یمن، میدان تقابل سنا و دولت ترامپ

دیپلماسی ایرانی: جنگ یمن به موضوع جدید اختلاف میان کنگره و دولت ایالات متحده تبدیل شده است. جیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا که برای گفت وگو بر سر بحران یمن به عمان سفر کرده است اعلام کرد نظامیان آمریکایی در کنار نظامیان امارات در یمن علیه القاعده می جنگند. به گفته متیس این عملیات تنها به مقابله با داعش محدود نمی شود و در ماه های اخیر علیه داعش نیز در شبه جزیره عرب عملیات هایی انجام شده است.
وزیر دفاع ایالات متحده آزادسازی مکلا در یمن را یکی از نمونه های موفق همکاری امارات و آمریکا دانست و گفت: «مکلا به مدت یک سال در کنترل القاعده بود و امارات متحده عربی به کمک آمریکا و کمک های اطلاعاتی واشنگتن، با هماهنگی و سازماندهی قبایل محلی توانست این شهر را پس از یک سال و طی کمتر از دو روز آزاد کند.» حمایت جیمز متیس از حضور نظامی آمریکا در یکی از جبهه های جنگ یمن در حالی مطرح می شود که سنای آمریکا قصد دارد با تصویب پیش نویسی قانونی، خواستار توقف حمایت نظامی واشنگتن از عربستان و متحدانش در جنگ یمن شود. پیش نویش قانون سنای آمریکا در حالی قرار است به رأی گذاشته شود که حدود 40 سازمان غیردولتی است که از سناتورهای آمریکایی خواسته اند تا از طرح ارائه شده از سوی سناتور برنی سندرز، کریس مورفی و مایک لی که ارائه کرده اند، حمایت کنند.
پیش نویس این قانون مذکور خواستار رأی گیری درباره ماموریت ارتش آمریکا در مورد نقش نظامی این کشور در یمن براساس قانون اختیارات جنگ شده است. مخالفان حضور نظامی آمریکا در یمن و کمک های نظامی این کشور به عربستان و متحدانش در جنگ یمن، رأی گیری در مورد این پیش نویس را بهترین فرصت برای پایان کمک نظامی به عربستان در این جنگ می دانند. جنگ یمن که در آستانه ورود به سومین سال خود است باعث رقم خوردن وضعیت وخیم انسانی در این کشور شده و گسترش وبا و قحطی نگرانی سازمان ملل و نهادهای حقوق بشری را برانگیخته است. در صورتی که در این رأی گیری، سناتور ها به پیش نویس ارائه شده از سوی سه سناتور آمریکایی رأی مثبت دهند، شاهد پایان مشارکت مستقیم و غیر مستقیم ایالات متحده در جنگ یمن خواهیم بود و ورود مجدد به این جنگ نیاز به مصوبه کنگره آمریکا خواهد داشت.
برنی سندرز یکی از سناتورهای ارائه کننده این طرح گفته است که «آمریکا در حالی در جنگ یمن به طور مستقیم و غیر مستقیم حضور دارد که این حضور مجوز اعلام جنگ و استفاده از نیروی نظامی در جنگ یمن را از سوی کنگره دریافت نکرده است. بر همین اساس این حضور غیر قانونی است. کنگره باید از طریق پیش نویس قانونی بر نقش قانونی خود تأکید کند.» استناد سه سناتوری که این پیش نویس را ارائه کرده اند بندی از قانون نیروهای جنگی که در سال 1973 تصویب شده است که براساس آن هر کدام از اعضای مجلس نمایندگان و سنا اجازه می یابند تا لایحه ای در مورد عقب نشینی نیروهای مسلح ایالات متحده از جنگ را مطرح کنند.
این قانون شامل حضور نظامی یا حمایت های نظامی از جنگ هایی می شود که بدون کسب موافقت کنگره صورت گرفته باشد. براساس اعلام پنتاگون، نیروهای آمریکایی در جریان عملیات عربستان و متحدانش در جنگ علیه حوثی های یمن اقدام به سوخت رسانی به جنگنده های ائتلاف عربستان و ارائه اطلاعات در مورد اهداف نظامی می کنند. سنای ایالات متحده در حالی قصد رأی گیری در مورد حضور آمریکا در جنگ یمن را دارد که طی ماه های اخیر و با گسترده تر شدن بحران انسانی در این کشور اعتراض های بین المللی به تجهیز عربستان شدت گرفته است. عربستان در این جنگ از جنگنده ها، بمب ها و موشک های خریداری شده از سوی ایالات متحده استفاده می کند.
این عملیات ریاض تاکنون جان هزاران غیرنظامی را در یمن گرفته و بیمارستان ها، مدارس و مناطق مسکونی زیادی را نابود کرده است. از سوی دیگر ائتلاف عربستان با محاصره زمینی، هوایی و دریایی یمن مانع از ارسال کمک های دارویی، بهداشتی و غذایی به این کشور شده تا بدترین قحطی جهان طی دهه های اخیر در یمن ثبت شود. همچنین هدف قرار دادن زیرساخت های بهداشتی و آبی یمن به شیوع وبا و بیماری های واگیردار دیگر منجر شده است. مخالفت ها با کمک نظامی به ائتلاف عربستان تنها ایالات متحده را هدف قرار نداده و بریتانیا و آلمان نیز به عنوان دیگر صادرکنندگان عمده تسلیحات نظامی به عربستان مورد انتقاد قرار گرفته اند.

تشدید بحران
براساس آمار سازمان ملل از زمان آغاز جنگ یمن در ماه مارس 2015، حداقل 10 هزار غیرنظامی در یمن کشته شده اند، اما پیش بینی می شود به دلیل عدم دسترسی بازرسان و امدادگران سازمان ملل این آمار فراتر از رقم اعلام شده باشد. در همین حال بیش از سه میلیون نفر آواره شده و صدها هزار نفر نیز با توجه به گسترش وبا و قحطی، کشورشان را ترک کرده اند. یمن که قبل از حمله ائتلاف عربستان نیز فقیرترین کشور خاورمیانه به شمار می آمد وابستگی زیادی به واردات دارد و عربستان با توجه به این واقعیت و برای تحت فشار قرار دادن حوثی ها اقدام به محاصره دریایی، زمینی و دریایی این کشور کرده است.
با وجود اعتراض های بین المللی همچنان هم ایالات متحده و بریتانیا با ادامه فروش اسلحه و کمک های لجستیکی و نظامی عملا از ائتلاف عربستان حمایت کرده اند. چرا که بدون ارسال تسلیحات نظامی خارجی حضور در جنگ یمن برای عربستان دشوار خواهد بود. در همین حال طی بیش از 15 سال اخیر ایالات متحده نزدیک به 120 میلیون دلار هم به تجهیز نیروهای علی عبدالله صالح، رئیس جمهوری پیشین یمن اختصاص داده است.
نزدیک به سه سال پیش با فرار عبد ربه منصور هادی رئیس جمهور وقت یمن، محمد بن سلمان پسر ملک سلمان پادشاه عربستان و با همراهی امارات متحده عربی، بحرین و تعدادی دیگر از کشورهای عربی و آفریقایی و برای بازگرداندن هادی به قدرت حملات هوایی به یمن را آغاز کرد. نظامیان عربستان در ابتدای عملیات ادعا کرده بودند که طی کمتر از دو ماه، حوثی ها را شکست خواهند داد و عبد ربه منصور هادی دوباره بر کرسی ریاست جمهوری خواهد نشست.
به این ترتیب شورای امنیت سازمان ملل هم در حمایت از ریاض این عملیات را قانونی اعلام کرد، اما در حال حاضر نزدیک به سه سال از این حملات می گذرد و حتی استفاده از بمب های خوشه ای و حملات گسترده به مواضع حوثی ها با وجود آن که این گروه را در برخی نقاط وادار به عقب نشینی کرده، اما نتوانسته اهداف ریاض و متحدانش را تأمین کند و با توجه به بحران انسانی در این کشور فشارها به عربستان برای پایان دادن به این عملیات افزایش
یافته است.
در این مدت عربستان حملات زمینی کوتاهی نیز با استفاده از تجهیزات آمریکایی و حمایت اطلاعاتی این کشور انجام داد. در می 2017 ارتش عربستان، صعده یکی از شهرهای مهم یمن را هدفی نظامی اعلام کرد و طی دو ماه در عملیات هوایی و زمینی تقریبا تمام زیرساخت های این شهر را از بین برد. حمایت های نظامی آمریکا از عربستان محدود به دولت دونالد ترامپ نمی شود. آمریکا در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، هم نزدیک به 120 میلیارد دلار تجهیزات جنگی از جمله ناو، سیستم های دفاع هوایی و تانک در اختیار عربستان قرارداد.
در اواخر دولت اوباما و با گسترده تر شدن بحران انسانی در یمن، جان کری وزیر خارجه آمریکا تلاش کرد تا با کمک کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس میان حوثی ها و عبد ربه منصور هادی میانجی گری کند که در آن ناکام ماند. با روی کار آمدن دونالد ترامپ و با وجود آن که او وعده داده بود تا در سیاست خارجی و هزینه های نظامی خارجی کشورش تجدید نظر اساسی کند، اما در عمل طی بیش از یک سال اخیر نه تنها حمایت های نظامی آمریکا از عربستان کاهش نیافت بلکه قراردادهای نظامی تازه ای نیز میان واشنگتن و ریاض منعقد شد.
ترامپ در ماه می 2017 و در میانه اعتراض ها نسبت به فاجعه انسانی در یمن به عربستان سفر کرد و قرارداد نظامی 110 میلیارد دلاری با این کشور به امضا رساند. رسانه های آمریکایی نقش جارد کوشنر داماد و مشاور ویژه ترامپ را در انعقاد این قرار داد بسیار کلیدی می دانند. از سوی دیگر محمد بن سلمان نیز که علاوه بر وزارت دفاع، به مقام ولیعهدی عربستان ارتقا یافته، علاقه زیادی به بهبود رابطه با ایالات متحده دارد و تلاش می کند سردی رابطه دو کشور در دوران ریاست جمهوری اوباما را پشت سر بگذارد.
در همین راستا بود که ترامپ در جریان سفر به ریاض اشاره ای به حقوق بشر نکرد. این در حالی است که رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا در میانه ارسال تسلیحات نظامی کشورش به عربستان، اعلام کرد ایالات متحده برای پایان دادن به جنگ یمن و کاهش تلفات غیرنظامیان در این کشور با متحدان عرب خود رایزنی می کند. با این حال طی بیش از هشت ماهی که از سفر ترامپ به عربستان می گذرد نه تنها بحران انسانی در یمن کاهش نیافته بلکه براساس گزارش یونسکو تبدیل به «وخیم ترین بحران انسانی در جهان» شده است. در این مدت و با وجود اعتراض های بین المللی، افزایش فروش تجهیزات نظامی آمریکا به عربستان، باعث شده تا آتش حملات این کشور در یمن شعله ور تر شود.

گاردین/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/33