ابزارهای قدرت عربستان مقابل آمریکا

دکتر اسفندیار خدایی، دکترای مطالعات آمریکا، دانشگاه تهران

دیپلماسی ایرانی: عربستان در مقابل آمریکا دست‌بسته نیست. نباید کنایه گاوشیرده ترامپ ما را به اشتباه اندازد و ابزارهای قدرت عربستان در مقابل امریکا را نادیده بگیریم. اگر آمریکایی ها می‌گویند عربستان گاو شیرده ماست، عربستان هم می‌تواند ادعا کند که آمریکا مزدور و اجیرشده عربستان است و پول می‌گیرد تا از عربستان دفاع کند و منافع ریاض را تامین کند. اخیرا وزیر امور خارجه روسیه به آمریکا طعنه زد که ترامپ و پمپئو بازاریاب نفت عربستان شده‌اند و برای جایگزین کردن نفت عربستان به جای نفت ایران، کشور به کشور سفر می‌کنند تا آنها را با تحریم ایران و خرید نفت از عربستان قانع کنند. 

سه مورد از ابزارهای قدرت و نفوذ عربستان در مقابل آمریکا:
1- عربستان روزانه ده میلیون بشکه نفت تولید می‌کند. این قدرت عظیم اقتصادی بزرگی را در اختیار ریاض قرار می‌دهد. امریکا پس از چین دومین مصرف کننده انرژی است و در صورت افزایش قیمت جهانی نفت، با مشکلات زیادی از جمله نارضایتی عمومی از دولت وقت مواجه می‌شود. چنانچه عربستان عمداً یا سهواً در این زمینه همکاری نکند، ممکن است مشکلات جدی در اقتصاد جهان ایجاد کند، سرنوشت انتخابات در آمریکا را تغییر دهد و این ابزار نفوذ ارزشمندی است در دست عربستان. امنیت و ثبات عربستان لازمه ثبات و رونق اقتصادی جهان است.

2- عربستان بیش از یکصد میلیارد دلار از اوراق قرضه آمریکا را در اختیار دارد. چنانچه ریاض بخشی از این اوراق را به حراج بگذارد، ارزش دلار آمریکا اندکی کاهش می‌یابد اما اگر این اقدام با تبانی دیگر دارندگان اوراق قرضه صورت بگیرد، بحران بزرگی در اقتصاد آمریکا به وجود می‌آید، تورم بالا می‌رود و ملموس‌ترین نتیجه آن شکست دولت حاکم در انتخابات خواهد بود. (البته کاهش قیمت دلار به زیان دارندگان عمده اوراق قرضه نیز هست.)

3- عربستان ثروت فراوانی در اختیار دارد و با استفاده از این ابزار می‌تواند در داخل و خارج آمریکا دردسرهای زیادی برای واشنگتن ایجاد کند و با نفوذ در تصمیمات و سیاست های آمریکا منافع خود را دنبال کند. قضیه یمن نمونه مشهود آن است. مثلا عربستان به فلان کاندیدا کمک مالی می‌کند و یا کمک به فلان لابی را کم و زیاد می‌کند و یا در انجام مناقصات و مزایده‌های اقتصادی جانب فلان گروه را می‌گیرد و یا یک گروه مخالف سیاست های آمریکا را در انتخابات فلان کشور حمایت می‌کند.

برخلاف تصور برخی در ایران، عربستان بازیچه دست آمریکا نیست. واژه گاو شیرده ترامپ برای تحلیل سیاست عربستان کافی نیست و فقط بخشی از واقعیت را نشان می‌دهد. بلکه در مواردی این امریکاست که گاو شیرده و بازیچه و مزدور و اجیر عربستان است. دموکرات ها به درستی انتقاد می‌کنند که ترامپ تاجری است که ارزش های دموکراتیک امریکایی را به دیکتاتور عربستان فروخته است. اما سابقه تاریخی نشان داده که سیاست دموکرات ها هم چندان متفاوت نبوده و شیردهی عربستان و آمریکا دوطرفه و ریشه‌دار است.