سیاست برجامی ترامپ محکوم به شکست است

نویسنده: حسن بهشتی پور، تحلیلگر مسائل بین الملل

دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ در نخستین سخنرانی خود به عنوان رئیس جمهور آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل، تلاش کرد برجام را یک توافق بد برای افکار عمومی مردم دنیا معرفی کند اما در عمل بخاطر آنکه تحلیل او به صورت یکجانبه و انفعالی ارائه شد نتوانست مخالفان سیاست های غیرمنطقی خود را متقاعد کند.

ترامپ به این واقعیت توجه ندارد که برجام یک توافق جمعی حداقلی برای طرف های مذاکره کننده بوده است، زیرا برجام زمانی به نتیجه رسید که تمام طرف های مذاکره کننده از بخشی از خواسته های خود گذشتند و دیدگاه ها و نظرات خود را به هم نزدیک کردند تا بتوانند به یک توافق جامع دست پیدا کنند. اگرچه در این توافق نواقصی دیده می شود اما در آن برهه تاریخی برجام بهترین توافقی بود که می توانست به دست بیاید.

اگر قرار بود همه طرف های مذاکره کننده به آنچه که در نهایت می خواستند دست پیدا کنند اصولا توافقی بدست نمی آمد. همچنان که اگر قرار باشد ایرادهای برجام گرفته شود همه طرف های برجام می توانند مدعی باشند این توافق چون همه منافع آنها را تامین نمی کند باید از آن خارج شوند.

بنابراین وقتی ترامپ در سخنرانی خود اعلام می کند این توافق بیشترین موفقیت را برای ایران و بدترین نتایج را برای آمریکا به دست آورده، در نزد افکار عمومی دنیا و مجامع بین المللی و حتی آمریکایی ها هم قابل قبول نیست به دلیل آنکه به اذعان اکثر تحلیلگران برجام یک توافق چندجانبه برای تامین نظرات گروه ۱+۵ و ایران بود. این توافق به اصولی پایبند است که می تواند به عنوان الگویی برای رفع مشکلات سایر کشورها مطرح باشد.

مهمترین دستاورد این توافق، حل و فصل یک معضل بین المللی و منطقه ای از طریق دیپلماسی بود. این توافق توانست موضوعی را که ممکن بود به جنگ منطقه ای بیانجامد از طریق گفت و گو و مذاکره به سرانجامی مثبت و نسبتا قابل قبول بر اساس یک طرح منصفانه برساند که البته بخشی از درخواست ها و مطالبات ایران و گروه 5+1 را تامین می کند.

همین الگوی برجامی می توانست برای حل مسئله کره شمالی نیز مفید باشد. اما ترامپ با موضع گیری های ناشیانه خود نه تنها مشکل کره شمالی را حل نکرد بلکه نخستین بار بود که رئیس جمهور آمریکا در سازمان ملل که نهادی برای صلح و امنیت بین المللی است، یک کشور عضو را رسما و علنا به خاطر سیاست های هسته ای تهدید به نابودی کامل می کند.

جالب تر از سخنان ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل، سخنان رکس تیلرسون وزیر امور خارجه اوست. تیلرسون اعلام کرده است که اگر نقطه نظرات آنها در برجام تامین نشود، آمریکا از برجام خارج می شود. این سخنان نشان دهنده این است که نظام بین الملل امروزه بر پایه زور و خودخواهی کشوری که خودش را رهبر دنیا می داند و کشوری که منافع ملی خود را در نادیده گرفتن منافع دیگران جستجو می کند، استوار است.

این روند نشان دهنده آن است که مناسبات بین المللی بر پایه زور و تقابل قرار گرفته و طبیعی است که جمهوری اسلامی ایران هوشمندانه با تکیه بر اجرای دقیق برجام و با اراده ملی برابر این سیاست ها ایستادگی کند.

سیاستگذاران آمریکایی به دنبال نقض برجام از سوی ایران هستند. حال یک سوال مطرح می شود که آمریکا در ۲۵ مهرماه با توجه به چه قرائن و شواهدی می خواهد ایران را به عنوان ناقض برجام معرفی کند؟!!

آژانس بین المللی انرژی اتمی ۷ بار به صراحت اعلام کرده که ایران به اصول توافق برجام پایبند است. آمریکایی ها با استناد به دلایل مجعولی مانند فعالیت های موشکی ایران که صرفا جنبه دفاعی دارد و همچنین با استناد به اینکه بعد از دوره ۱۰ ساله برجام ایران این امکان را پیدا می کند که فعالیت های هسته ای گسترده ای را از سر گیرد و همچنین با استناد به اینکه ایران ممکن است فعالیت های مخفی هسته ای داشته باشد و باید این اجازه را بدهد که پایگاه های نظامی اش مورد بازدید قرار گیرد، می خواهند دنیا را درباره این موضوع که ایران ناقض برجام است متقاعد کنند. در حالی که تمام مواردی که در برجام آمده صرفا در چهارچوب نظارت بر فعالیت های هسته ای است و ایران چون در مراکز نظامی خود اصولا فعالیت هسته ای ندارد پس بحث نظارت و یا بازدید از مراکز هسته ای منتفی است

این موضوع قبلا هم به صورت ادعا مطرح شد و سه نوبت بازدید انجام شد و در نهایت آنچه پرونده سازی هسته ای علیه ایران بر اساس پی ام دی یا همان ابعاد احتمالی نظامی خوانده می شد به وسیله شورای حکام آژانس بین المللی هسته ای در سال 2015 بعد از اجرای برجام خاتمه یافت. باز کردن دوباره چنین پرونده ای برای آمریکا و متحدین این کشور مانند اتحادیه اروپا، ژاپن، کره جنوبی که طرف های اصلی تجاری ایران هستند، قابل پذیرش نیست. همچنان که برای رقبای آمریکایی یعنی چین و روسیه نیز نمی تواند قابل قبول باشد.

امروزه شرایط بین المللی به نفع ایران است و آمریکا در قضیه نقض احتمالی برجام در انزوا است. سیاستمداران ما هوشمندانه تلاش می کنند ضمن پایبندی به برجام، مطالبات خود را از طرف مقابل برای اجرای دقیق برجام ادامه دهند و در عین حال آنچه ایران را موفق می کند همبستگی ملی در داخل کشور است. امروزه برجام به عنوان یک سند جهانی می تواند مانع ماجراجویی آمریکا در عرصه بین المللی شود.