آیا عمان در جنگ یمن بی طرف است؟

نویسنده: اشرف الفلاحی

دیپلماسی ایرانی: عمان خود را "دوست همه" می داند. با این حال برخی با دیده شک به این ادعا نگاه می کنند و معتقدند که سلطان قابوس در پس این ادعا مسیر قاچاق اسلحه برای انقلابیون یمنی را هموار می کند.

عمان از حمله ائتلاف نظامی به رهبری عربستان در یمن برای حمایت از عبد ربه منصور هادی در برابر انقلابیون یمنی (حوثی ها) که از مارس 2015 آغاز شد، فاصله گرفت. عمان تنها کشور شورای همکاری خلیج فارس است که حضور خود را در این ائتلاف عربی اعلام نکرد. در عوض، سلطان قابوس راه میانجی میان طرفین درگیری را در پیش گرفت و در نتیجه برای یمن و عربستان سعودی خود به مایه نگرانی تبدیل شد. در همین حال برخی گزارش ها حاکی از آن است که عمان تاحدی از سیاست خود مبنی بر رعایت اصل بی طرفی منحرف شده است.    

موضع رسمی اما اعلام نشده مقام های یمنی این است که عمان در عمل به شورشیان (انقلابیون) پناه داده و روابط میان ایران و شاخه های مرتبط با آن در منطقه مانند حزب الله و دولت عراق ـ که آشکارا با تهران ارتباط نزدیکی دارند ـ را تسهیل می کند.  

یک منبع بسیار نزدیک به انقلابیون حوثی در یمن به المانیتور می گوید که آنان و متحدانشان بسیار قدردان عمان هستند. اوایل همین سال جاری بود که یک هیات مذاکره کننده از انقلابیون حوثی در مسقط، پایتخت عمان، به گرمی مورد استقبال قرار گرفتند. عمانی ها همین طور کمک های بشردوستانه و حمایت پزشکی از مجروحان یمنی را در بیمارستان های خود پیشنهاد کرده بودند. در این جا این پرسش مطرح می شود که آیا واقعا عمان در جنگ یمن بی طرف است؟

با توجه به جزییاتی که پیشتر ذکر شد، عمان بی طرف به نظر نمی رسد. عمان میانجی درگیری شده که کشورهای حاشیه خلیج فارس در حال دامن زدن به آن هستند. عربستان سعودی به هیچ عنوان مسیری که عمان در آن قدم گذاشته را تایید نمی کند که احتمالا دلیلش عدم مشارکت مسقط در جنگ است؛ و این که سعودی ها احساس می کنند که مسقط به دلیل روابط نزدیکی که با تهران دارد می تواند کارگزار موثری باشد. اگرچه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس درباره مسائل مختلف با یکدیگر رقابت و حتی اختلاف دارند اما زمانی که صحبت امنیت خلیج فارس به میان می آید ترجیح می دهند که اختلافات را کنار گذاشته و با هم متحد شوند. اما به اعتقاد کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی، عمان در این مورد (امنیت خلیج فارس) جانب ایران را می گیرد و در جنگ یمن هم کاملا اصل بی طرفی را کنار گذاشته است. به اعتقاد کشورهای عربی، عمان که مرز مشترک نیز با یمن دارد حالا خود یکی از طرفین درگیری است.

فرماندار استان نفت خیز المهره در مرز عمان 18 سپتامبر در گفت وگو با روزنامه سعودی الحیات گفت که نیروهای دولتی یمن یک کشتی حامل تسلیحات را که با مجوز عمان تردد می کرد توقیف کرده اند. عربستان سعودی بعدها اعلام کرد که قرار بوده این تسلیحات در اختیار شورشیان (انقلابیون) یمنی قرار بگیرد.

روز بعد هم یک روزنامه سعودی از روابط شکننده عربستان سعودی و عمان نوشت. روزنامه العرب، مستقر در لندن، نوزدهم سپتامبر نوشت که مقام های یمنی با متهم کردن عمان به قاچاق اسلحه برای شورشیان یمنی به دنبال این هستند که حساسیت ریاض را نسبت به مواضع عمان در منطقه تشدید کنند.

گفته شده که این تسلیحات در ماه اوت توقیف شده بود اما خبر آن تا ماه سپتامبر اعلام نشده بود. دلیلش می تواند این باشد که عربستان سعودی تاثیرات اعلام چنین خبری را بر روابط با عمان در نظر داشته است. در واقع معادله می تواند این گونه باشد که عربستان سعودی هیچ تمایلی برای ارائه شواهد عینی به عمان نداشته و نمی خواسته که رابطه با مسقط تحت تاثیر این مساله قرار بگیرد.    

به نوشته برخی رسانه ها، سرویس اطلاعات عمان زمان زیادی را صرف رصد تحرکات انقلابیون حوثی کرده و در استان ظفار در منطقه مرزی یمن از حوثی ها حمایت می کند. با این حال جمال عامر، سردبیر هفته نامه الاوسط که به علی عبدالله صالح  و حامیان وی در یمن نزدیک است، می گوید که عمان اصل بی طرفی را حفظ کرده اما تلاش دارد که با خودداری از مسئولیت گریزی راه حلی برای این بحران پیدا کند. عامر به المانتیور می گوید که مسقط تنها دروازه حوثی ها و متحدان علی عبدالله صالح به جهان خارج است. به همین دلیل است که عمان تاکنون بارها اعلام کرده از هیات های مذاکره کننده آنان استقبال کرده یا از مجروحان آنان در بیمارستان های خود پذیرایی خواهد کرد. عامر تاکید می کند که سیاست عمان در برابر بحران یمن، یک سیاست ضدسعودی نیست. عمان تنها تلاش دارد که توانایی خود را به عنوان پنجره ای برای ارتباط میان عربستان سعودی و حوثی ها حفظ کند. او می گوید که نیروهای هادی نیز انتقادهایی مشابه گلایه های عربستان از عمان دارند. عدنان هاشم، کارشناس مسائل خاورمیانه، در این باره می گوید: «ابهام در سیاست خارجی به عمان کمک کرده که اصل بی طرفی را تاحدی حفظ کند. به ویژه این که تلاش کرده است تا دو طرف درگیری را تاحدی به رسمیت بشناسد.»

منبع: المانتیور / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 30