اردوغان با «ایا صوفیه» به جنگ غرب می رود

دیپلماسی ایرانی: ناظران بر این اعتقادند که حالا که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه تلاش هایش برای عضویت در اتحادیه اروپا به نتیجه نرسیده است، خود را آماده می کند تا درگیری با غرب را به مرز انفجار برساند. ابزار او برای این کار هم تنش مذهبی است که علیهش به راه انداخته اند. به ویژه که عزم خود را جزم کرده تا «موزه ایا صوفیه» در استانبول را به «مسجد ایا صوفیه» تبدیل کند. 

اردوغان در یک مصاحبه تلویزیونی که چند شب پیش، قبل از انتخابات شورای شهر ترکیه، از شبکه "هبر" ترکیه پخش شد، گفت: «تبدیل ایا صوفیه به موزه اشتباه بزرگی بود، الآن وقت آن رسیده که این رویه عوض شود. بر این اساس دیگر ایا صوفیه موزه نخواهد بود و از این وضعیت خارج خواهد شد و از آن دیگر به عنوان مسجد یاد خواهیم کرد.»

وی در ادامه افزود: «دیگر ایا صوفیه موزه نامیده نخواهد شد، این اسم از آن زوده خواهد شد، آن را مسجد ایا صوفیه خواهیم نامید.»

اردوغان این تصمیم خود را «خواسته ملت ترکیه و جهان اسلام از سال ها پیش دانست.»

ناظران این خواسته اردوغان را نخستین اقدام مهم او از زمان تبدیل شدن حکومت در ترکیه از نظام پارلمانی به ریاستی می دانند. به اعتقاد آنها اردوغان تلاش دارد به این ترتیب آرای بیشتری را برای تبدیل ایا صوفیه از موزه به مسجد جذب کند.

اردوغان در این برنامه تلویزیونی همچنین گفت: «گردشگران از همه جا خواهند آمد تا مسجد ایا صوفیه نه موزه ایا صوفیه را ببینند همان طور که برای دیدن دو مسجد سلطان احمد و سلیمانیه به استانبول می آیند.»

ایا صوفیه نخستین بار به عنوان کلیسا بر ورودی تگنه بوسفور در قرن ششم میلادی ساخته شد و از معماری خیره کننده و بسیار زیبایی بهره می برد. این کلیسا بعد از سقوط قسطنطنیه به دست عثمانی ها در نیمه های قرن پانزدهم به مسجد تبدیل شد. در دوران مصطفی آتاتورک، معمار ترکیه نوین به این مسجد بی اعتنایی شد تا این که بعدا به موزه تبدیل شد. 

اردوغان در پاسخ به این سوال که در صورت تبدیل شدن ایا صوفیه به مسجد چه طرحی برای مقابله با واکنش های احتمالی دارد، گفت: «بعضی ها از ما می خواهند که این کار را نکنیم، در حالی که نسبت به بی حرمتی هایی که به مسجد الاقصی وقتی که سربازان اسرائیلی با پوتین هایشان وارد آن آن می شوند و قرآن ها را به زمین پرت می کنند، ساکتند. ما مسلمانیم و این کارها احساسات مردم ما را جریحه دار می کند. برای همین کسانی که نسبت به اتفاقاتی که در مسجد الاقصی می افتد ساکتند نمی توانند به ما یاد بدهند که چه بکنیم و چه نکنیم.»

قضیه تبدیل ایا صوفیه به مسجد زمانی مطرح شد که در میانه های ماه مارس به دو مسجد در نیوزیلند حمله شد و طی آن 50 نفر کشته و 50 نفر دیگر زخمی شدند. 

در سپتامبر 2018 دادگاه قانون اساسی ترکیه با این خواسته که به مسلمانان اجازه داده شود در موزه ایا صوفیه در استانبول نماز بخوانند مخالفت شد. موسسه مستقل حفاظت از میراث ترکیه که این تقاضا را داده بود این مخالفت را مغایر با آزادی بیان دانسته بود. 

در دهه سی قرن گذشته سکولارهای ترکیه مدرن دستور دادند تا ایا صوفیه به موزه تبدیل شود تا همه بتوانند به آن وارد شوند. سکولارهای ترکیه از این نگرانند که تحرکاتی برای تبدیل این مکان به مسجد آغاز شود.

فعالیت های اسلامی در داخل این مسجد در سال های اخیر و در دوران ریاست جمهوری رجب طیب اردوغان افزایش یافته است به گونه ای که در بعضی مناسبت ها در آن قرآن تلاوت می شود. 

در همین رابطه یونان که وضعیت میراث دوران بیزانس در استانبول را رصد می کند بارها درباره وضعیت ایا صوفیه و تبدیل آن از یک موزه سکولار به مسجد ابراز نگرانی کرده است.

منبع: ایلاف / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11