت قطعنامه ۵۹۸

نویسنده: باربارا اسلاوین (Barbara Slavin)، مدیر ابتکار آینده ایران در شورای آتلانتیک

دیپلماسی ایرانی: اکنون زمان اجرای پاراگراف هشتم از قطعنامه 598 فرا رسیده است: رایزنی با ایران، عراق و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس برای یک سامانه امنیتی منطقه ای.

پس از یورش های این تابستان، روشن شد که دولت ترامپ نمی تواند از متحدان عربش به طور کامل حفاظت کند و اینکه عربستان سعودی و امارات متحده عربی باید با همسایه های دشوارشان به تفاهم برسند تا ریشه جنگ و ستیز بخشکد.

نخستین اولویت، یک آتش بس در یمن است، جایی که شورشیان حوثی با کمک ایران، در برابر چهار سال بمباران ائتلاف سعودی دوام آورده اند. عقب نشینی امارات از این معرکه، کاری است خردمندانه. تصمیم بی محابا و غیرمسوولانه محمدبن سلمان، شاهزاده سعودی برای بمباران یمن در سال 2015، فاجعه ای برای مردم یمن بود اما هدیه ای مستمر برای جمهوری اسلامی که حوثی ها را به پایگاه متحدانش در منطقه افزود.

هر توافقی که راکت ها و پهپادهای حوثی را از هدف گرفتن عربستان بازدارد، از هراس سعودی ها می کاهد تا به نوبه خود در فرایند کاهش تنش با تهران پای گذارند. اینکه حوثی ها خواهان پذیرش آتش بس شده اند، دلگرم کننده است.

فراتر از یمن، کشورهای منطقه باید بر سر دیگر نگرانی ها و شِکوه های خود گفت وگو کنند. سعودی ها و رهبران دیگر عربی، ایران را متهم می کنند که در امور داخلی شان مداخله دارد. ایران با تکثیر الگوی موفق خود در ایجاد حزب الله لبنان، در دیگر کشورها از جمله عراق هم حزب الله های کوچکی را شکل داده است.

اما ایرانی ها هم مدعی اند که سعودی ها و اماراتی ها به تامین مالی شبه نظامیان ضدایرانی دست زده اند. پیش از این، طرحی را برای یک پیمان عدم خرابکاری در خلیج فارس پیشنهاد دادم تا مشکلاتی را چاره کند که برجام به آنها نپرداخته است. چنین طرحی می تواند کانون بحث ها در سازمان ملل باشد.

البته این گونه گفت وگوها، به مذاق دونالد ترامپ خوش نمی آید چرا که او گفت وگوهای دوجانبه را بیشتر می پسندند. با این همه، ایرانی ها این نکته را قاطعانه روشن کرده اند که بدون برداشته شدن تحریم ها، دیداری میان روحانی و ترامپ انجام نخواهد شد.

طرفداران "فشار حداکثری" توجه نداشتند که ایران امروز، با ایران سال 1988 که رهبرش جام زهر را نوشید، تفاوت دارد. ایران امروز، ثروتمندتر است و وابستگی کمتری به صادرات نفت دارد و از حیث دیپلماتیک هم کمتر منزوی است حال آنکه ایالات متحده حتی قابل اتکاترین شرکای دموکراتیکش در اروپا و آسیا را هم از خود رانده است.

به رغم تحریم ها، ایران توانسته سلاح هایی پیچیده را توسعه دهد که یک پهپاد آمریکایی را سرنگون کرد و توانست از سد دفاع چندین میلیارد دلاری سعودی که از آمریکا خریداری شده، بگذرد.

در این میان، آمریکا پس از هجده سال رویارویی در خاورمیانه، از جنگی تازه در هراس است. عربستان سعودی که به خاطر جنگ یمن سرزنش می شود، خواهان تمرکز بر توسعه است، پس باید برای گفت وگو با ایران همراهی نشان دهد همان طور که دیگر شاهان سعودی این کار را کردند.

روحانی طرح صلحی منطقه ای را در سازمان ملل ارائه داده است که به قطعنامه 598 ارجاع دارد. بدون همراهی همه کشورهای کلیدی منطقه، هیچ ثباتی به خاورمیانه نخواهد آمد.

تلاش های آمریکا برای شکل دادن به یک ائتلاف "ضدایرانیِ" دیگر، شکست خواهد خورد همانطور که در گذشته ناکام ماند. روحانی و ترامپ باید بر روی راه حل هایی تمرکز کنند که کشمکش را بخواباند نه اینکه به شعارهای کلیشه ای پناه برند که آتش جنگ را شعله ور می کند.

منبع: شورای آتلانتیک / تحریریه دیپلماسی ایرانی