نیاز داعش به ایالات متحده برای بقا

نویسنده: اسکات ریتر

دیپلماسی ایرانی: جیمز ماتیس ژنرال پیشین نیروی دریایی و وزیر خارجه مستعفی ایالات متحده گفته: «هیچ جنگی تمام نمی شود مگر آنکه طرف مقابل به پایان آن اذعان کند. شاید ما فکر کنیم که تمام شده، شاید اعلام کنیم که تمام شده، اما در حقیقت، دشمن حق دارد نظرش را ابراز کند.» ماتیس این اظهارات را در سال 2012 و مدت ها پیش از آنکه رئیس جمهوری دونالد ترامپ در توئیتی غیرمنتظره پیروزی بر داعش را در عراق و سوریه اعلام کند، ابراز داشته است.

ترامپ 19 دسامبر در توئیتی نوشت: «ما داعش را در سوریه شکست دادیم و این تنها دلیل برای حضور در این کشور در دوران ریاست جمهوری ترامپ بوده است.» او بعدتر در یک پیام ویدئویی گفت: «پسران ما، مردان و زنان جوان ما اکنون به خانه باز می گردند. ما پیروز شدیم.»

اما حمله اخیر یک بمب گذار انتحاری به نیروهای آمریکایی در سوریه که داعش مدعی شده به جای آن صورت گرفته، با انتقادهای شدید از تصمیم گیری سریع ترامپ منجر شد. سناتور مارکو روبیو پس از این حمله در توئیتی نوشت: «اگر درست باشد، یادآوری تلخ برای این مساله خواهد بود که داعش شکست نخورده و به یک گروه شورشی خطرناک تبدیل شده است. اکنون وقت عقب نشینی از مبارزه علیه داعش نیست. این کار فقط آنها را قدرتمند و جسور می کند.»

اظهارات ماتیس هشداری زودهنگام درباره جشن های پیش از موعد بودند و در ابراز احساسات روبیو و دیگر منتقدان با دیدگاه مشابه هم هدف از حمله داعش به کلی نادیده گرفته شد. ایالات متحده در آستانه ترک سوریه بود که طبق باور روبیو و دیگران، به معنای پیروزی داعش بود. در چنین شرایطی چرا داعش بایستی به نیروهای آمریکایی حمله کند و شرایطی را برای روی گردانی از تصمیم ترامپ فراهم آورد و ارتش آمریکا را در سوریه نگه دارد؟

تا جایی که مساله به گشت های نظامی مربوط می شود، آخرین گشت نیروهای عملیات مشترک در 16 ژانویه در شهر منبج در شمال سوریه کاملا عادی بود. «تهدید» دو گانه بود. از یک سو، ارتش ترکیه و نیروهای تحت حمایت آن در حومه منبج فعالیت می کردند و هنوز هم در صورت خروج نیروهای آمریکایی تهدید اشغال منبج توسط آنها در تلاش برای اخران نیروهای کرد متحد با یگان های مدافع خلق وجود دارد. از سوی دیگر، داعش که یک گروه افراطی اسلامی است تا سال 2016 منبج را تحت اشغال داشته و «سلول های خفته آن» همچنان در منطقه باقی مانده اند. این تهدیدها تا آخرین گشت نیروهای عملیات مشترک حقیقتا وجود داشتند.

اما ظاهرا داعش یک عامل قابل توجه در برنامه امنیتی اجرا شده توسط نیروهای گشتی به حساب نمی آمده است. جلسه مربوطه در یک رستوران مشهور در خیابان اصلی منبج برگزار شد که صاحب آن با حمله داعش به این شهر از آن گریخته و بعد از آزادسازی آن بازگشته بود. این رستوران عمدتا محل هماهنگ سازی های نیروهای عملیات مشترک و پاتوق سربازان آمریکایی به شمار می رود.

اتفاقی که این هفته افتاد این بود که بمب گذار انتحاری داعش منتظر ورود نیروهای آمریکایی به رستوران شد و بعد در ورودی رستوران جلیقه انفجاری خود را منفجر کرد. در نتیجه این انفجار کارشناس اطلاعاتی آژانس اطلاعلاتی وزارت دفاع آمریکا، مترجم امریکایی او و دو سرباز آمریکایی دیگر کشته و سه سرباز آمریکایی زخمی شدند. 11 سوری از جمله 5 نیروی امنیتی منبج نیز جان خود را در این انفجار از دست دادند.

تصمیم ترامپ به خارج کردن نیروهای ایالات متحده از سوریه با موجی از مخالفت های مقامات بلندپایه مواجه شد و به استعفای جیمز ماتیس وزیر دفاع و برت مک گورک فرستاده ویژه ایالات متحده به ائتلاف جهانی تشکیل شده برای شکست داعش، انجامید. سناتور لیندزی گراهام این تصمیم را اشتباهی مشابه اشتباه باراک اوباما در خارج کردن نیروهای آمریکایی از عراق در ماه دسامبر 2011 توصیف کرد و گفت خروج آمریکا از سوریه یک پیروزی بزرگ برای داعش، ایران، بشار اسد رئیس جمهوری سوریه و روسیه خواهد بود.

ایران، سوریه و روسیه همه از تصمیم ترامپ حمایت کردند، اما داعش تا 16 ژانویه ساکت ماند. ماتیس گفته بود دشمن هم حق اظهارنظر دارد. داعش در 16 ژانویه 2019 نظر خود را اعلام کرد، اما آن نظری نبود که لیندزی گراهام و مارکو روبیو انتظارش را داشتند. حمله داعش در منبج یک اتفاق از پیش برنامه ریزی و محاسبه شده بود که هدف از آن ایجاد هرج و مرج در فرایند خروج نیروهای آمریکایی بود.

منبج شهری با جمعیت عمدتا عرب است. ایالات متحده شهرها با شورای شهر تحت رهبری اعراب را ابزاری برای کاهش نمایه کردی در شمال شرقی سوریه و ممانعت از پیشروی بیشتر ترک ها می داند و متعقد است که این نهادهای سیاسی با پایه و اساس عربی می توانند به طور موثر در برابر داعش مقاومت کنند.

اما این رویکرد عملی نیست. کردها هرگز به یک شورای شهر عربی خودمحتاری کامل نمی دهند که این مساله به تضمینی در برابر حمله ترکیه تبدیل شود. به علاوه، شوراهای شهری ضعیف و ناکارامد هستند و به همین دلیل محل مناسبی برای تثبیت حضور داعش به شمار می روند. تنها راهی که شورای شهری همچون منبج می تواند به موجودیت خود ادامه دهد، ماندن ایالات متحده در سوریه است.

رهبری داعش می داند که به محض اینکه دولت سوریه بتواند توجه کامل خود را به ریشه کن کردن این گروه معطوف کند، روزهای دوام آن به شماره خواهند افتاد. داعش از خلاء قدرت ایجاد شده در پی فروپاشی دولت مرکزی در عراق در پی حمله 2003 نیروهای آمریکایی و تضعیف قدرت مرکزی در سوریه در پی ناآرامی های داخلی در این کشور پدید آمد. اکنون که دولت عراق عمدتا با کمک ایران سراسر خاک این کشور را تحت کنترل درآورده است، تنها مناطق اندکی در سوریه تحت کنترل داعش مانده اند. ارتباط بین حضور نیروهای نظامی ایالات متحده و بقای داعش نباید از چشم کسی دور بماند؛ داعش برای زنده ماندن به ایالات متحده نیاز دارد.

برخلاف آنچه مخالفان تصمیم ترامپ درباره خارج کردن نیروهای آمریکا از سوریه گفتند، حمله به نیروهای گشتی در منبج تاییدی بر نادرست بودن این تصمیم نبود. آمریکایی ها ناخواسته داعش را قدرتمند کرده اند. خروج نیروهای ایالات متحده از سوریه خلاء ایجاد می کند و این فرصت را فراهم می آورد تا نیروهای سوری با حمایت روسیه و ایران داعش را شکست دهند و سرزمین های تحت کنترل آن را بازپس بگیرند. داعش با حمله به نیروهای آمریکایی در منبج نظر خود را ابراز داشت و به نفع ادامه حضور ایالات متحده در سوریه رای داد. آنهایی که از تصمیم ترامپ انتقاد می کنند یادشان باشد که رای آنها با رای داعش یکی است.
منبع: راشا اینسایدر / مترجم: طلا تسلیمی