آیا کشورهای عربی سفرای خود را از بغداد خارج می کنند؟

نویسنده: مصطفی سعدون

دیپلماسی ایرانی: پس از اینکه وزارت خارجه عراق رسما از ریاض خواست تا ثامر السبهان، سفیر عربستان سعودی در این کشور را تغییر دهد، تنش جدیدی میان عراق و عربستان به وجود آمد. احمد جمال، سخنگوی وزارت خارجه عراق، 28 اوت گفت که "ثامر السبهان چندین بیانیه رسانه ای منتشر کرده که فراتر از چارچوب های پروتکل دیپلماتیک و عملکرد هر سفیری بوده است. بنابراین بغداد اعتقاد دارد که السبهان مانع توسعه روابط دوجانبه میان عراق و عربستان سعودی است."

25 سال پیش و پس از ورود نیروهای عراقی به کویت در سال 1990 روابط عراق و عربستان سعودی قطع شد و پس از ربع قرن، السبهان به عنوان نخستین سفیر عربستان سعودی به عراق آمد. اما تنها یک سال پس از آشتی دیپلماتیک میان دو طرف، بحران اخیر فضای بدی را میان دو کشور ایجاد کرده است.

داستان از جایی شروع شد که روزنامه سعودی شرق الاوسط، مستقر در لندن، 21 اوت به نقل از منابع مطلع نوشت که ایران در توطئه ثامر السبهان، ترور سفیر سعودی در بغداد، دست داشته و اجرای این توطئه به شبه نظامیان شیعی وابسته به ایران واگذار شده بود. در گزارش مشابهی به نقل از یک منبع عراقی آمده بود که "توطئه ترور سفیر سعودی شامل استفاده از خودرو وزارت کشور عراق با شماره پلاک جعلی برای رهگیری کاروان همراه سفیر در مسیر فرودگاه بین المللی بغداد بوده و استفاده از گلوله آر پی جی ضدتانک برای هدف قرار دادن خودروی وی بوده است." بنا بر ادعای این گزارش، قرار بوده که برای گمراه کردن نیروهای امنیتی عراق چنین وانمود شود که این اقدام تروریستی از جانب نیروهای داعش بوده است.

احمد جمال، سخنگوی وزارت امور خارجه عراق، یک روز پس از انتشار این گزارش در بیانیه ای ضمن رد گزارش های مربوط به توطئه ترور سفیر سعودی گفت که "هدف چنین اقداماتی هدف قرار دادن روابط برادرانه میان پادشاهی سعودی و عراق است."  

ثامر السبهان اما دست بردار نبود. او 22 اوت با انتشار بیانیه ای در یک برنامه تلویزیونی گفت: «اطلاعاتی را دریافت کرده ایم مبنی بر این که شبه نظامیان عراقی با همکاری ایران در تلاش برای توطئه هدف قرار دادن سفارت عربستان سعودی در عراق یا سفیر سعودی بودند و ما بر اساس هنجارهای دیپلماتیک این اطلاعات را در اختیار وزارت خارجه عراق قرار می دهیم.»  

بیست و سوم اوت بود که اوس الخفاجی یکی از رهبران شبه نظامیان شیعی عراق (بسیج مردمی) در واکنش به سخنان ثامر السبهان گفت "سابقه خصمانه سفیر عربستان سعودی در عراق کاملا روشن است و ترور همچنین شخصی می تواند باعث افتخار هر کسی باشد." سپس گروهی از فعالان عراقی در فضای مجازی هشتگی را با عنوان "ثامر السبهان دشمن عراق است" ایجاد کردند و خواستار اخراج او شدند.

در حالی که حضور سفیر عربستان سعودی در عراق باعث تشدید اختلافات داخلی شده است، فرایند تغییر وی نیز فضای سیاسی بغداد را بیش از پیش ملتهب کرده است. طیف های سیاسی شیعی نزدیک به ایران خواستار اخراج این دیپلمات سعودی هستند. به عنوان مثال، حزب الدعوه اسلامی و نوری المالکی، نخست وزیر سابق عراق قویا خواستار اخراج ثامر السبهان هستند. نیروهای بسیج مردمی نیز اعلام کرده اند که از اخراج سفیر سعودی در عراق استقبال می کنند. کریم النوری، رهبر این گروه گفته است: «السبهان هیچ چیز درباره دموکراسی نمی داند و بیش از این که به دنبال مقابله با داعش باشد به نیروهای مردمی عراق که برای مبارزه با داعش به پا خواسته اند توهین می کند.»

اما در طیف مقابل، حزب سنی متحدون سی ام اوت با انتشار بیانیه ای نارضایتی خود را از درخواست وزارت امور خارجه برای اخراج ثامر السبهان اعلام کرده است. در این بیانیه آمده است: «درخواست برای جایگزینی سفیر سعودی ها در آداب و رسوم دیپلماتیک میان ملت های متمدن بی سابقه است. چنین درخواستی به نقش کلیدی عربستان سعودی در منطقه آسیب می زند. این درخواست نتیجه فشارهای شبه نظامیانی است که برای مدت هاست امنیت عراق و جهان عرب را تهدید کرده اند. این درخواست همچنین نتیجه پاسخ دادن به اولویت های منطقه ای است که تمایل ندارند اجازه دهند عراق از روابط سالم با جهان عرب بهره مند شود.»        

در حالی که وزارت امور خارجه عربستان سعودی هنوز به درخواست عراق برای تغییر سفیر این کشور در بغداد هیچ واکنشی نشان نداده است، برخی رسانه های محلی از انتصاب سفیر جدید سعودی خبر داده اند. با این حال، رسانه های سعودی با انکار این اخبار به المانیتور گفته اند که ثامر السبهان در عراق می ماند.

این بحران احتمالا باعث دور شدن عراق از جهان عرب می شود به ویژه این که عربستان سعودی بزرگترین تصمیم ساز جهان عرب است. این شرایط می تواند بدان معنی باشد که بحران های جدیدی در انتظار عراق است. بحران هایی که می تواند باعث شود تا کشورهای عربی سفرای خود را از این کشور خارج کنند.

منبع: المانیتور / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 30