ترامپ، مواضع ندارد، تناقض دارد اما رییس جمهور است

دونالد ترامپ شده است مساله ای که هیچ کس اطلاع زیادی در مورد سیاست خارجی وی ندارد. می توان در بیان هنری کیسینجر به عنوان استراتژیست بزرگ آمریکایی و یکی از برجسته ترین سیاستمدارهای آمریکایی که آرا و تفکرات وی در حوزه سیاست و روابط خارجی سرمنشأ تصمیم سازی های چند دولت در ایالات متحده بوده است، وضعیت پیش آمده از قبال رییس جمهور منتخب ایالات متحده در سال 2016 را در یک عبارت خلاصه کرد؛ این که در نتیجه این حد از بی اطلاعی از ترامپ، همه در یک دوره مطالعه و پژوهش غرق می شوند. در واقع «یک جنون پژوهشی» واژه دقیق تری برای این شرایط است.

منتخب ریاست جمهوری آمریکا میلیاردری است که برخلاف دیدگاه های رایجی که این روزها بسیار منتشر شده و به جمع بندی حاکم رسانه ای و پژوهشی مخاطبان و محققان بدل گشته است، از قضا هوشمند به نظر می رسد. تاجری که در اقتصاد بسیار سفت و محکم تا عنوان کسب میلیاردر آمریکایی-نیویورکی پیش رفته است، نباید دست کم گرفته شود. اکنون در فضای پساانتخابات به سر می بریم، لذا هرآنچه پیش از این گفته شده است در مسیر صرف دستیابی به پیروزی کمپین انتخاباتی معنا می یافت. تسری این مباحث و سعی در یافتن منطقی در اجرایی سازی گام به گام و حتمیِ وعده های داده شده، به نظر سقیل و بی ارزش است.

مباحثی همچون، اتخاذ سیاست های سخت گیرانه در مورد مهاجران و غیر بومیان آمریکا و با اشاره ای صریح به دیوار کشی بین آمریکا و مکزیک که در شروع مناظرات درون حزبی از باب مشخص شدن کاندیدای نهایی هرحزب، بیان کرده بود. دیواری که از منظر اقتصادی توجیه گری آن یک لشگر اقتصاددان می طلبد تا به مرحله تصمیم نهایی نایل گردد. در همین خصوص یک موسسه تحقیقاتی به نام "برنشتاین"، برآورد هزینه چنین دیواری را چیزی در حدود 15 تا 25 میلیارد دلار محاسبه کرده است. که بیشتر از رقم پیشنهادی خود دونالد ترامپ یعنی 10 میلیارد دلار است. دیواری که این پژوهشکده آن را “The Trump Wall” نامیده است. بازتاب سیاسی – اجتماعی این موضع از مواضع در خصوص مکزیکی ها، و القای نفرت به اینان ذیل نظرات ضد مهاجرتی و توامان، تبهکار خواندن مهاجران مکزیک، به آتش کشیده شدن آدمک ترامپ را بدنبال داشت. کاری که مکزیکی ها در جشن عید پاک که در آن نمادهای پلید در دین مسیحیت را منطبق بر باورهای مردمانشان به آتش می کشند به نمایش گذاردند. معرکه ای که در ونزوئلا و یونان نیز به انجام رسید.

وعده های ترامپ را اگر از اولین روز آغاز کمپین ریاست جمهوری ایشان، یعنی از 16 ژوئن 2015 تا روز انتخاب نهایی وی در نظر گرفته شود، به بیش از 30 نمونه قابل شمارش است. واشنگتن پست حدود شش ماه از آغاز کمپین ترامپ نگذشته بود که طی گزارشی نوشت، ترامپ به عنوان نامزد پیش­رو، این گونه نیست که همچون دیگر نامزدها وعده های زیادی ندهد. وعده هایی که از قول دیواری بلند تر از دیوار چین در مرز جنوبی آمریکا با مکزیک گرفته تا اخراج 11 میلیون مهاجر غیرقانونی در 20 ژانویه، مصادف با اولین روز کاری وی در سمت ریاست جمهوری را در بر می گیرد.

به سرانجام رساندن تک تک این خط و نشان ها، بن بست سیاسی- اقتصادی مهلکی را بر پیکر آمریکای شمالی وارد خواهد ساخت. اگر جملگیِ گفته های رییس جمهورِ منتخب را برآمده از تب و تاب های صرف و تاکیدا صرفِ انتخاباتی به شمار آوریم، چرخش  وی بعد از پیروزی را، از باب مواضع پیشین اعلامی، دیگر شکست در به سرانجام رساندن وعده های انتخاباتی، نخواهیم خواند، بلکه مواجهه با واقعیت هایی قلمداد می کنیم که به ناچار از رویت این واقعیات در کارزار تبلیغات انتخاباتی چشم پوشی شده بود تا در بلعیدن آرای بیشتر سهم افزونتری داشته باشد. این رویکردِ غیر منتظره و خارج از عرف در عرصه جنگ تبلیغاتی در فرایند انتخابات نیست.

به جهت نام­گذاریِ پیروز این انتخابات به عنوان چهل و پنجمین رییس جمهور ایالات متحده، رصد و پژوهش در نحوه نگرش دونالد ترامپ به دنیای پیرامون، آن هم از جایگاه ریاست جمهوریِ بزرگترین قدرت سیاسی، اقتصادی و نظامی در جهان، از اهم مطالعات روابط بین المللی قلمداد می گردد.  

البته با تغییراتی که در موازنه قدرت مواجه هستیم، دیگر آن قدرت اساسی که پیش از این آمریکا به عنوان قدرت امپریالیستیِ بلامنازع که بود دیگر به حساب نمی آید. زبگنیو برژینسکی، استراژیست مطرح امریکایی و مشاور اسبق امنیت ملیِ جیمی کارتر، در "امریکن اینترست" خاطرنشان کرده است که، موازنه قدرت های جدید جهان میان امریکا، چین، روسیه و خاورمیانه توزیع خواهد شد. با این حال همچنان، قدرتی به بزرگی امریکا که بخواهد نقش سابق آن را ایفا کند، وجود ندارد.

این جاست که یکی دیگر از وعده های ترامپ از ضعف فنی به زانو درمی آید. یعنی مواضع وی در خصوص پکن. کشوری که از جانب ترامپ، در گردهماییِ ایالت ایندیانا در زمان انتخابات، مسول " بزرگترین سرقت در تاریخ جهان" خطاب شده بود. در میان حامیانش در شهر "فورت وِین" از ایالت ایندیانا، نخستین بار از واژه "تجاوز" که به انگلیسی معنای "چپاول" هم می دهد، در رابطه با چین استفاده کرد. در ادامه این اظهارات نیز در گرما گرم کارزار انتخاباتی­اش، برای بازنگری در توافقات تجاری نظیر نفتا(توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی) و باز تعریف تعرفه ها و اعمال مضاعف آن بر واردات آمریکا از کشور چین و البته دیگر مراکز و کشورهای هدف، قصد و نیت خود را به روشنی مطرح ساخت.

این تنها بخشی از بسیاری نکاتی بود که ترامپ متوجه "شی جین پینگ" رییس جمهور کشور چین، کرده بود. مواضعی که بعد از انتخابات در اثر اصطکاک شعارهای انتخاباتی با واقعیات ملموس، رنگ دیگری گرفته است. رنگ و بویی که ولو در بیان، خبر از " قویترین نوع رابطه ها را بین دو کشور" می دهد.