نقشه امریکا و متحدانش برای کاستن از نفوذ ایران در عراق

دیپلماسی ایرانی: ایالات متحده امریکا با همکاری ترکیه و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به دنبال ایجاد محدودیتی برای نفوذ منطقه ای ایران هستند، و آن طور که مشاوران و معاونان عالی رتبه دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا می گویند احتمالا این اتفاق بیش از هر جایی در عراق اتفاق خواهد افتاد.

در سوریه ایران مجبور شد فضایی برای ترکیه باز بگذارد تا تضمینی برای هر اتفاق سیاسی احتمالی فراهم شود، در یمن ترکیه زیاد توجهی به تلاش های ایران نمی کند. برای همین ایران به نوعی می تواند به محاصره حلقه خود از طریق یمن در منطقه خلیج فارس ادامه دهد. ایران تلاش دارد کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را با توجه به حضور طولانی اش بر مرزهای شمالی خلیج فارس و دریای عمان، در باب المندب در جنوب یمن نیز محصور کند و به نظر می رسد با وجود سختی های بسیار و اختلافات سنگینی که بر سر این موضوع با کشورهای عربی پیدا کرده تا به این جای کار توانسته سناریوی خود را پیش ببرد. اما عراق نقطه اختلافی است و مرکز دستورالعمل های دو طرف که هر کدام ادعای پیشبرد اهداف سیاسی سنی و شیعی دارد، محسوب می شود. هم ایران و هم ترکیه بر این باورند که از خاک عراق می توانند نفوذ خود را در دیگر نقاط منطقه گسترش دهند.

در این میان کردها نقش محوری میان این دو قدرت منطقه ای ایفا می کنند. کردها خوب می دانند که هر دو کشور بر این اعتقادند که دستاوردها برایشان در دسترس است، برای همین مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان روز یکشنبه در استانبول تلاش کرد در جریان این مرحله از رویارویی سرنوشت ساز، تضمینی برای آینده کردها در عراق و سوریه به دست آورد.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه روز یکشنبه در قصر "مابین" در شهر استانبول از بارزانی استقبال کرد. دو طرف درباره حضور نظامی ترکیه در اردوگاه بعشیقه در شمال عراق و روابط اقتصادی و تجاری دوجانبه میان ترکیه و شمال عراق و همچنین صادرات نفت بحث و تبادل نظر کردند.

از زمان به قدرت رسیدن دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا، مقامات ایرانی احساس می کنند که امریکا و کشورهای عربی تحرکاتی را آغاز کرده اند تا دوباره ایران را به زیر سایه خود در آورند. ترکیه نقشی غیرمستقیم در محاصره نفوذ ایران ایفا می کند. البته می توان گفت ایالات متحده سیاست "توزیع سهم ها" را میان متحدان سنتی اش در منطقه با هدف کاستن از نفوذ ایران در پیش گرفته است.

از نظر امریکایی ها سوریه به "سرزمین سوخته" تبدیل شده و دیگر نیازی نیست که در آن دنبال منافع استراتژیک بگردند، اما در مقابل مشاوران ترامپ بر این باورند که آینده شرق جهان عرب در عراق مشخص می شود.

همان طور که عراق از بعد از سقوط حکومت صدام حسین در سال 2003 به آغاز نقطه نفوذ ایران در منطقه تبدیل شد، به تدریج نیز به سمتی می رود تا به سرزمینی برای پایان دادن به معرکه نهایی برای تشکیل موازنه های قدرت بر اساس پایه های جدید خاورمیانه تبدیل شود.

ترکیه تلاش دارد جای پای خود را در عراق مستحکم کند، آنکارا می داند در مرحله نخست عراق از منطقه صرفا تحت نفوذ ایران به مناطق تحت نفوذ کشورهای مختلف تبدیل خواهد شد. در مرحله دوم پیش بینی شده است که به تدریج از نفوذ تهران در عراق کاسته شود و تنها محدود به هم طایفه ای هایش در عراق شود.

تحلیلگران در واشنگتن می گویند که نقش ترکیه در استراتژی جدید امریکا مهار کردها از طریق همکاری های اقتصادی و نظامی و امنیتی نزدیک است. ترکیه نیروهای پیشمرگ سوری را در شمال عراق برای مبارزه با شبکه داعش در سوریه آموزش می دهد در مقابل بارزانی به ترکیه اطمینان می دهد که جلوی فعالیت های واحدهای حزب کارگران کردستان در شهر سنجار تحت کنترلش را بگیرد.

انتظار می رود که سفر بارزانی به استنانبول صادرات نفت از کردستان عراق به ترکیه را که با هماهنگی عربستان سعودی انجام می شود، تقویت کند.

از سوی دیگر عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در حالی به سفر خود به بغداد پایان داد که گفت کشورش در بازگشایی سفارتش در عراق مصمم است، و "عربستان تلاش می کند که ثبات به مناطق آزادشده بازگردد."

منابع امریکایی می گویند که عربستان سعودی طرحی اقتصادی را با هدف تغییر واقعیت های روزانه عراقی های سنی در پیش گرفته که مقدمه ای برای سرمایه گذاری عربستان در مناطق شیعی خواهد بود، همچنین گذرگاه الجمیمه در مرز عربستان سعودی و عراق بازگشایی خواهد شد و پروازهای مستقیم دو کشور از سر گرفته خواهد شد.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران سیاست عربستان در منطقه را "غیر عادی" خواند و عربستان و ترکیه را مورد حمله قرار داد و آنها را کشورهای ضعیف توصیف کرد. وی آنکارا را به بی مسئولیتی متهم کرد و گفت که "کشور همسایه ما حافظه ضعیفی دارد و کمک های ما را فراموش کرده است."

بر این استراتژی جدید امریکا ژنرال هربرت مک مستر، مشاور امنیت ملی امریکا، جیمز متیس، وزیر دفاع و جان کیلی، وزیر کشور نظارت دارند. هر سه این جنرال ها در عراق جنگیده اند و از تجربه گسترده ای در تعامل با معادله سخت طایفه ای حاکم بر عراق برخوردارند. معادله ای که ایران در طول این سال ها توانست به خوبی از آن استفاده کند و نفوذ خود را در عراق گسترش دهد.

سناتور تام کاتن که خود افسر سابق در عراق بوده است در این باره می گوید: «این سه ژنرال به نسلی تعلق دارند که درگیری های سخت را از سر گذرانده اند، آنها در زمانی که نمی توانستیم کاری از پیش ببریم با جدیت در عراق کار می کردند.»

وی که در یک کنفرانس مطبوعاتی شرکت کرده بود، همچنین گفت: «آنها اهمیت اصول امنیتی و نظامی را درک می کنند، اما این را هم درک می کنند که درک این اصول به تنهایی کافی نیست. این نسل از فرماندهان نظامی که در عراق جنگیده اند این فلسفه را بیشتر از نسل گذشته می دانند.»

به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران و افراد نزدیک به امریکا، همچنین مشاوران نزدیک به دونالد ترامپ که از استراتژی او در عراق خبر دارند، اگر استراتژی جدید با موفقیت پیش رود، نفوذ ایران به تدریج فقط بر جنوب عراق که اکثریت آن را شیعیان تشکیل می دهند، محصور خواهد ماند.

منبع: العرب / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11