دولت ترامپ فشارها علیه ایران را تسهیل می کند؟

نویسنده: ادوارد وونگ

دیپلماسی ایرانی: در دومین مورد از تسهیل سیاست های آمریکا در قبال ایران در روزهای اخیر، مایک پومپئو وزیر امور خارجه ایالات متحده اعلام کرد که دولت ترامپ آماده است تا «بدون هیچ پیش شرطی» با مقامات جمهوری اسلامی مذاکره کند. هفته گذشته هم دونالد ترامپ شخصا گفته بود آماده است با مقامات ایران گفت و گو کند و به دنبال تغییر نظام در ایران نیست.

اظهارات ترامپ مغایر با هدف دیرینه جان بولتون مشاور امنیت ملی بودند و اظهارات پومپئو هم با موضع گیری های پیشین او مبنی بر اینکه ایالات متحده تحریم ها را لغو نمی کند مگر اینکه ایران به یک سری خواسته های آمریکا عمل کند، تفاوت داشتند. اظهارات جدید پومپئو حاکی از آن است که درخواست ها از ایران می تواند بخشی از مذاکرات باشد و نه پیش شرطی برای آن. این در حالی است که ایران به طور کلی این درخواست ها را غیر قابل قبول می داند.

تنش ها بین ایالات متحده و ایران در هفته های اخیر به شدت تشدید شده و به افزایش نگرانی ها از احتمال حرکت دو کشور به سمت جنگ انجامیده بود. با این حال، اتخاذ لحنی نرم تر از سوی دولت ترامپ در ماهیت تحریم های شدید اقتصادی علیه ایران و اعزام 1500 نیروی اضافی به خلیج فارس و بازنگری در برنامه های نظامی ایجاد نمی کند. حتی در زمان مطرح کردن پیشنهاد مذاکره هم پومپئو هشدار داد که ایالات متحده به تلاش ها برای مواجهه با حمایت ایران از گروه ها در خاورمیانه و تحت تاثیر قرار دادن منافع آمریکا، ادامه خواهد داد. پومپئو در کنفرانس خبری در سوئیس گفت: «ما آماده ایم تا بدون پیش شرط با آنها گفت و گو داشته باشیم. ما آماده ایم با آنها سر میز مذاکره بنشینیم. اما تلاش های آمریکا برای مواجهه با فعالیت های بدخواهانه جمهوری اسلامی، این نیروی انقلابی، همچنان ادامه خواهد داشت.»

به نظر می رسد ترامپ در سیاست گذاری در قبال ایران روی طناب باریکی راه می رود. او به مشاورانش گفته می خواهد از جنگ اجتناب کند و با این حال، مقامات ارشد سیاست خارجی او را برای تشدید «کمپین اعمال فشار حداکثری» که بر پایه تحریم ها و نشان دادن نیروی نظامی استوار است، تحت فشار می گذارند. این پیشنهادها برای گفت و گو هم تلاشی برای حفظ وجهه معامله کننده رئیس جمهوری است و نشان می دهد که او اگرچه فشارهای مالی و اقتصادی علیه ایران را تشدید کرده، اما در عین حال به دنبال توافقی جدید است که این کشور را از دستیابی به تسلیحات هسته ای باز دارد.

دالی داسا کای یک تحلیلگر خاورمیانه در گروه تحقیقاتی شرکت «آر ای ان دی» گفت: «من فکر می کنم که دولت ترامپ سعی دارد تنش ها را کاهش دهد تا اظهارات اخیر رئیس جمهوری مبنی بر اینکه دوست دارد با ایران مذاکره کند را باور پذیر نشان دهد. اما مشکل این است که در اظهارات وزیر خارجه پومپئو هنوز از مذاکره در شرایطی صحبت می شود که ایران به مثابه یک کشور عادی رفتار کند. این لحن چندان برای ترغیب ایرانی ها به حضور پای میز مذاکره مناسب نیست، به ویژه اینکه سیاست های اعمال فشار حداکثری هم همچنان در حال اجرا هستند.»

پمپئو پیشتر اصرار داشت که پیش از آنکه ایالات متحده تحریم ها را لغو یا روابط دیپلماتیک و تجاری با ایران برقرار کند، این کشور باید با یک سری درخواست های آمریکا موافقت کند. اظهارات روز یکشنبه او پاسخی به اظهارات حسن روحانی رئیس جمهوری ایران بودند مبنی بر اینکه اگر ایالات متحده با رفتاری مبتنی بر احترام پای میز مذاکره بنشیند، ایران حاضر است که گفت و گو کند.

در همین حال، خبرگزاری مهر به نقل از سخنگوی وزارت خارجه ایران اعلام کرد که اظهارات پومپئو صرفا بازی با کلمات بوده است و آنچه برای تهران اهمیت دارد تغییر در رویکرد عمومی واشنگتن است.

ترامپ سال گذشته از توافق هسته ای با ایران خارج شد و مجددا تحریم های شدیدی را به این کشور تحمیل کرد. دولت او اخیرا یکی از شاخه های نظامی ایران را سازمان تروریستی خارجی خوانده و به معافیت 8 مشتری نفتی ایران از تحریم ها پایان داده و در واکنش به تهدیدهای نامعلوم برای منافع آمریکا در منطقه، گروه نظامی به منطقه اعزام کرده است. این در حالی است که کارشناسان هسته ای می گویند ایران همچنان به تعهدات خود در برجام پایبند است و کشورهای اروپایی هم هنوز در توافق هسته ای مانده و ایران را به ادامه پایبندی به آن ترغیب کرده اند. ماه پیش رئیس جمهوری ایران اعلام کرد که به اجرای بخشی از توافق هسته ای پایان خواهد داد و تولید سانتریفوژهای هسته ای را از سر خواهد گرفت، اما تاکید کرد که ایران «مسیر جنگ» را در پیش نمی گیرد و «مسیر دیپلماسی» را بر می گزیند.

پومپئو روز یکشنبه با ایگنازیو کاسیس وزیر امور خارجه سوئیس دیدار کردند و به گفت و گو درباره ایران و دیگر مسائل پرداختند. از زمان قطع روابط دیپلماتیک واشنگتن با تهران در سال 1980 میلادی، سوئیس نقش میانجی میان آنها را ایفا کرده است. کاسیس در این دیدار بر نیاز فوری به کاهش تنش ها بین ایالات متحده و ایران تاکید کرد و گفت سوئیس مایل به ایفای نقش به عنوان میانجی در هر گونه دیپلماسی است، اما به این شرط که هر دو کشور متعهد به مذاکره باشند. کاسیس افزود که تحریم های اعمال شده توسط دولت ترامپ رنج زیادی را به ایرانی ها تحمیل کرده و سوئیس آماده ارائه کمک های انسانی و کمک های غذایی است؛ اما دولت ترامپ باید با بانک ها اجازه دهد که پرداخت ها توسط ایران را انتقال دهند.

منبع: نیویورک تایمز / مترجم: طلا تسلیمی