چرا مردم فکر می کنند شرایط جهان بدتر می شود؟

نویسنده: زاک بیوکمپ

دیپلماسی ایرانی: باراک اوباما تنها چند ساعت پیش از آخرین سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در قامت رییس جمهوری ایالات متحده به موضوعی واقعا مهم درباره جهان امروز اشاره کرد. «ما در بهترین زمان تاریخ انسانی زندگی می کنیم اما به نظر می رسد که بسیاری از ما احساسی غیر از این داریم.»

اوباما گفت: «این پارادوکسی است که جهان امروز ما را تعریف می کند: ربع قرن پس از پایان جنگ سرد، جهان با اقدامات خشونت آمیز کمتر و مرفه تر از گذشته است. و با این حال جوامع ما سرشار از عدم اطمینان، پریشانی و کشمکش است.»

این فقط یک اظهارنظر و بخشی از سخنرانی اوباما نیست. این در واقع تعریفی است بسیار بنیادین از ماهیت جهانی که در آن زندگی می کنیم. ما مجموعه ای از سازمان ها و نهادها را راه اندازی کرده ایم، از ناتو گرفته تا رژیم های تجارت آزاد و حتی خود سازمان ملل، که جهان را اداره کرده و کمک کرده اند که دنیای بهتری برای اکثر مردم ساخته شود.

اما اگر نه همه، برخی از مردم از این شیوه اداره جهان عمیقا آسیب دیده اند و همین مساله به ایجاد بحران های اجتماعی و جهانی گسترده تری کمک کرده است.

سخنرانی اوباما همچنین تلویحا اشاره می کند که چطور می شود این تناقض را حل کرد، این که چطور می توان از شمار این افراد آسیب پذیر کاست بدون این که منافع اکثریت به خطر بیفتند.      

بهترین زمان ها

نخستین بخش از سخنرانی اوباما به ارائه مستنداتی درباره خوبی ها جهان امروز تمرکز داشت. اوباما اشاره کرد: «در این 25 سال اخیر شمار افرادی که در فقر شدید زندگی می کنند از 40 درصد به زیر 10 درصد رسیده است.» این بخش از سخنان اوباما کاملا درست است.

اوباما با نگاهی بلندمدت تر توضیح داد که شرایط قرار است بهتر هم شود. رییس جمهوری آمریکا گفت: «فردی که امروز به دنیا می آید شانس بیشتری برای یک زندگی سالم و طولانی تر دارد. این فرد به فرصت های بیشتری در طول تاریخ انسانی دسترسی خواهد داشت.» این هم تقریبا درست است. جدول زیر نتیجه تحقیقات مکس روزر از دانشگاه آکسفورد درباره امید به زندگی در سطح جهانی است.

همچنین بررسی ها نشان می دهد که با وجود درگیری های وحشتناک در عصر جدید شمار قربانیان و مرگ و میرهای این درگیری ها نسبت به گذشته به طرز چشمگیری کاهش یافته است.

باراک اوباما تمام این توفیقات را نتیجه تشکیل مجموعه ای از سازمان ها و نهادها می داند که اغلب آنان پس از جنگ جهانی دوم و با هدف جلوگیری از جنگی مشابه شکل گرفتند.

برخی از این نهادها به نوآوری های پزشکی و رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه کمک کرده است. سازمان های بین المللی رسمی مانند سازمان ملل متحد و سازمان تجارت جهانی که تعریف قوانین نظم جهانی کمک می کنند مثال های خوبی در این زمینه هستند.

خیلی راحت می توان بخش هایی از این داستان را به چالش کشید. اما در مجموع، این بخش از سخنرانی اوباما نیز تقریبا درست است: جهان اساسا امروز بهتر از آن چه است که در گذشته بود و بسیاری از ویژگی های نظم پس از جنگ جهانی دوم (به درجات مختلف) نقش مهمی در این تحولات داشته اند.  

بدترین زمان ها

اما به رغم تمام این منافع، باراک اوباما اذعان می کند که چیزی در این میان درست نیست: مردم در سراسر جهان نسبت به مسیری که جهان در پیش گرفته بدبین هستند. به عنوان مثال، نظرسنجی که اخیرا مجمع جهانی اقتصاد انجام داده، نشان می دهد که "تقریبا بیش از 50 درصد از جمعیت بیشتر کشورهای جهان معتقدند که جهان رو به بدتر شدن می رود."

چرا این اتفاق می افتد؟ از قضا همان نیروهایی که اوباما معتقد است جهان را به جای بهتری برای زندگی تبدیل کرده اند، برای برخی زندگی را بدتر کرده است.

برای مثال، جهانی شدن را در نظر بگیرید. تعهد پس از جنگ جهانی دوم برای تجارت آزاد باعث شد تا درآمدهای افراد برای نخستین بار پس از انقلاب صنعتی به طور چشمگیری افزایش پیدا کند. همچنین دسترسی به بازارهای غربی به چین کمک کرد تا اقتصادی بر پایه صادرات ایجاد کند که نقش زیادی در کاهش جهانی فقر شدید ایفا کرد. اما این دستاورد به بهای متضرر شدن طبقه کارگر در کشورهای توسعه یافته تمام شد. نمودار پایین تغییرات درآمدی در جهان در سال های 1988 تا 2008 را نشان می دهد. برای طبقه متوسط جهان ـ که اغلب شان پیشتر در چین جزو طبقه آسیب پذیر و فقیر بودند ـ و جمعیت یک درصدی (که بیشتر ثروت جهان را در اختیار دارند) شرایط خوب به نظر می رسد. اما طبقات متوسط و کارگر آمریکا و اروپا نه تنها هیچ منفعتی از این تحولات نداشته اند، بلکه در برخی موارد درآمدهای آنان کاهش نیز داشته است.

بنابراین جهانی شدن که کمک کرده تا جهان به جایی سالم تر و ثروتمندتر تبدیل شود، برخی مردم را فقیرتر و شرایط زندگی شان را بدتر کرده است. همچنین متاسفانه نهادهای بین المللی در پایان دادن به جنگ داخلی سوریه، حل بحران پناهجویان و پایان دادن به تروریسم بین المللی ناکارآمد بوده اند.

حقیقت این است که کاهش فقر شدید در چین چیزی نیست که مردم جهان در زندگی روزانه خود آن را احساس کنند یا مثلا، کسی در گوشه ای از دنیا راه نمی رود و با خود فکر نمی کند که "از ناتو سپاسگزارم که جلوی جنگ جهانی سوم را گرفت!" با وجود موفقیت های نسبی سازمان ها و نهادهای جهانی، آن چه در زندگی روزانه مردم بسیار ملموس تر است، فشارهای اقتصادی و کابوس حملات تروریستی داعش است.

منبع: وکس / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 30