تلاش مشترک برای نجات برجام

نویسنده: طلا تسلیمی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی

دیپلماسی ایرانی: در حالی که دونالد ترامپ به رغم تلاش های مشاوران کاخ سفید و انتقادهای متحدان دیرینه آمریکا برای هدف گرفتن ایران در نشست های مجمع عمومی سازمان ملل و شورای امنیت سازمان ملل متحد آماده می شود، دیگر امضا کنندگان برجام درصدد نجات توافق هسته ای و خنثی سازی فشارهای واشنگتن بر تهران برآمده اند.

وزرای امور خارجه کشورهای روسیه، چین، فرانسه، آلمان، بریتانیا و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دوشنبه شب بر لزوم تلاش برای ادامه تجارت با ایران به رغم تحریم‌های آمریکا که از ماه نوامبر اجرایی می شود، تاکید کردند و طبق بیانیه مشترکی که پس از نشست صادر شد، قرار است ساز و کار مالی جدیدی ایجاد کنند که امکان تجارت با ایران از جمله انجام معاملات نفتی را فراهم می آورد.

فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در گفت و گو با خبرنگاران در حاشیه مجمع عمومی در نیویورک اظهار داشت که «ابتکار عمل» ایجاد مکانیزمی ویژه، «پرداخت های مربوط به صادرات ایران از جمله صادرات نفت» را تسهیل و به فعالان اقتصادی که به دنبال «تجارت مشروع» با ایران هستند، کمک می کند.

جان سیسیلیانو در مطلبی در واشنگتن اگزماینر از این توافق به عنوان اقدامی در جهت «به چالش کشیدن» ترامپ در زمینه تجارت نفت با ایران نام برد و یادآور شد که اتحادیه اروپا و ایران هر دو باور دارند که توافق هسته ای پابرجاست و آژانس بین المللی انرژی اتمی هم تاکنون 12 مرتبه تایید کرده که ایران به تعهداتش در برجام پایبند بوده است.

الجزیره هم نوشت اتحادیه اروپا و ایران بر سر نظام جدید مالی برای دور زدن تحریم های ایالات متحده توافق کرده اند.

دونالد ترامپ در ماه مه در اقدامی یک جانبه از توافق هسته ای ایران خارج شد و از برنامه خود برای اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران خبر داد. واشنگتن تاکید کرده هدف نهایی اش متوقف کردن درآمد ایران از صادرات انرژی است و همچنین کشورها و شرکت های خارجی از جمله اروپایی ها را تهدید کرده در صورت ادامه معامله با ایران هدف تحریم های ثانویه آمریکا قرار خواهند گرفت. اما چین و روسیه که از متحدان دیرینه ایران به شمار می روند و طرف های اروپایی برجام، توافق هسته ای را برای نظم و امنیت بین المللی ضروری می دانند و سعی در حفظ آن دارند.

فدریکا موگرینی پس از جلسه ای که پشت درهای بسته برگزار شد، گفت: «از نظر عملی، این بدان معناست که کشورهای عضو اتحادیه اروپا یک نهاد حقوقی ایجاد خواهند کرد که تبادلات مالی مشروع با ایران را تسهیل می کند و امکان ادامه تجارت با ایران را طبق قوانین اتحادیه اروپا برای شرکت های اروپایی فراهم می آورد و امکان استفاده از آن توسط دیگر شرکا در سراسر جهان وجود دارد.» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا افزود که تصمیم به ایجاد چنین ابزار مالی مدتی است که توسط کارشناسان فنی مورد برسی قرار گرفته و جلسات دیگری برای مذاکره بر سر جزئیات، برگزار خواهد شد.

ترامپ که از زمان کمپین های انتخاباتی از توافق هسته ای حاصل شده در دوره باراک اوباما انتقاد می کرد، سال گذشته در سخنرانی خود در مجمع عمومی وعده پاره کردن برجام را مطرح کرد و از ماه مه که به این وعده عمل کرده، در صدد اعمال فشار بر تهران برای ترغیب آن به بازگشت بر سر میز مذاکره برآمده است. اما مقامات ایران بارها اعلام کرده اند که اظهارات چندگانه ترامپ از جمله توئیت های تهدیدآمیز او و درخواست هایش برای دیدار بی قید و شرط با حسن روحانی جایی برای اطمینان به دولت آمریکا نمی گذارد.

اما ایران تنها کشوری نیست که به ایالات متحده اعتمادی ندارد. کشورهای اروپایی که متحد دیرینه آمریکا محسوب می شوند هم در زمینه های بسیاری از جمله تعرفه های مازاد بر واردات فولاد و آلومینیوم به آمریکا، رویکرد شدیدالحن ترامپ در قبال سازمان های چندجانبه و توافق هسته ای ایران، با واشنگتن به مشکل برخورده اند.

فرناز فصیحی در وال استریت ژورنال نوشت، اقدام اروپا برای ایجاد ابزار مالی ویژه برای حفظ روابط تجاری با ایران، انتقادی آشکار از سیاست رئیس جمهوری ترامپ در قبال ایران و تصمیمش به خروج از توافق هسته ای بود و صحنه را برای مواجهه مستقیم بین ایالات متحده و اروپا در روزهای پیش رو در مجمع عمومی سازمان ملل، آماده کرد.