شرق موصل خوشبخت، غرب در فلاکت

نویسنده: تامر القباشی – علی نبهان

دیپلماسی ایرانی: دستکم سه مشروب فروشی از زمان خروج شبه نظامیان از بخشی از شهر موصل در ماه ژانویه دوباره کرکره خود را بالا داده اند. تبلیغات لباس زیر زنانه، تلفن های همراه و باقی محصولاتی که توسط افراط گرایان ممنوع شده بود – دوباره در شهر نمود دارد.

تصویر آن سوی رودخانه دجله متفاوت است. در غرب موصل نیروهای عراقی همچنان مشغول نبرد خیابانی با داعش هستند. حملات هوایی ائتلاف به رهبری ایالات متحده محله ها را با خاک یکسان کرده است و تمام 5 پلی که شرق را به غرب متصل می کرد و شبه نظامیان به عنوان خط تدارکات استفاده می کردند منهدم شده اند.

این تفاوت های جدی میان شرق و غرب شهر بر اضطرار برای آزادسازی کامل دومین شهر بزرگ عراق افزوده است. مقامات می گویند نبرد طولانی در غرب موصل ممکن است باعث افزایش نارضایتی در شهری شود که روزگاری به داعش و قبل از آن القاعده خوشامد گفته بود و زمین آن برای استخدام داوطلبان افراط گرا بارور است.

لیز گرند، هماهنگ کننده امور بشردوستانه سازمان ملل در عراق می گوید:" اگر زمان زیادی طول بکشد تا این بخش شهر به زندگی عادی برگردد، ما می توانیم انتظار تنش های اجتماعی بسیار دشواری داشته باشیم که مدیریت آن سخت است."

ارتش عراق می گوید کمتر از 10 درصد غرب موصل هنوز در اختیار داعش است. خانواده هایی که در شرق شهر در پارک ها خرامان قدم می زنند و در عصری گرم برای خرید بستنی صف می بندند، می توانند صدای انفجارها و توده های دود که در غرب بلند می شود را مشاهده کنند.

احمد عبیدی، 45 ساله و طلافروش که هنگام فرار از غرب برای حفظ جانش، مغازه اش را رها کرده و اینک بیکار نشسته است تا امکان بازگشت دوباره مهیا شود می گوید:" آینده ما و موصل تاریک است. این شهر از هم گسسته است."

بسما بسیم، رئیس شورای شهر، برای دریافت بودجه بیشتر برای بازسازی بخش هایی از غرب موصل که اینک آزاد شده فشار می آورد. این زن می گوید:" مردم غرب احساس می کنند شهروند درجه دو هستند. " به گفته او ساکنین غرب موصل" ما را به خاطر اینکه به آن ها کمک نمی کنیم سرزنش می کنند، آن ها مقایسه می کنند که زندگی در شرق موصل چقدر زود به حالت عادی بازگشت."

خانم بسیم و دیگران در شهر می گویند که این احساسات در غرب موصل ریشه تاریخی دارد. مردم غرب موصل به طور سنتی از بخش شرقی کامیابی کمتری داشته اند و در چشم بسیاری از مقامات ارتش و دولت عراق با افراط گرایان همدل هستند، این تصور از زمان اشغال عراق توسط ایالات متحده در سال 2003 حاکم بوده است. خانم بسیم می گوید نگران است این کلیشه های ذهنی بر این موضوع که بازسازی موصل چه اولویت مهمی است سایه بیندازد.

موج جمعیت در شرق موصل اجاره بهای منازل را بالا برده است و مدارس چنان مملو از جمعیت اند که دانش آموزان به صورت شیفتی سر کلاس حاضر می شوند.

وائل سالم که چندین فروشگاه لباس در غرب موصل دارد می گوید اجاره بالاتری داده است تا خانه ای کوچکتر در شرق موصل کرایه کند. آقای سالم، 37 ساله خشنود است که می تواند لباس هایی با عکس های رنگی، که داعش ممنوع کرده بود، را مجددا بفروشد اما می گوید از آنجا که دولت حقوق ها را پرداخت نکرده اوضاع کسب و کار کم رونق بوده است. وی در خصوص غرب موصل می گوید:" بازسازی آنجا برای حیات کل ناحیه حیاتی است."

ساکنین شرق موصل می گویند بازسازی فی الفور بخش آن ها محصول سختکوشی و پول آن ها است –پول هایی که پس انداز کرده بودند یا قرض گرفتند. آن می گویند، (دولت مرکزی در) بغداد تنها به آن ها چند ساعت برق در روز و همچنین آب داد و برخی از بلوارهای بزرگ شهر را بازسازی کرد. علی الدواچی، یک وکیل در غرب موصل می گوید:" کامیابی در بخش شرقی شهر دسترنج مردم موصل است."

در مقایسه با دیگر شهرهایی که از دست داعش آزاد شده اند، همچون تکریت، رمادی و فلوجه، بازسازی شرق موصل سریع انجام شده است. به گفته وزیر مهاجرت عراق از زمان خروج داعش در اواخر ژانویه، نزدیک به 90 درصد از ساکنین به شهر بازگشته اند.

در تکریت یک سال طول کشید تا این درصد از ساکنین به شهری بازگردند که به مراتب کوچکتر از موصل است. به گفته سازمان ملل تنها ۳۴ هزار نفر از ساکنین غرب موصل به آنجا برگشته اند.

ژنرال جوزف مارتین، فرمانده کل نیروهای زمینی ایالات متحده در عراق که سه بار به غرب موصل سر زده است می گوید:" عراقی های شرق موصل خیلی جان سخت بودند، مو به تنم راست می شود وقتی در این باره حرف می زنم، پیشرفت در آنجا غیرقابل انکار است."

نشوان المادیدی، زرگر 45 ساله تخمین می زند که او و برادرانش 200 هزار دلار از درآمد و تجهیزات خود را در جریان گریز از غرب موصل در ماه دسامبر از دست دادند. می گوید پول کافی ندارد تا در موصل مغازه ای دیگر باز کند. " ما اینجا همچون غریبه ها هستیم."

منبع: وال استریت ژورنال / ترجمه سامان صفرزائی

انتشار اولیه: پنج شنبه 25 خرداد 1396 / انتشار مجدد: جمعه 9 تیر 1396