آمریکا در گیر و دار مستثنی کردن سوئیفت از تحریم ها

نویسنده: بنی آونی

دیپلماسی ایرانی: در حالی که زمان دور بعدی تحریم های دردناک ایران تقریبا فرا رسیده، رهبران اروپایی سعی دارند آنها را به چالش بکشند و به نظر می رسد استیو منوچین، وزیر خزانه داری ایالات متحده، هم طرف آنها را گرفته است. سوال این است که دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا اجازه می دهد که دیدگاه منوچین سبب شود او ضعیف به نظر برسد یا اینکه همچنان طرف حامیان سرسخت تحریم ها همچون جان بولتون مشاور امنیت ملی را می گیرد؟

مساله مورد مناقشه دسترسی بانک های ایرانی به نظام کلیدی مالی موسوم به «جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی / سوئیفت» است. مخالفان سرسخت ایران در واشنگتن معتقدند که قطع دسترسی به سوئیفت که پایگاه آن در بلژیک قرار دارد، برای محدودسازی مشارکت ایران در نظام مالی جهانی ضروری است.

چهارم نوامبر که آمریکا تحریم های جدیدی را علیه ایران اعمال می کند و صادرات نفتی و بانک های این کشور را هدف می گیرد، باید مشخص شود که تحریم ها قطع دسترسی به سوئیفت را نیز در بر می گیرند یا خیر. چنین تحریم هایی می تواند بخش انرژی ایران را که پشتوانه اقتصاد این کشور به شمار می رود، فلج کنند و شاید هم اقتصاد بحران زده این کشور را به کلی دچار رکود سازند. شاید در چنین شرایطی، تحریم ها همانطوری که ترامپ بارها گفته به دستیابی به یک توافق هسته ای بهتر از آنچه دولت باراک اوباما به دست آورده، منجر شوند.

اما امکان فروش پنهانی نفت وجود دارد و ایران می تواند تحریم ها را دور بزند و سوئیفت که تبادلات مالی ایمن، ساده و قابل اعتماد را تسهیل می سازد، کلید فرار ایران از تحریم ها خواهد بود. اکنون به نظر می رسد دولت ترامپ به طور جدی به مستثنی کردن سوئیفت از تحریم ها علیه ایران می اندیشد. گفته شده که وزارت خزانه داری از سیا تهیه گزارشی را خواستار شده که نشان دهنده اهمیت مستثنی کردن سوئیفت است. این در حالی است که رسانه های اسرائیلی هفت گذشته به نقل از منوچین نوشته بودند مستثنی کردن سوئیفت از تحریم ها در برنامه های دولت آمریکا نیست.

اما منوچین در جدیدترین اظهارات خود در این زمینه به وال استریت ژورنال گفته: «هدف ما این است که مطمئن شویم نهادهای مالی تبادلات هدف گرفته شده در تحریم ها را انجام نمی دهند، اما احتمالا دسترسی برخی از بانک های ایرانی به سوئیفت حفظ خواهد شد.»

مخالفان ایران در واشنگتن این اقدام کاخ سفید را اشتباهی بزرگ می دانند و معتقدند برای موثر واقع شدن تحریم ها، باید فشار حداکثری علیه ایران اعمال و دسترسی این کشور را به سوئیفت قطع کرد؛ اما مخالفان تحریم ها معتقدند قطع کامل دسترسی به سوئیفت ایران را وادار می سازد تا به مبادلاتی روی آورد که برای تجارت الکترونیکی امروز نامناسب هستند. برای نمونه هم می توان به تلاش مقامات ترک برای کمک به ایران در دور زدن از تحریم ها با استفاده از طلا اشاره کرد.

در دور قبلی تحریم ها علیه ایران که از سوی دولت باراک اوباما صورت گرفت، هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه وقت گفت که قطع کامل دسترسی ایران به سوئیفت راهکاری موثر برای انزوای بیشتر ایران به حساب می آید و پس از آن اوباما و کنگره سوئیفت را نیز در تحریم ها مدنظر قرار دادند.

اما اکنون مقامات وزارت خزانه داری می گویند نگران این هستند که دیگر بازیکنان جهانی در اقدامی رقابتی با آمریکا، نسخه دیگری از سوئیفت ایجاد کنند. چین و روسیه از مدت ها پیش تهدید کرده اند که قدرت ایالات متحده را در بازارهای جهانی از طریق جایگزین کردن نظام بانکداری مبتنی با دلار با ارزهای محلی، به چالش خواهند کشید.

فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در ماه سپتامبر از برنامه این بلوک برای ایجاد «ابزار مالی با هدف خاص» سخن گفت که هدف از آن تسهیل معاملات با ایران پس از تحریم هاست. این ابزار مالی خاص در حال حاضر در بن بست مسائل اداری گیر کرده و هنوز نتوانسته است شرکت های اروپایی را از ترک ایران باز دارد.

در سوی دیگر ماجرا، این مساله مطرح است که مستثنی کردن سوئیفت از تحریم ها علیه ایران، به تضعیف تحریم ها خواهد انجامید و در نهایت آمریکا نخواهد توانست کار زیادی در اعمال فشار علیه ایران و وادار کردنش به مذاکره مجدد بر سر برجام دست یابد. با همه این اوصاف، این سوال پیش می آید که رئیس جمهوری آمریکا برای رویارویی با ایران حقیقتا چه برنامه ای دارد؟

منبع: نیویورک پست / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34