روابط مسکو – واشنگتن متحول خواهد شد؟

نویسنده: آنتونی مورتی

دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ با پیروزی غیرمنتظره خود در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، بار دیگر منتقدانش را متحیر ساخت. آیا ترامپ به دنبال ایجاد تحول و دگرگونی در روابط میان آمریکا و روسیه خواهد بود؟

دونالد ترامپ توانست با کسب 290 رای الکتورال، حد نصاب لازم برای پیروزی در انتخابات را کسب کرده و بدین ترتیب یکی از بزرگترین پیروزی های غیرمترقبه تاریخ سیاسی آمریکا را رقم بزند. دوران ریاست جمهوری وی که از 20 ژانویه سال 2017 میلادی آغاز خواهد شد، احتمالات جالبی را برای روابط میان ایالات متحده آمریکا و روسیه به همراه خواهد داشت.

اظهار لطف و علاقه ترامپ به «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهوری روسیه در این مدت به خوبی نمایان بود و پوتین نیز به همان اندازه نسبت به ترامپ علاقه نشان داده است. پوتین یکی از نخستین رهبرانی بود که در نُهم اکتبر ریاست جمهوری ترامپ را به وی تبریک گفت. اما آیا این ابراز تمایل می تواند منجر به ایجاد تغییرات اساسی در روابط و همکاری های آمریکا و روسیه شود؟ ترامپ در راستای بهبود روابط با روسیه، باید اقدامات و احتمالات قابل توجهی را مدنظر قرار دهد.

یکی از اقداماتی که ترامپ باید آن را در دستور کار خود قرار دهد، پایان دادن به تحریم هایی است که دولت باراک اوباما در پاسخ به دخالت نظامی سال 2014 میلادی روسیه در اوکراین، علیه روسیه اعمال کرد. مقامات روسیه در سال گذشته میزان خسارات ناشی از این تحریم ها را رقمی در حدود 100 میلیارد دلار برآورد کردند. تردیدی نیست که میزان خسارات ناشی از این تحریم ها در سال جاری افزایش داشته است و از طرفی کاهش شدید بهای نفت نیز مزید بر علت شده و فشار مضاعفی را بر اقتصاد و بودجه روسیه وارد آورده است.

دومین اقدامی که ترامپ باید مدنظر قرار دهد، درخواست از کشورهای عضو سازمان ناتو برای تأمین و پرداخت سهم بیشتری از هزینه های مربوط به این سازمان است. ساعاتی پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، دبیر کل سازمان ناتو بر روابط دیرینه بین ایالات متحده آمریکا و اروپای غربی در زمینه حفظ صلح تأکید و خواستار آن شد که رئیس جمهوری جدید آمریکا این روابط را به فراموشی نسپارد. ترامپ می تواند با محدود کردن نقش آمریکا در منطقه خاورمیانه بر اهمیت این روابط تأکید بیشتری کرده و در راستای منافع روسیه عمل کند.

از دیگر اقداماتی که ترامپ باید در برنامه های آتی خود بگنجاند این است که آمریکا بر سر راه اقدامات نظامی و حملات هوایی روسیه علیه شورشیان سوری قرار نگیرد، بدین ترتیب ترامپ نشان خواهد داد که دولت وی در مقایسه با دولت اوباما، رویکرد بسیار متفاوتی را در قبال روسیه در پیش گرفته است. اما هنوز به درستی مشخص نیست زمانی که ترامپ فعالیت خود را در دولت جدید آغاز کند، آیا این ایده ها را دنبال خواهد کرد یا نه.

ترامپ برای تغییر نگرش روسیه نسبت به آمریکا نیز از گزینه های قدرت نرم برخوردار است. به عنوان مثال، وی می تواند به کنگره آمریکا فشار آورد تا این کنگره با تأمین مجدد بودجه برای برنامه (Title VIII) که سه سال پیش به طور کامل قطع شد، موافقت کند؛ برنامه ای که به پژوهشگران و محققان آمریکایی اجازه می دهد تا در تحقیقات مرتبط با روسیه شرکت کرده و به زبان روسی نیز تسلط پیدا کنند. در کنار چنین اقداماتی، ترامپ برای افزایش تبادلات علمی، ورزشی و فرهنگی میان دو کشور، می تواند کنگره را تحت فشار قرار دهد و موافقت کنگره را در این خصوص جلب کند.

در دوره نخست ریاست جمهوری باراک اوباما، «هیلاری کلینتون»، وزیر امور خارجه آمریکا در اولین دیدارش از مسکو یک دکمه قرمز نمادین Reset (دکمه آغازی نو) را به نشانه آغاز روابط میان آمریکا و روسیه به همتای روس خود هدیه داد، اما این هدیه نمادین اثرگذاری چندانی نداشت. در طول مبارزات انتخاباتی اخیر نیز بسیاری از منتقدان کلینتون با پیش کشیدن این موضوع، از کلینتون به خاطر بی کفایتی وی در عرصه روابط جهانی به شدت انتقاد کردند. به احتمال زیاد دونالد ترامپ برای نشان دادن تمایل و علاقه خود برای بهبود روابط میان واشنگتن و مسکو به چنین شیوه و ابزارهایی متوسل نخواهد شد.

گزینه هایی که ترامپ در دولت آینده انتخاب خواهد کرد، بسیار تعیین کننده خواهند بود چرا که نشان می دهند وی تا چه حد در جلوگیری از برنامه های دولت قبلی و ایجاد تغییر و تحول در آنها مصمم است. به احتمال بسیار زیاد، رهبران کشورهای اروپایی فعالیت ها و اقدامات دولت جدید آمریکا را بیش از هر کشور دیگری با دقت رصد خواهند کرد.

منبع: راشا دایرکت / مترجم: زهره شهریاری