تلاش سیا برای تطهیر عربستان

نویسنده: پاتریک کک برن، روزنامه نگار ایرلندی

دیپلماسی ایرانی: سازمان سیا در سال 1966 یک واحد ویژه ای را به نام "پایگاه الک" به منظور هدف قرار دادن اسامه بن لادن و شبکه القاعده ایجاد کرد. فرماندهی این واحد بر عهده مایکل شوور بود، کسی که سعودی ها را کمتر اهل تشریک مساعی می دید. شوور سال ها بعد در این باره گفت: «زمانی که واحد جدید را در سال 1966 تشکیل دادیم از سعودی ها خواستیم تا اطلاعات اساسی و ابتدایی مانند شناسنامه، گزارش های مالی، و اطلاعاتی از این دست را درباره اسامه بن لادن در اختیار ما قرار دهند اما هیچ چیزی عایدمان نشد.»

واحد جدید التاسیس سیا درخواست خود از سعودی ها درباره اطلاعات از اسامه بن لادن را برای سه سال بعد هم تکرار می کند اما پاسخی نمی گیرد. شورو می گوید: «سرانجام در سال 1999 ما پاسخی را از طرف جان برنان، رییس پایگاه سیا در ریاض، دریافت کردیم. او گفته بود که ما باید درخواست های این چنینی خود را متوقف کنیم چرا که سعودی ها را ناراحت می کند.»

این داستان از این جهت مهم است که جان برنان از سال 2013 ریاست سازمان سیا را برعهده دارد و جانشین دیوید پترائوس شده است. جان برنان هفته گذشته هم بار دیگر تلاش کرد از ناراحت کردن سعودی ها خودداری کند. او در تلویزیون دولتی عربستانی العربیه گفت که "آن 28 صفحه جنجالی در گزارش تحقیقاتی کنگره درباره حملات 11 سپتامبر که مربوط به عربستان سعودی است، هیچ شواهدی ندارد که نشان دهد عربستان سعودی از این حملات حمایت مالی کرده است."

تاکید جان برنان در حالی است که دیگرانی که این گزارش را خوانده اند چنین برداشتی را ندارند و معتقدند که این گزارش به حمایت غیرمستقیم سعودی ها از حملات یا حداقل مماشات آنان با القاعده در گذشته اشاره دارد. اما نکته مهم این است که در فاصله 20 سال میان 1996 و 2016، سازمان سیا و سازمان های امنیتی و سیاست خارجی انگلیس همواره برای از میان بردن سازمان های تروریستی مانند القاعده، داعش، جبهه نصرت و طالبان اولویت خود را در همکاری با دولت های قدرتمند سنی چون عربستان سعودی، شیخ نشین های خلیج فارس، ترکیه و پاکستان تعریف کرده اند.

این تضاد میان "آنچه برای نابودی شبکه های بنیادگرای سلفی ـ جهادی سنی لازم است" و "نیاز به حفظ اتحاد با دولت های سنی" توضیحی روشن برای شکست سنگین و طولانی مدت در جنگ علیه تروریسم است.   

مفسران به دلایل درستی بر انتقاد از عربستان سعودی تمرکز کرده اند، اما (فقط عربستان نیست) این پاکستان بود که در ظهور طالبان نقش حیاتی داشت یا این ترکیه بود که در ظهور اسلامگرایان تندرو در سوریه نقش جدی داشته است.

جان برنان مسئولیت این شکست خطرناک را بر عهده نمی گیرد اما در نشست کمیته اطلاعاتی مجلس سنا به آن اعتراف کرده است. او گفته: «تلاش های ما از توان گروه های تروریستی نکاسته است. این گروه ها باید مناطق تحت کنترل، نیروی انسانی و پول بیشتری را از دست می دادند.»

داعش قطعا با جنگیدن در جبهه های مختلف در عراق و سوریه ضعیف تر شده است. حملات "گرگ های تنها" توسط شبه نظامیان داعش در کشورهای خودشان نیز به دلیل همین شکست ها و دشوار شدن عبور و مرور اعضای این گروه در سوریه و ترکیه است. چرا که کردهای سوریه با پشتیبانی نیروی هوایی ایالات متحده تا حدودی کنترل این مناطق مرزی را در دست گرفته اند. با این حال رهبران داعش خیلی خوب می دانند که یک حمله نظیر آن چه در اورلاندو اتفاق افتاد، یا در بروکسل در ماه مارس، در پاریس در نوامبر گذشته، تا چند هفته آنان را به صدر اخبار رسانه های جهان باز می گرداند و در ازای تمام بدگویی هایی که از آنان می شود، می توانند ادعا کنند که قدرتمند هستند.

داعش با استفاده از تاکتیک های چریکی از یک خلافت اسلامی (ادعا شده) به آرامی به یک جنبش تروریستی تغییر شکل می دهد. سلاخی کردن غیرنظامیان نقابی است که طراحی شده تا ضعف واقعی این گروه را در مقایسه با زمانی که قادر بود تا به رمادی و پالمیرا لشگرکشی کرده و این مناطق را تسخیر کند، بپوشاند. باراک اوباما، رییس جمهوری ایالات متحده، بسیار واقع بین تر از منتقدانش است که معتقدند حملات اخیر داعش نشان دهنده قدرتمندتر شدن آنان است. با این حال آنچه موج جدید تروریسم را متفاوت می کند، این است که توسط دولتی حمایت مالی می شود که حتی در شرایط اسفناک فعلی اش نیز قادر است که پول، تخصص، تجهیزات و ارتباطاتش را در این راه بسیج کند.

می توان گفت اختلاف میان سازمان های نظامی و اطلاعاتی آمریکا از همین جا آغاز می شود، سازمان هایی که سیاست های کاملا متفاوتی را دنبال می کنند. پنتاگون نخستین هدفش مبارزه با داعش و شکست این گروه تروریستی است، در حالی که سیا معتقد است داعش تنها در صورتی می تواند از میان برود که بشار اسد، رییس جمهوری سوریه، و رژیم آن سرنگون شود. (و این دقیقا همان چیزی است که سعودی ها بر آن تاکید دارند.)

یک مقام اطلاعاتی آمریکایی به نانسی یوسف در دیلی بیست گفته است: «شکست بشار اسد پیش شرط لازم برای شکست داعش است. تا زمانی که یک رهبر ناکام در دمشق و یک دولت ناکام در سوریه بر مسند قدرت باشد، داعش جایی برای عملیات خود دارد.»

ادعاهایی مشابهی نیز توسط 51 دیپلمات وزارت خارجه ایالات متحده مطرح شده که خواستار حمله نظامی دولت آمریکا به نیروهای بشار اسد شده بودند تا وی را مجبور به پذیرش آتش بس کنند.

دیپلمات های مخالف آمریکایی شاید واقعا معتقدند که به جای جنگ نصفه و نیمه در عراق و سوریه، جنگ دولت ایالات متحده و سوریه می تواند آنها را به صلح نزدیکتر کند. اما سیا با سابقه نه چندان روشن خود در ارتباط با سعودی ها، از زمان جنگ افغانستان سابقه طولانی و ملال انگیزی از دستکاری توسط گروه های جهادی و دولت های سنی حامیان آنان در عربستان سعودی و پاکستان دارد. پس ادعاهای سیا را فراموش کنید. پیش از اینکه کسی درباره آغاز جنگ های جدیدی صحبت کند، اولویت باید نابودی کامل داعش باشد.

منبع: ایندیپندنت / تحریریه دیپلماسی ایرانی/30