مسیر القاعده پیش روی افراط گرایان داعش

دانیل بایمن

دیپلماسی ایرانی: داعش روی طناب راه می رود اما هنوز امکان بازگشتش وجود دارد. ائتلاف به رهبری ایالات متحده این گروه را از اکثر قلمروهای اش در عراق و سوریه بیرون رانده است و همزمان اغلب استان های خودخوانده این گروه در سایر اقلیم جهان اسلامی یا خلافت خود را از دست رفته و یا تضعیف شده اند. در ماه جولای ایالات متحده با پشتیبانی نیروهای محلی موصل، بزرگترین دژ داعش در عراق را پس گرفت و در ماه اکتبر نیز رقه، پایتخت خودخوانده داعش در سوریه آزاد شد. خلافت ممکن است در حد ایده کماکان وجود داشته باشد. برت مک گورک، نماینده ایالات متحده در ائتلاف ضد داعش می گوید، گروهی جهادی که قدرتمندترین گروه در تاریخ مدرن بود، اینک به حال نزار افتاده و آرمانی شکست خورده است.

با وجود این دستاوردهای چشمگیر، ایالات متحده هنوز برای شکست این گروه مهیا نیست. داعش ممکن است دست به اقداماتی بزند که سلفش القاعده پس از پاکسازی در عراق و در لبه شکست به آن روی آورد: رفتن به زیر زمین، بر هم آشفتن سیاسی و دامن زدن به فرقه گرایی؛ زمینه سازی برای شورش و بعد دوباره بازگشت و غرش. ایالات متحده برای مقابله با این چرخه نمی تواند به شرکایش متکی باشد، چرا که متحدان محلی در عراق و سوریه برای حکمرانی و اداره عملیات موثر ضد شورش ناآماده هستند. نهایتا اینکه مفهوم داعش تکثیر شونده و خطرناک است و ممکن است در آینده از سوی داعش و یا سازمان هایی که جانشینش می شوند مورد بهره برداری قرار گیرد. در نتیجه فعالیت های تروریستی داعش در سطح منطقه ای و بین المللی تروریستی، همین حالا نیز علی رغم عقب نشینی های در قلمرو در سطح بالایی قرار دارد و احتمالا ادامه خواهد یافت و شاید حتی در آینده نزدیک قدرتمند تر هم بشود.

پرزیدنت دونالد ترامپ چندین سیاست ضد تروریستی مثبت را آغاز کرد یا ادامه داد، اما همزمان ابتکار عمل هایی به خرج داد که خطرات برآمده از داعش را تشدید کرد. دولت آمریکا روابط با متحدان مهمی همچون عربستان سعودی را بهبود بخشید و نبرد نظامی که در زمان دولت باراک اوباما آغاز شده بود را ادامه داد تا به طور پیشرونده داعش را از مقرش در عراق و سوریه بیرون براند. هر چند که لفاظی ها و سیاست های دولت علیه مسلمانان احتمالا برخی از مسلمانان آمریکایی را بیگانه خواهد ساخت و به رادیکالیزه شدن و به نوعی همکاری دلسرد کننده میان تشکل های اسلامی با پلیس و سازمان های اطلاعاتی منجر خواهد شد. به علاوه آغوش باز دولت به روی عربستان سعودی در خاورمیانه باعث بالا رفتن فرقه گرایی خواهد شد که داعش و دیگر گروه های فکری شبیه از آن تغذیه خواهند کرد.

نهایتا، کاهش کمک های خارجی، بودجه وزارت امور خارجه و شماری از سازمان های امنیتی باعث تزلزل دستگاه دیپلماسی و توانایی ایالات متحده در حل و فصل منازعات حواهد شد، تمام این ها برای جنگ با گروه های جهادی و ممانعت از گسترش آنها در حوزه های جدید ضروری است. هر چند به نظر می آید وقوع بسیاری از تغییرات مثبت در دولت ترامپ غیر محتمل است، اقداماتی که در جنگ علیه داعش موثرتر خواهد بود عبارت است از تلاش برای آموزش نظامی متحدان و سرویس های امنیتی آنها، البته با در نظر داشتن انتظارات واقع بینانه. دولت ترامپ و رهبران ایالات متحده به طور کلی می بایست انعطاف پذیری آمریکا را تقویت کنند، امری که سیاست های کنونی باعث تضعیف آن شده است.

داعش در طی دو سال گذشته به طور مداوم شکست هایی را تجربه کرده است. از همه مهمتر پایگاه های اش در سوریه و عراق به طور چشمگیری تضعیف شده است.  پاییز 2014 داعش کنترل اغلب شرق سوریه و غرب عراق، شامل رقه، موصل و تکریت را در اختیار داشت و تا بهار 2015 این گروه رمادی در عراق و پالمیرا در سوریه را نیز تصاحب کرده بود و همزمان خلافت خودخوانده اش در لیبی شهر سرت را تصرف کرده بود. از آن زمان ترکیبی از نیروهای دولتی عراق، شبه نظامیان کرد، نیروهای قبایل محلی و دیگران در شهرهای اصلی سوریه و عراق این گروه را تحت فشار قرار دادند. داغش احتمالا تمام قلمروی خود در عراق و سوریه را طی ماه های آتی از دست خواهد داد.

منبع : نشنال اینترست / ترجمه تحریریه دیپلمای ایرانی / 33