سه ضربه سختی که عربستان را به اصلاحات واداشت

دیپلماسی ایرانی: سایت عبری "فوربس" گزارش داد که محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد عربستان که پرنفوذترین فرد در این کشور محسوب می شود، زمانی که تصمیم به رونمایی از نقشه راه 2030 عربستان سعودی برای پایان دادن به اتکای اقتصاد کشور به نفت کرد که دید نمی تواند جلوی تاثیرگذاری ادامه سقوط قیمت نفت بر اقتصاد داخلی را بگیرد.

به گزارش پایگاه خبری سوری دام پرس،  در راس برنامه های اصلاحی او توصیه کاهش نیروهای دولت مشاهده می شود. همچنین 5 درصد از سهام شرکت نفتی ملی آرامکو واگذار شود و صندوقی به ارزش 2.5 تریلیون دلار به عنوان صندوق ثروت ملی تاسیس شود. همچنین از ارز خارجی حداقل استفاده به عمل آید و مشارکت زنان در بازار کار افزایش یابد. همچنین با گسترش صنایع دیگر مثل صنایع نظامی، کاهش یارانه دولتی به ویژه در بخش سوخت و آب، و حمایت از پروژه های کوچک و متوسط در منابع درآمدی اقتصادی تنوع ایجاد شود.

فوربس همچنین می نویسد که محمد بن سلمان که وزارت دفاع را نیز در عربستان بر عهده دارد روز به روز بر قدرت و نفوذش افزوده می شود و تلاش می کند که بر تمامی امور کشور از طریق وابستگانش مسلط شود تا به این ترتیب به محور اصلی قدرت در کشور تبدیل شود و برنامه های فعال خود را عملی کند. یکی از بارزترین تغییراتی که اخیرا در همین راستا انجام داد تغییر علی النعیمی، وزیر کهنه کار نفت عربستان بود که از سال 1995 و از دوران ملک فهد در این سمت بود، محمد بن سلمان وی را با خالد الفالح، رئیس شرکت ملی نفت عربستان عوض کرد. النعیمی یکی از بارزترین مردان صنعت نفت در جهان محسوب می شود که در سال 1974 به شرکت آرامکو پیوسته است اما وی قربانی تغییرات اخیر وزارتی به دستور شاهزاده جوان، محمد بن سلمان شد که می خواهد سیاست های نفتی جدیدی را در عربستان سعودی اجرایی کند. به ویژه بعد از آن که بازار را غرق در نفت کرد و با این کار به اقتصاد کشورش آسیب زد.

به نوشته این سایت عبری، عربستان سعودی تحت فشار شدید دیگر کشورهای رقیب در تولید نفت است، مساله ای که سبب شده به دلیل سیاست های اشتباهش در تعامل با قیمت های نفت در بازار جهانی متحمل زیان های سنگین شود، وقتی که در آخر مجبور شد به کاهش تولید نفت تن دهد و بپذیرد که با دیگر کشورهای نفت در این زمینه به توافق برسد تا قیمت نفت کنترل شود، ایرانی ها دریافتند که این توافق بیش از آن که به سود عربستان باشد به سود آنها تمام شده است و آنها بزرگترین برندگان این توافق هستند.

فوربس سپس می نیسد که عربستانی ها سه ضربه سخت استراتژیک در سال های اخیر خوردند که سبب شد تا تغییری در استراتژی خود بدهند، اول از همه سقوط ناگهانی قیمت های نفت بود که در سال 2015 نزدیک به 72 درصد از درآمدهای عربستان را بر باد داد، با وجود این که عربستانی ها می خواهند حداقل وابستگی به نفت را داشته باشند اما این کار برای آنها بسیار مشکل و چه بسا غیر ممکن است به ویژه که اجرای برنامه اصلاحی برای تغییر گسترده جامعه و اجرای اصلاحات مدنظرشان نیاز به زمان دارد. علاوه بر آن، تطبیق سیاست کاهش یارانه مخاطرات بسیاری برای عربستانی ها داشته است، به ویژه زمانی که این کار در ماه نوامبر سبب شد تا قیمت سوخت 50 درصد افزایش یابد که این امر خشم مردمی گسترده ای را به وجود آورد تا آن جا که وزیر آب و انرژی عربستان بعد از انتشار این آمار که 86 درصد مردم عربستان خواستار تداوم پرداخت یارانه ها هستند، مجبور به استعفا شد. در پایان 2015 قیمت بنزین از 16 سنت با حدود 74 سنت افزایش به 90 سنت در هر لیتر رسید، این مساله سبب شد که عربستانی ها دریابند که تنها راه حل کاهش مشکلات کشور اصلاحات شدید و ریشه ای طی سال های آینده است. در حالی که محمد بن سلمان همچنان به سیاست غرق کردن بازارهای نفت برای له کردن رقبا اصرار دارد.

فوربس می نویسد، مشکل دومی که عربستانی ها با آن مواجه شدند فقدان متحد استراتژیکشان، امریکا در سال های اخیر است. به اعتقاد ریاض واشنگتن از بسیاری از دیدگاه های ثابت خود در خاورمیانه دست کشیده است، برای همین عربستانی ها با عقد میلیاردها دلار قرارداد تسلیحاتی با فرانسوی ها درصدد جبران این خسارت برآمدند و به فکر مشارکت با چین برای ساخت پالایشگاه های جدید افتادند.

فوربس مشکل سوم عربستان را رقابت شدیدش با ایران در سوریه و یمن و عراق و جاهای دیگر می داند و می نویسد که خانواده سلطنتی در عربستان احساس می کند که حکومت ایران تهدیدی وجودی برای آنها است برای همین عربستان حاضر است تمام توانایی خود را صرف کند تا ایران ضعیف شود در حالی که چنین چیزی تا زمانی که عربستان از باندها و سازمان های تروریستی حمایت می کند، تحقق نمی یابد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11