دیکتاتور و دیپلمات

کریستوفر هیل

دیپلماسی ایرانی: در سال 2005 وقتی من مذاکره کننده ی ارشد آمریکا در مذاکرات شش جانبه ی برنامه ی هسته ای کره شمالی بودم، به دستورالعمل نشست اول نگاه انداختم و دیدم ضیافتی از طرف چین با حضور هیئتی از کره ی شمالی برگزار خواهد شد. اگر قرار بود در آن ضیافت به سلامتی هم نوشیدنی بنوشند من نباید به آنها ملحق می شدم. من می بایست به حالت دست به سینه و اخم کرده آنجا می نشستم تا زمانی که همه میز را ترک کنند. بعد ها، وقتی برای اولین بار به کره شمالی سفر کردم، به من دستور داده شده بود که به میزبان لبخند نزنم و با خشم به آنها نگاه کنم.

دونالد ترامپ به وضح این دستور العمل را تغییر داده است. در واقع با تمجید بی پایانش از کیم جونگ اون، آن سلام نظامی ناشیانه و ناگهانی به یکی از ژنرال های کیم و تایید تمام مسائل مربوط به کره شمالی (به ویژه پتانسیل توسعه ی ساخت و ساز در سواحل)، دیگر جایی برای این ادعا که آمریکا می خواهد ارزش های گسترده تری را ترقی ببخشد، نگذاشته است.

در سپتامبر 1995، در ماه آخر جنگ بوسنی، هیئت آمریکایی در مذاکرات صلح به ریاست معاون وزیر امور خارجه، ریچارد هالبروک، برای گفتگو با دیکتاتور صربستان، اسلوبودان میلوشویچ، به بلگراد آمد. بنا به گفته میلوشویچ، او نمی توانست صرب های بوسنی را مجبور کند تا سلاح های سنگین خود را کنار گذاشته و محاصره خونین سارایوو را پایان دهند. او از هالبروک خواست تا با رهبران صرب بوسنی، رادوان کاراجیچ و راتکو ملادیچ ملاقات کند، هر دو آنها بعدها به ارتکاب جنایات جنگی محکوم شدند. هولبروک پرسید که آنها کجا هستند. میلوشویچ پاسخ داد: "در آن ویلا" هولبروک گفت: "آیا من می توانم به آنجا بروم؟"

هولبروک به سرعت هیأت ما را برای یک گفتگو دور هم جمع کرد. از من پرسید: "آیا باید با آنها دیدار کنیم؟ و اگر دیدار کنیم، من باید با آنها دست بدهم؟" من که به صدها هزار مردم سارایوو فکر می کردم – که خیلی هایشان کشته شده بودند و عده ای نیز به خاطر محاصره با گرسنگی دست و پنجه نرم می کردند – گفتم: "با آنها دست بده و بگذار این مسئله تمام شود و به خانه برگردیم." ما این کار را انجام دادیم. روز بعد محاصره ی سارایوو برداشته شد.

معلوم نیست که دست دادن در موفقیت یک مذاکره تاثیر دارد یا نه، اما کم پیش آمده که خشم و عصبانیت بتواند یک مذاکره را با موفقیت به سرانجام برساند. در المپیک زمستانی پیونگ چانگ امسال، مایک پنس، معاون رئیس جمهور، قرار بود با نماینده کره شمالی دیدار کند. پنس با لحنی جدی نکاتی را قبل از نشست مطرح کرد. مقامات کره شمالی به سرعت نشست را کنسل کردند. انگار از خودشان پرسیده بودند، فایده اش چیست؟

در طول مدتی که درگیر مذاکرات شش جانبه بودم، سعی کردم زبانی منتقدانه علیه کره ی شمالی نداشته باشم. چون می دانستم قرار است در آینده دوباره با آنها دیدار کنم و اینکه، شاید قاطعیت نشان دادن در واشینگتن به دردم می خورد اما در اولین قدم های یک مذاکره برای خلع سلاح هسته ای کره شمالی، به من کمکی نمی کرد. خیلی فرق می کند که شما در یک برنامه ی تلویزیونی با جدیت صحبت کنید تا اینکه روبروی مقامات کره شمالی بنشینید. دیپلماسی مستقیم، ابزاری جدی برای رسیدن به یک نتیجه ی جدی است. از دور قیافه گرفتن در این دیپلماسی جایی ندارد.

هر دیپلماتی که از جانب کشورش در یک مذاکره شرکت می کند باید هدفمند حاضر شود، به این معنی که در مورد نتیجه مطلوب و بهترین راه برای رسیدن به آن، بصیرت کامل داشته باشد. در نشست سنگاپور، مسئله بر سر برنامه سلاح های هسته ای کره شمالی بود. بقیه ی مسائل اهمیتی نداشت.

زمان مشخص می کند که آیا کره شمالی ها ابراز احساسات ترامپ را جبران خواهند کرد یا نه. در این نشست کیم تعهد چندانی نداد و احتمالا شوکه شده بود که برای اولین بار یک رئیس جمهور آمریکا نگرانی کره شمالی در مورد تمرینات نظامی مشترک آمریکا با کره جنوبی (که کره شمالی می دانست ماهیت دفاعی دارد)، را پذیرفته است. این امتیاز زیادی بزرگ بود و به هر حال باید آن را پس بگیرد. باید یک چهارچوب برای صلح و امنیت که همه ی طرف های دخیل در ماجرا - کره جنوبی، ژاپن، روسیه و چین – در آن حضور دارند، طراحی شود

مسئله ی حقوق بشر در کره ی شمالی، که در بدترین شرایط قرار دارد، نیز باید در آینده مورد توجه قرار گیرد. اما در حال حاضر، برنامه هسته ای کره شمالی باید در راس هر دستور کار مذاکره قرار گیرد.

اینکه رویکرد ترامپ در قبال کره شمالی موثر خواهد بود یا نه، بستگی به دیپلماسی پس از نشست سنگاپور دارد. مایک پومپئو، وزیر امور خارجه، اکنون نوبت شما است.

منبع: پراجکت سیندیکیت / ترجمه دیپلماسی ایرانی / 33