حماس مجددا به ایران گرایش پیدا می‌کند

نویسنده: گِرِگ کارلستورم

دیپلماسی ایرانی: سه سال پس از آخرین جنگ در غزه، به نظر می آید رهبران اسرائیل و فلسطین به سمت دور جدیدی از نبرد پیش می روند، هر چند نه به دلایلی که شما احتمالا به آن می اندیشید.

روز یکشنبه کابینه امنیتی اسرائیل به درخواست رئیس جمهور فلسطین میزان برقی که اسرائیل برای مناطق تحت محاصره تامین می کند را تا 40 درصد کاهش داد. مقامات این کشور با آنکه ژنرال های اسرائیلی هشدار دادند که این اقدام به بحران انسانی در باریکه غزه منجر می شود، جایی که 1.9 میلیون تن می بایست با تنها سه ساعت برق در روز تابستان سوزان را تاب بیاورند، این تصمیم را گرفتند. حماس، گروه شبه نظامی که غزه را در کنترل دارد، نسبت به بروز "شورش " هشدار داده است.

هرچند قطع برق تنها مساله موجود نیست، اگر دور تازه ای از جنگ آغاز شود ممکن است جرقه آن توسط بحران دیپلماتیکی زده شود که 1100 مایل آن سوتر در جریان است، بحرانی که هم وزیر دفاع اسرائیل و هم دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده به آن دامن زده اند.

5 ژوئن، عربستان سعودی و چندی از متحدان آن، پس از هشداری خفیف تصمیم گرفتند به خاطر حمایت قطر از گروه های اشتباه در منطقه – به طور ویژه اخوان المسلمین – و تقویت اتحاد خود با ایران، دشمن ریاض، با این کشور قطع رابطه کرده و این شیخ نشین با 2.7 میلیون نفر جمعیت را مجازات کنند. همین حالا نشانه هایی وجود دارد که مممکن است این اقدامات نتیجه معکوس دهد.

ترکیه روابط خود با قطر را دو چندان کرده و لایحه ای با فوریت بالا تصویب کرد که به این کشور اجازه استقرار نیروهای نظامی در قطر را می دهد. ایران نیز فی الفور پل هوایی بر فراز دوحه ایجاد کرده و محموله های مواد غذایی به این کشور می رساند.

به طور قطع دلایل فراوانی برای انتقاد از قطر وجود دارد. این شیخ نشین بنا به گزارش ها به وابستگان القاعده در سوریه باج های سنگینی پرداخت کرده و چشم خود را به روی شهروندانش که میلیون ها دلار به جهادگرایان در سراسر منطقه پرداخت کرده اند بسته است.

شبکه الجزیره که روزگاری مهمترین شبکه خبری منطقه بود رو به انحطاط گذاشته و به نوعی به بنگاه تبلیغاتی اسلام گرایان سنی بدل شده است، تئوری های توطئه و فرقه گرایی تند درباره مسیحیان در مصر و علوی ها در سوریه و دیگر گروه ها پخش می کند.

مورد حماس از دیگر نشانه های پیچیدگی این بحران است. در سال های اخیر این گروه روابط ملتهبی با عربستان سعودی و ایران برقرار کرده بود. در حالی که ایران بزرگترین حامی حماس بود و پول و تسلیحات برای این گروه تامین می کرد اما در سال 2012 وقتی حماس از خیزش علیه رژیم بشار اسد در سوریه حمایت کرد راه دو طرف جدا شد. تهران که حامی رژیم اسد است خیلی زود کمک های نظامی اش به حماس را قطع کرد. خالد مشعل، رهبر حماس مجبور شد پس از سال ها مقر خود در دمشق را ترک و به دوحه عزیمت کند، جایی که پذیرایی گرمی از او شد. از آن زمان مشعل سعی کرد حماس را به کشورهای خلیج فارس نزدیک تر کند.

در سال 2015 در عربستان سعودی با ملک سلمان دیدار کرد و رهبران گردان های عزالدین قسام شاخه ای شبه نظامی از حماس که قصد داشت به محور ایران باز گردد را طرد کرد. او تصور می کرد چنین اقدامی باعث تقویت شاخه های سیاسی میانه رو حماس و شاید به رسمیت شناخته شدن این گروه توسط جامعه جهانی شود. اما حالا که سعودی ها و متحدانشان از قطر می خواهند روابط خود با حماس را قطع کرده و رهبران آن را دوحه اخراج کند، به احتمال بالا آن ها مجددا به سمت ایران گرایش پیدا می کنند.

غزه در چند دهه گذشته سه دفعه ویران شده است. حتی سیاستمداران جنگ طلب در اسرائیل نیز توافق دارند که تنها راه جلوگیری از شعله ور شدن جنگ چهارم بهبود شرایط زندگی در این باریکه است. اگر حماس از کشورهای خلیج فارس رانده شود و به سمت ایران سوق پیدا کند – این تغییر باعث قدرت گیری تندروها در حماس می شود. محمد الزهار، از بنیانگذاران حماس به من می گوید:" کشورهای عربی از زمان تاسیس اسرائیل در سال 1948 فلسطین را مورد آزار قرار داده اند. این سیاست ثابت آن ها بوده است."

منبع: آتلانتیک / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی/ ۳۳