مشکلات تیلرسون در پست وزارت امور خارجه

دیپلماسی ایرانی: از جنگ خونین داخلی سوریه و بحران زیرخاکستر در شرق اوکراین تا سردردهای دیپلماتیک مانند برنامه های هسته ای کره شمالی ایران، رکس تیلرسون به عنوان دیپلمات ارشد ایالات متحده با مشکلات سخت و پیچیده ای روبرو است. تیلرسون در صورتی که بتواند رای اعتماد سنای ایالات متحده را به دست آورد به عنوان شصت ونهمین وزیر امور خارجه آمریکا انتخاب خواهد شد آن هم پس از دورانی که در شرکت اکسون موبیل گذارند. در زیر توضیحات مختصری از برخی مشکلاتی که پیش روی تیلرسون قرار می گیرد، ارائه خواهد شد:

سوریه

تیلرسون یک درگیری که به شکلی فزاینده در سوریه در حال پیچیده شدن است، به ارث خواهد برد. جنگ داخلی حالا وارد ششمین سال خود شده است و رئیس جمهور بشار اسد در برابر طیف وسیعی از گروه های مخالف که حمایت قدرت های خارجی از جمله ایالات متحده، ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی و قطر را با خود دارند، قرار دارد.

در طول مبارزات انتخاباتی رئیس جمهور منتخب دونالد ترامپ، اعلام کرده بود که اولویت او در سوریه، مبارزه با داعش است. گروهی که حملات در اروپا را راه اندازی کرده و به دنبال حملاتی با تلفات گسترده در ایالات متحده است. اگر ترامپ به دنبال همکاری با روسیه برای مقابله با داعش باشد، محدود شدن آنها در نوار شمال شرقی سوریه این خطر را به وجود می آورد که عملیات شورشیان در جنگ داخلی تعدیل شود اما خشم آنها از عملیات نظامی آمریکا می تواند جهت فعالیت های شورشیان را تغییر داده و تهدیدی بالقوه برای غرب و منافع آنها ایجاد کند.

علاوه بر این خونریزی ها و جنگ جدید می تواند موج جدیدی از پناهندگان را به سمت کشورهای همسایه به راه اندازد. پناهندگانی که سعی خواهند کرد راه خود را به اروپا باز کنند. حضور مهاجرین اولیه واکنش شدید احزاب ملی راست افراطی در اروپا را در پی داشت و آنها را تقویت کرد.

همکاری با روسیه، عوارض دیگری نیز برای دولت جدید ایالات متحده در پی خواهد داشت. در یک عرصه، این همکاری می تواند ایالات متحده، ایران و حزب الله را در یک تراز قرار دهد. ایران از نفوذش در سوریه برای اعمال قدرتش در منطقه استفاده کرده است. واقعیتی نگران کننده برای اسرائیل که توان دیدن گسترش نفوذ تهران را ندارد.

عراق

مشکل بعدی در عراق است. تیلرسون در برابر کشوری قرار می گیرد که دچار اختلافات عمیق قومی و فرقه ای است. عراق برای مقابله با داعش به کمک و پشتیبانی 6هزار نیروی نظامی آمریکایی و مشاوران نظامی این کشور احتیاج دارد. حتی اگر نیروهای امنیتی عراق بتواند دژ محکم داعش یعنی موصل، دومین شهر بزرگ عراق، را به طور کامل پس بگیرند.

در راه بازگشت آرامش به کشور، عراق در برابر گروهی افراطی قرار می گیرد که برای مقابله با دولت مرکزی شیعه، جنگ چریکی به راه خواهد انداخت. در چنین حالتی، ترامپ و تیلرسون باید تصمیم بگیرند که آیا می خواهند در درگیری شرکت کنند و تلاش دارند تا از نفوذ و قدرت همسایه شیعه، یعنی ایران جلوگیری کنند یا می خواهند نقش خود را کاهش دهند. تیلرسون همچنین ممکن است بخواهد به تقویت کردها برای مبارزه با داعش ادامه دهد که چنین حرکتی به شدیدتر شدن آتش درگیری داخلی بین بغداد و کردستان عراق کمک خواهد کرد.

کره شمالی

حکومت دیکتاتوری کره شمالی به طور مخفیانه، پنج آزمایش هسته ای در طول دهه گذشته انجام داده است. در دروه دولت اوباما 4 آزمایش در این کشور انجام شده و تنها در سال جاری دو آزمایش انجام شده است درحالی که تب و تاب بی سابقه ای هم برای آزمایش موشک های بالستیک در این کشور وجود دارد.

آزمایش های کره شمالی باعث شده که شورای امنیت سازمان ملل حلقه تحریم های این کشور را تنگ تر کند. از جمله قطعنامه ای که ماه گذشته تصویب شد تا براساس آن درآمد حاصل از صادرات این کشور به یک چهارم کاهش پیدا کند اما هیچ نشانه ای از این وجود ندارد که رهبر جوان پیونگ یانگ، کیم جونگ اون، حاضر به مهار برنامه هسته ای و موشکی خود شده باشد.

ایران

ترامپ به شدت از توافق هسته ای به دست آمده در تاریخ 14جولای 2015 بین ایران و شش کشور قدرتمند جهان، انتقاد کرده است. بسیاری از جمهوریخواهان به ویژه در کنگره ایالات متحده، با استدلالی مشابه معتقدند که این معامله که بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان و روسیه هم در آن حضور دارند باید پاره شود. در حالی که انتقادات ترامپ از این توافق الزاما به معنای زیرپا گذاشتن آن نیست.

مساله دیگر این است که مقامات اسرائیلی، بی سروصدا می گویند که ترجیح می دهند توافق با ایران باقی بماند و زیر لوای آن در مورد محدودیت های معامله گفت وگو شود و اقدامات شفافی درباره آن صورت پذیرد. چراکه آزاد شدن دو طرف از این قرارداد به معنای مسابقه برای دستیابی به سلاح هسته ای خواهد بود. علاوه بر این، اگر آمریکا به خاطر از بین رفتن توافق مورد سرزنش قرار بگیرد، دیگر سخت خواهد بود که بتواند همراهی متحدان اروپایی خود را برای بازگرداندن تحریم ها به دست آورد.

چین

تیلرسون ممکن است به سرعت خود را برابر بحرانی ببیند که ترامپ خودش با پاسخ های تند و عصبانی نسبت به چین به وجود آورده است. تغییر دیدگاه ترامپ و واشنگتن در سیاست طولانی مدت نگاه به تایوان به عنوان بخشی از «چین واحد»، رابطه آمریکا و چین را وارد بحران کرده است.

اگر رابطه حل و فصل شده چهاردهه ای ایالات متحده و چین به هم بخورد، ترامپ خطر تبدیل کردن چین به یک مخالف و دشمن را پذیرفته است که می تواند همکاری های موجود را محدود کند یا تحت فشار قرار دهد که این مساله می تواند اهداف سیاسی ایالات متحده در سراسر جهان را واژگون کند. ایالات متحده با چین گستره وسیعی از منافع مشترک دارد. چین سومین مقصد صادرات کالای ایالات متحده است و بزرگترین منبع کالاهای وارداتی بازار ایالات متحده. چین همچنین بزرگترین دارنده بدهی های دولت ایالات متحده است.  

اوکراین

اوکراین، ایالات متحده و بسیاری از دولت های غربی معتقدند که مسکو طرفدارن روسیه در شرق اوکراین را تشویق و مسلح می کند. درگیری بین نیروهای اوکراین و طرفدارن روسیه از سال 2014 به قمیت زندگی 10هزار نفر تمام شده است. آلمان و فرانسه با موفقیتی اندک موفق شده اند که دو طرف را به برقراری صلح و مذاکره دعوت کنند.

ایالات متحده و اتحادیه اروپا طیف وسیعی از تحریم های اقتصادی را علیه روسیه برای تنبیه روسیه به دلیل الحاق کریمه به خاکش و درگیری های شرق اوکراین، برقرار کرده اند. ترامپ به دنبال روابط بهتر با روسیه است و اعتقاد دارد که خودش و نامزد او برای وزرات امور خارجه باید تمایل به کاهش تحریم های غرب علیه روسیه را داشته باشند.

منبع: رویترز/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 32