جنگ های ناتمام جان بولتون

نویسنده: کارول جیاکومو

دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا گاهی اوقات کارهایی می کند که حتی می شود برای جان بولتون، مشاور امنیت ملی از خود راضی او هم دلسوزی کرد؛ در نهایت قرعه برای ارائه توضیح درباره تصمیمات خارجی تحریک کننده رئیس جمهوری عمدتا به بولتون تندخو، اما با تجربه می افتد. هفته گذشته بولتون به آنکارا سفر کرد تا درباره نقش آمریکا در جنگ سوریه با مقامات دولت ترکیه گفت و گو کند. اما رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه نه تنها برنامه دیدار با بولتون را لغو کرد، بلکه در انظار عمومی به انتقاد از او پرداخت.

اما چنین رفتارهای تحقیرآمیزی در برابر آنچه بولتون برای انجامش رفته بود، یعنی ممانعت از اقدام ترکیه علیه نیروهای کرد در سوریه که در مبارزه علیه داعش نقش قابل توجهی ایفا کردند، هیچ اهمیتی نداشت. اردوغان کردهای سوریه را تروریست می داند و معتقد است که آنها با کردهای ترکیه در جنگ با هدف تشکیل کشور مستقل متحد هستند. ماموریت دیپلماتیک بولتون به ویژه از آن جهت دشوار بود که ترکیه و کردها هر دو از شرکای ایالات متحده به شمار می روند. کردها در جنگ علیه داعش ایفای نقش کرده اند و طبق اظهارات ترامپ، پیشروی بدون آنها ممکن نبود. از سوی دیگر، ترک ها متحدان آمریکا در ناتو هستند و با آن پیمان رسمی دفاعی دارند. پایگاه هوایی اینجرلیک که برای عملیات نظامی آمریکا در خاورمیانه اهمیت زیادی دارد، در جنوب ترکیه واقع است.

احساس همدردی با بولتون محافظه کار از خود راضی دشوار به نظر می رسد. او در گذشته اشتباهات بزرگی مرتکب شده که از نمونه آنها می توان به حمایت ها از حمله به عراق در 2003 که به بی ثباتی در خاورمیانه انجامید و ایجاد سیستم تصمیم گیری در کاخ سفید که مباحثات را محدود می کند، اشاره کرد.

قطعا پیش از آن که به عنوان مشاور امنیت ملی انتخاب شود، می دانست که به رئیس جمهوری دمدمی مزاج خدمت خواهد کرد؛ با این حال، چالش های بولتون از جمله مجبور شدن به دفاع از سیاست های غیرقابل توجیه یا تصحیح اشتباهات ریاست جمهوری، بیش از اندازه بزرگ است. او در ماه اکتبر به روسیه سفر کرد تا به ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری این کشور درباره تصمیم ناگهانی و ناخوشایند ترامپ به خارج شدن از پیمان قدرت هسته ای میان برد (آی ان اف) توضیح دهد.

آخرین سفر بولتون به خاورمیانه هم با هدف دادن اطمینان به رهبران نگران منطقه ای درباره خروج آمریکا از سوریه صورت گرفت. اما این ماموریت پس از آنکه بولتون از ترکیه خواست از متحدان کرد آمریکا حمایت کند و وعده ماندن نیروهای آمریکایی در سوریه تا زمان شکست قطعی داعش را مطح کرد، با شکست مواجه شد. این با گفته های ترامپ در ماه دسامبر درباره شکست داعش و خروج نیروهای آمریکایی از سوریه ظرف 30 روز، متناقض به نظر می رسید. اردوغان در واکنش، اظهارات بولتون را «اشتباهی جدی» خواند و گفت: «ما نمی توانیم پیام بولتون را که از اسرائیل نقل شده بود، هضم کنیم.»

اگرچه تنش ها بین ترک ها و کردها از چندی پیش بالا گرفته بود، اما تصمیم ترامپ به خارج کردن نیروهای آمریکا از سوریه بحران را تشدید کرد.

تشکیلات سیاست خارجی در واشنگتن هنوز از شوک تصمیم ترامپ در قبال سوریه بیرون نیامده است؛ شوکی که جیمز ماتیس، وزیر دفاع و برت مک گرک، نماینده ویژه آمریکا در ائتلاف علیه داعش را وادار به استعفا کرد. اگرچه ترامپ گفته به پاکسازی داعش پایبند است و به ترکیه در این زمینه اعتماد دارد، اما فرماندهان پنتاگون شک دارند که اردوغان توان نظامی یا تمایلی به این کار داشته باشد. داعش هرگز نگرانی اصلی اردوغان در سوریه نبوده است؛ او سال ها در تلاش برای تقویت نیروهای مخالف بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه به جنگجویان این گروه افراطی اجازه داد از مرزهای ترکیه وارد سوریه شوند. هدف او از مدت ها پیش در هم شکستن نیروهای کردی بوده که باور داشته می خواهند در شمال سوریه خودمختاری تشکیل دهند.

با توجه به اینکه اتحاد واشنگتن با کردها سبب چنین اختلاف عمیقی بین آمریکا و ترکیه شد، می توان گفت که پنتاگون از ابتدای امر نمی بایست در جنگ با داعش تا این اندازه روی کردها حساب می کرد. اما از بین بردن داعش در اولویت بود و گذشته هم گذشته است. اکنون تصور خروج سریع آمریکایی ها بدون هیچ تضمین امنیتی برای کردها، یک فاجعه تمام عیار برای این گروه قومی محسوب می شود. یکی از راه حل های موجود برای کردها این است که به دنبال توافق امنیتی با سه قدرتی باشند که در حال حاضر کنترل بخش اعظم سوریه را در دست دارند. این قدرت ها دولت اسد، ایران و روسیه هستند.

اظهارات بولتون و مایک پومپئو وزیر امور خارجه آمریکا از تلاش های آنها برای به حداقل رساندن آسیب های ناشی از تصمیم های غیرمنتظره ترامپ حکایت دارد. اما احتمالا در مورد این یکی، زمان کافی نخواهند داشت چراکه یک سخنگوی پنتاگون جمعه گذشته اعلام کرد ایالات متحده خارج کردن تجهیزات نظامی از سوریه را آغاز کرده است.

منبع: نیویورک تایمز / مترجم: طلا تسلیمی